Адыгеим къэралыгъо гъэпсыкIэ иIэ зыхъугъэр илъэси 100 зэрэхъурэм фэгъэхьыгъэ къэгъэлъэ­гъонэу тиреспубликэ и Лъэпкъ музей щагъэхьазырыгъэр Москва, УФ-м зыкъэухъумэгъэнымкIэ и Лъэпкъ гупчэ къыщагъэлъэгъощт.

Музеим идиректор игуадзэу Шэуджэн Налмэс тызэрэщигъэгъозагъэмкIэ, ар IахьитIоу зэхэт — тарихъ ыкIи этнографие лъэныкъохэр.

А I-м — тарихъ Iахьым, Адыгэ Республикэр УФ-м исубъектэу зэрэщытыр къыриIотыкIыщт. Мыщ хэутыгъэ нэрылъэгъу тхыгъэхэр щитхэм ащытегъэпкIэгъэщтых. Сурэтхэр ахэм акIыгъущтых.

Я II-рэ Iахьым этнографиер къызэIуихыщт. Къэгъэ­лъэгъоным зэреджагъэхэр «Традиционная культура адыгов». Ары темэ шъхьаIэр, ижъырэ кавказ лъэпкъэу адыгэхэм якультурэ лъапсэ чыжьэу лIэшIэгъу­хэм зэрахэлъыр, непэрэ мафэхэм ахэр яIэубытыпIэу лъэпкъ культурэм зызэрэрагъэушъомбгъурэр мэфэкI къэгъэлъэгъоным щыкIэгъэтхъыгъ.

«Шъуашэм уахещэ, акъылым уакъыхещыжьы» аIо. Ар шъыпкъэ, лъэпкъым игъэшIэрэ шъошэ-теплъэ, лъэпкъ культурэр зэкIэ нэм къыкIегъэуцо.

ЗэкIэмкIи мэфэкI къэгъэлъэгъоным экспонати 158-рэ щыгъэфедагъ; адыгэ хъулъфыгъэ шъуашэр, бзылъфыгъэмэ яер ыкIи зы кIэлэцIыкIу шъуаш —пстэумкIи манекен 11-м ахэр ягъэкIугъэщтых — апэрэхэр тфырытфэу ыкIи зы шъэожъые шъуа­шэр — цыер, ащ къешIэкIыгъэ пкъыгъо пстэур.

Лъэпкъ хъулъфыгъэ шъуашэм анахь мэхьанэ зиIэ пкъыгъоу хэлъхэр къамэр ыкIи сэшхор арых. Ащ елъытыгъэу, Iашэхэр бэу къэгъэлъэгъоным хагъэхьагъэх. Ижъырэ адыгэ бзылъфыгъэ шъуашэр кIэракI ыкIи лъэгъупхэ: тыжьын бгырыпхым, тыжьын бгъэгупэ чыIухэм ар зэлъапкIэ. Адыгэхэм яювелирнэ искусствэ ебгъэпшэн щымыIэу, IэпкIэ-лъапкIэу, баеу зэрэщытыр къэгъэлъэгъоным къеушыхьаты.

Джащ фэдэу мэфэкI къэгъэлъэгъонэу Москва мы мафэхэм щыкIощтым адыгэхэм ямузыкальнэ Iэмэ— псымэхэр, пIуаблэхэр, гобеленхэр, адыгэ Iанэр хэтыщтых.

Шэуджэн Налмэс къызэриIуагъэмкIэ, Москва щыкIощт къэгъэлъэгъоным зэкIэ Урысые Федерацием исубъектхэу — илъэси 100 мэфэкIыр хэзыгъэунэфыкIыхэрэр рагъэблэгъагъэх ыкIи хэлэжьэщтых.

МэфэкI Iофтхьабзэм УФ-м зыкъэухъумэнымкIэ иминистрэу С. К. Шойгу зэрэщыIэщтым, мы Iофыгъом Хэгъэгум мэхьанэшхо зэрэщыфашIырэр кIе­гъэтхъы.

Мамырыкъо Нуриет.