Ешъоным лъэпкъыр екIодылIэ

Ешъоныр цIыфхэм къазыхэхьагъэр лIэшIэгъу пчъагъэ хъугъэ. Ащ къы­щегъэжьагъэу джырэ мафэхэм анэсэу тызыгъэпыутэу, хьайнапи губ­гъэ­ни зыхэтхэу, мыпсэу-мылажьэр, лъэпкъкIодыр къызыпыкIэу къыт­хэ­нэгъэ лъэныкъомэ ар зэу ащыщ.

Мыхъунэу, емыкIоу бэ ешъо­ным уигъэшIэн ылъэкIыщтыр. Ащ цIыфыбэ еунэхъулIагъ, ныбжьыкIаби зэшIуигъэкIодыгъ, унэгъуаби зэтыричыгъ, сабыиби ибэ ышIыгъ, пэщэ пчъагъэмэ яIэнатIэ чIаригъэнагъ.

АпэрэмкIэ, адыгагъэр, цIыфы­гъэр чIыуегъанэх, адыгэ хабзэр уегъэукъо. Бжъэр зыIэтырэ пстэуми ар къякIурэп. Мэхагъэ зыхэлъэу, зэнэкъо­къужьын, зы­фэсакъыжьын зымылъэкIырэм ешъоным зыщи­дзыен фае. Шъо­ныр зэкIэмэ апае къашIырэп, къызэкIущти, къызэмыкIущти щыI.

Ешхэ-ешъо зыхэт Iофыгъохэр адыгэхэм хэбзэ-шэпхъэ гъэнэфагъэ хэлъэу, Iанэри зэтегъэпсыхьагъэу, зэрэлъытэжьхэу, Iэнэзещэр яупчIэжьэгъоу, сыдым фэгъэхьыгъэми, Iэдэб дахэ ахэлъэу рагъэкIокIы. Ащ фэдэ шапхъэхэр зыгъэцэкIэрэ купхэм ешъуагъи, утэшъуагъи къахэкIырэп.

Мыщ пыщагъэу, ар мыхъу­жьын узэу зыхэлъым шъоныр щымыIэми, ащ ычIыпIэ зыгорэ къыгъотыщт. Ащ фэдэхэм зэхэдз яIэп зэшъощтхэмкIэ: одеколони, дезодоранти — ерэгъэуташъохи ары ныIэп. Ахэр амыгъотымэ, гашишым, марихуанэм, кIэпым яшъох. Ахэм цIыфыр псынкIэу ясэ, зылъащэ, пкъынэ-лынэр зэлъакIу. Ешъуа­кIо ухъуныр псынкIэ, ау а уз Iаер бгъэхъужьыныр IэшIэхэп, аужыпкъэм хэужъыныхьагъэ зыхъукIэ, хьадэгъу уз ар. ЦIыфыр ешъуакIоу къэхъурэп. Ар ешъуакIо хъун-мыхъуныр ежь ыIэ илъ. ЩэIагъэ зимыIу, зыфэ­сакъыжьын зымылъэкIэу, укIы­ти, губгъэни, лIыгъи зыхэмы­лъыр ары ешъуакIо хъурэр. КъурIан лъапIэм аркъыр хьара­мэу елъытэ. Ау ащ пае къэмы­нэу ешъох. Нахьыжъхэми ныбжьыкIэхэми ахэтых ащ ди­хьы­хыхэрэр. Ешъоныр зи­кIасэм ежь шIоигъор ышIэнымкIэ сыдигъуи ушъхьагъу иI.

ЕшъуакIор зыхэкIокIэн щыIэп ышъокIи, итеплъэкIи, ишэн­зекIуакIэкIи, игущыIакIэкIи. Адыгэ унагъом егъашIэми къэгъотакIоу, кIэщакIоу иIэр тыр, хъулъфыгъэр ары. Ащ унагъор щэгугъы. ЛIыр ешъуакIо зы­хъукIэ, унагъор ечъэхы, лъачIэр кIеуты, быныр тхьамыкIэ мэхъу. Унэм илъыр рахызэ зэрэра­шъурэр имыкъоу, чIыфэ аштэ, шъузи, кIали къалэжьырэр ащ пэIуагъахьэ. Унагъом ис сабыйхэр IыгъэкIэу къагъанэх.

