Мы аужырэ тхьамафэхэм Урысыем щыпсэухэрэм гъомылапхъэхэр лъэшэу ащэфыхэу рагъэжьагъ, анахьэу гречкэр ыкIи шъоущыгъур. Къэбар нэпцIэу къекIокIыхэрэм цIыфхэр егъащтэх, гъаблэ къэралыгъом къитэджэным щэщынэх. Гъомылапхъэхэр пэшIорыгъэшъэу пщэфын зэримыщыкIагъэр къеушыхьаты «Урысые гъэзетым».

ТащыкIэщта?

Ащ фэдэ хъун ылъэкIыщтэп. ЦIыфхэм нахь агъэфедэрэ гъо­мылапхъэхэр икъу фэдизэу Урысыем зэрэIэкIэлъхэр мэкъу- мэщымкIэ Министерствэм мызэу, мытIоу къыщаIуагъ. Гущы­Iэм пае, лэжьыгъэу щыIэр агъэфедэщтым нахьи фэдизрэ ныкъорэкIэ нахьыб. КоцымкIэ дунаим анахь экспортер инхэм Урысыер ащыщ. Джащ фэдэу тикъэралыгъо коцыр ежь-ежьырэу къыщыдагъэкIыжьы, хьаджыгъэ ашIы, хьалыгъу агъажъэ, ащ нэмыкIэу былымылыр, пцэжъые­хэр бэу щыIэх, шъоущыгъур, дагъэр ыкIи нэмыкI гъомылапхъэхэу нахь агъэфедэхэрэр тэ тикъэралыгъу къызыщыдагъэ­кIыхэрэр. Джащ фэдэу щэм ыкIи ащ хэшIыкIыгъэхэм, хэтэрыкI­хэм, пхъэшъхьэ-мышъхьэхэм тащыкIэщтэп.

Урысыем къыщымыкIырэ ыкIи къыщыдамы­гъэкIырэ гъомылапхъэхэр ти­Iэщтха?

IэкIыбым анахьэу къыращыхэрэр Урысыем ичIыопс елъытыгъэу къыщымыкIыхэрэр ары, гущыIэм пае, бананыр. Ау Урысыем санкциехэр къатезымылъхьагъэхэм ащыщэу ар къэзыщэн зылъэкIыщтхэм зэзэгъыныгъэхэр адашIыгъ. ГумэкIыгъоу къэуцурэ закъор уасэхэр валютэм зэрелъытыгъэщтхэр ары.

Гречкэмрэ шъоущыгъумрэ дгъэтIылъынхэ фая?

Гречкэ пачкитIу-щы пщэфыщтмэ, зи хэлъэп, илъэсрэ ныкъорэ ар щэлъы, ау мы гъомылапхъэр тикъэралыгъо къызэрэщыдагъэкIырэр къыдэплъытэмэ, килограм 20-м нахьыбэ гречки, шъоущыгъуи пщэфын ищыкIа­гъэп. Пандемием илъэхъан, дэгъоу ар къэтэшIэжьы, тучанхэм зи атемылъыжьынэу къа­шIошIызэ зэкIэ ащэфыщтыгъ нахь мышIэми, зыми тыщыкIагъэп, игъом зэкIэ дгъотыгъэ. Тучанхэм ачIэт мэкIайхэр нэкIы къызы­щыхъугъагъэр цIыфхэм ящыкIагъэми, ямыщыкIагъэми бэу ащэфы зэхъур ары. ШIэхэу товарыкIэ тучаным къебгъэолIэн фэягъ, ар игъом афызэпымыгъафэу къыхэкIыщтыгъ.

НэмыкI къэралыгъохэм ащащэрэ гъомылапхъэхэм ауасэ лъапIэ зэрэхъугъэм къыхэкIыкIэ типродукцие ащэфыным ищынагъо щыIэп, сыда пIомэ арэущтэу мыхъуным пае УФ-м и Правительствэ ищыкIагъэр ешIэ. ДжырэкIэ лэжьыгъэр, дагъэр тикъэралыгъо ипщынхэм пае квотэ ыкIи пошлинэ ищыкIагъ. ГъэрекIо джащ фэдэу гречкэ ращын фитыгъэхэп. ДжырэкIэ шъоущыгъур нэмыкI къэралыгъо­хэм аращэнхэ фитхэп.

Уасэхэр лъэшэу къыдагъэкIуаеха?

ЩэпIэ сетьхэм социальнэ мэхьанэ зиIэ гъомылапхъэхэм ауасэ проценти 5 нахьыбэ хамыгъэхъонэу зэзэгъыныгъэ адашIыгъ. Ащ хэхьэх цIыфхэм нахьыбэрэ агъэфедэрэ гъомылапхъэхэу щэм хэшIыкIыгъэхэр, шъоущыгъур ыкIи хьалыгъур. Ау IэкIыбым къыращырэр пыутэу къыуащэщтэп.

Шхыныгъо шъхьаIэхэм ауасэ проценти 5 нахь хэмыгъэхъуагъэу къызашIэм, щэф-щэжьыным пылъхэм ар ащэфэу, нахь лъа­пIэу ащэжьэу аублагъ. Шъолъыр зэфэшъхьафхэм шъоущыгъу тонн пчъагъэхэр ащащэфыщтыгъэ. ЦIыфхэм гъомылапхъэхэр нахь пыутэу къаIэкIэхьаным пае лъа­пIэу амыщэрэ товархэм ащыщ­хэр зы нэбгырэм бэу рамыщэу аублагъ. Ахэм афэдэхэм яспискэ ыкIи ащэщт пчъагъэр ежь сетьхэм агъэнэфагъ. Мыщ фэдэ гъунапкъэхэр агъэуцунхэу федеральнэ сеть пчъагъэмэ атыралъхьагъ.

Адыгэ Республикэри цIыфхэм анахь агъэфедэрэ гъомылапхъэ­хэм ащыкIэщтэп. АР-м мэкъу- мэщымкIэ и Министерствэ къы­зэритырэмкIэ, 2022-рэ илъэсым Iуахыжьынэу бжыхьэсэ гектар мини 105-м ехъу ап­хъыгъ, ащ щыщэу коцэу гектар 83935-рэ, хьэу — гектар 10923-рэ, рапс гектар 10491-рэ апхъыгъ, ахэм язытет уигъэрэзэнэу щыт, минеральнэ чIыгъэ­шIухэмкIэ яшIушIэх. Джащ фэдэу гъэтхасэхэм япхъыни зыфагъэ­хьазыры.

ЦIыфхэм ящыкIэгъэщт гъомылапхъэхэр нахь пыутэу аIэ­кIа­гъэхьанхэм фэшI тхьамафэ къэс Мыекъуапэ ыкIи респуб­ликэм ирайонхэм зэкI пIоми хъунэу ермэлыкъхэр ащызэхащэх.

Делэкъо Анет.