Ащ фэдэ ешъуакIом уахътэ иIэп унагъом щылэжьэнэу, кIалэхэм япIун, яегъэджэн ынаIэ атетынэу. «Чэщныкъо ешъуакIор бын мыгъэпсэф» зэраIоу, ыпэ къифэрэ ешъуакIохэр игъусэхэу чэщ кIасэм унэм къыздищэхэу, шъуз пшъыгъэм, сабыйхэм чъыегъуи, гъэпсэ­фыгъуи аримытэу, ешхэ-ешъо унэм ришIыхьэу тхьапша джы щыIэ хъугъэр?

ЗэкIэмэ анахь сыгу зэгъу­хэрэр ешъуакIохэм кIэлэ зи­къэщэгъоу е пшъэшъэ зидэкIогъоу яIэхэр ары. ЛIы ешъуа­кIохэр кIодыгъэх, ахэр ныбжьыкъоу дунэешхом тетых. Сыд ящыIэкIэщта ахэм ялъфыгъэ­хэм? Ар зы. ГухэкI нахь мы­шIэми, кIэлабэхэри ешъоным «хэсыхьэпагъэх». Емыджэхэу, хэбзэ Iоф амышIэу, унагъоми щымылажьэхэу, ны-тыхэм аIэ­кIэкIыгъэхэу, ау ахэм къагъа­хъэрэмкIэ е пенсиеу къаратырэмкIэ щыIэхэу, ахэмкIэ ащэфыгъэ машинэхэр зэрафэхэу урамхэм атетых. Ешъоным нахь хэмылъэу къэзэрэщэгъэ ныбжьыкIабэр зэбгъодэкIыжьых, унагъуи, кIали ямыIэу къэнэх. Ахэр зэкIэ тилъэпкъ ичIэнагъэх, тицIыфышъхьэ агъэмакIэ.

ЕшъуакIом нахь тхьамыкIэ щыIэп. Ар цIыфэу алъытэрэп. Джары адыгэ гущыIэжъым «ешъуакIор цIыфныкъу» зыкIиIо­рэр. Мы аужырэ илъэсхэм ешъоным ехьылIагъэу хабзэм унэшъуабэ къыдигъэкIыгъ, ау ахэр агъэцакIэхэрэп. Ешъуа­кIом бжъакъо тетэп; ар еджагъэуи, гъэсагъэуи, IэнатIэ зиIа­гъэуи къыхэкIы, ау зыфыри­къужьырэп, насыпынчъ. ИщыкIэгъэ IэпыIэгъур къыздикIын гори щыIэп, пстэуми аумысы, ецIацIэх, аузэ нахь зыкIэмыIэжь мэхъу.

Непэ сызгъэгумэкIырэр зы — ешъоным тилъэпкъ екIоды­лIэнкIэ щынагъо щыIэ хъугъэ. Сыда пIомэ ешъоныр якIас. Хэта джы лъэпкъыр зыгъэпы­тэнэу узщыгугъыщтыр? Илъэс 80 — 90-рэ зыныбжьыхэр ара? Ахэм уащыгугъыжьынэу ащ фэдэ амал яIэжьэп. Ахэри мэт­хьаусыхэх шъоным ныбжьыкIэхэр зэрэзэлъиубытыгъэхэр ашIэшъ.

ТIэ зэкIэдзагъэу ешъоным темыбэнмэ, лъэпсэнчъэ дэдэу тыхъункIэ енэгуягъо. ЕтIанэ окуожькIэ къикIыжьын щыIэп.

Хъодэ Сэфэр. Хьалъэкъуай.