Урысыем дзюдомкIэ ихэшыпыкIыгъэ ныбжьыкIэ командэ итренерэу, спортымкIэ дунэе класс зиIэ мастерэу Ордэн Анзаур спортым, пIуныгъэм афэгъэхьыгъэу гущыIэгъу тыфэхъугъ.

— СиIэнатIэ сызыIухьагъэр бэшIагъэп, — къеIуатэ Ордэн Анзаур. — Дзюдор сшIогъэшIэ­гъон, дунаим анахь щыцIэрыIо спорт лъэпкъхэм ащыщэу сэ­лъытэ.

— Илъэс 12 Урысыем ихэшыпыкIыгъэ командэ ухэтыгъ. Зэфэ­хьысыжьхэм сыда анахьэу къа­хэб­гъэщырэр?

— Дзюдор спорт къодыеп. Бэ­накIохэм медальхэр къызэрэда­хыхэрэм дакIоу, цIыфыгъэу зэрахьэрэм, зыщапIугъэ шъолъырым ищытхъу зэраIэтырэм, яхэгъэгу зэрагъэлъапIэрэм мэхьэнэ ин яIэу зэрэщытыр щыIэныгъэм щыслъэгъугъ. АцIэхэр къесымыIощтхэми тренер, спортсмен цIэ­рыIохэм, ныбджэгъухэм «тхьа­шъуе­гъэпсэу» ясIожьы сшIоигъу. Тренер сэнэхьатым ишъэфхэр зэзгъашIэхэзэ, ныбжьыкIэхэм Iоф адэсшIэщт.

— Тренер пэпчъ пшъэ­рылъ хэхыгъэхэр зыфешIыжьых. УиIофшIэн къыщыбдэхъу пшIоигъор бгъэунэфыгъа?

— Тренерхэм шIэныгъэу тагъэ­гъотыгъэр, гупшысэу тагъэшIы­гъэр щыIэныгъэм хэкIуакIэрэп. Алырэгъум техьэрэ бэнакIохэм сишIуа­гъэ язгъэкIы, спортым цIэрыIо щыхъухэ сшIоигъу. Бгъэсэрэ кIалэм зэнэкъокъум чIыпIэу къы­щихьырэмкIэ иIэпэIэсэныгъэ къе­гъэлъагъо.

Пщыжъхьаблэ щыригъэжьагъ

— Спортышхом угукIэ ухэ­хьанэу зэрэхъугъэр къэ­ошIэжьа?

— Сятэу Аслъан къыслъыплъэ­щтыгъ. Зэнэкъокъу пэпчъ дэгъоу зыфэзгъэхьазырын фаеу къысиIощтыгъ, сибэнакIэ зэригъашIэ­щтыгъ. Къысэушъыйзэ, егъэжьапIэхэр сигъэшIыгъэх.

— Адыгэ Республикэм иза­служеннэ тренерэу Нэджыкъо Руслъан уиапэрэ тренер.

— Ар сятэм, сшынахьыжъым фэдэу спортым сызэрэхищэщтым пылъыгъ. Зэнэкъокъухэм бэрэ тахигъэлажьэщтыгъ. Зыпкъ уитэу убанэзэ опыт уиIэ зэрэхъурэм тренерым тыфигъасэщтыгъ.

— Чылэр цIыкIуми, бэнакIоу къыдэкIыгъэр макIэп. Ордэн Заур пшынахьыкI.

— Датхъужъ Алый, Нэджыкъо Бислъан, Ордэн Заур дзюдомкIэ, самбэмкIэ мэбанэх, Урысыем ихэшыпыкIыгъэ командэхэм ахэтых. Пщыжъхьаблэ нэмыкI бэна­кIохэри щагъасэх.

— Мэшэлахь, гъэхъагъэ яI. Адыгэ Республикэм иза­служеннэ тренерэу Беданыкъо Рэмэзан уипащэу дзюдомкIэ узэрэбанэ­щтыгъэм тытегущыIэ сшIоигъу.

— Беданыкъо Рэмэзан спортышхом щашIэ. Адыгэ къэралыгъо университетым физкультурэмрэ дзюдомрэкIэ и Институт сыщеджэзэ, Рэмэзан дзюдомкIэ сигъэба­нэщтыгъ. ИгущыIи, изекIуакIи зэрэзэдиштэхэрэм сыгу къыIэтыщтыгъ. УапэкIэ улъыкIотэным фэшI пытагъэ къызыхэбгъэфэн зэрэфаем хэушъхьафыкIыгъэу къытегущыIэщтыгъ.

ЦIэрыIохэм яшIушIагъ

— Адыгэ Республикэм дзюдомкIэ испорт еджапIэу Кобл Якъубэ ыцIэ зыхьырэм илъэсыбэрэ зыщыбгъэсагъ…

— Я XX-рэ лIэшIэгъум Урысыем дзюдомкIэ итренер анахь дэгъоу Кобл Якъубэ шIукIэ сыгу къинагъ. Джырэ уахътэ еджапIэм ипащэу, Адыгэ Республикэм дзюдомкIэ ихэшыпыкIыгъэ командэ итренер шъхьаIэу, республикэм изаслуженнэ тренерэу Бастэ Сэлымэ бэрэ къыIоу зэхэсэхы Кобл Якъубэ Мыекъопэ бэнэпIэ еджапIэм лъапсэу фишIыгъэр гъэпытэгъэн зэрэфаер. ЕджапIэм шэн-хэбзэ дэгъоу иIэхэр щыIэныгъэм щыпхырыщыгъэнхэр зэдытиIофэу сэлъытэ.

— Олимпиадэ джэгунхэм дышъэр къащызыхьы­гъэхэм уаригъусэу бэнапIэм зыщыбгъасэу уахътэ къыхэкIыгъ. Псэ зыпыт зэIукIэгъухэр орыкIэ сыда?

— Урысыем ихэшыпыкIыгъэ командэ сыхэтэу Олимпиадэ джэ­гунхэм, дунэе зэIукIэгъухэм за­фэзгъэхьазырэу уахътэ къыхэ­кIыгъ. Арсен Галстян, Мудрэнэ Бислъан, Мансур Исаевым, ТIахьир Хайбулаевым, Хьасан Хамурзаевым адысиIэгъэ зэIукIэгъухэм къахэсхыгъэр бэ. Дзюдор щыIэныгъэм «къыщагъэгущыIэу» слъы­тэщтыгъ. Зэнэкъокъухэм зафэзгъэ­хьазырзэ блыпкъыр зэрэузырэр, шъобжыр шIэхэу зэрэмыхъужьыщтыр спорстмен цIэрыIохэм зашIэм, къыскъоуцуагъэх, сыгу къа­Iэ­тыгъ. Спортым щызэлъашIэ­хэрэм яопыт, шIэныгъэу къысатыгъэр щыIэныгъэм щызгъэфедэхэ сшIоигъу. Псэ зы­пыт зэIукIэгъухэр еджапIэ сфэхъу­гъэх.

БэнакIэм изэхъо­кIыныгъэхэр

— Дзюдо бэнакIэм зэ­хъокIыныгъэхэр фашIых. Лъапсэ ащ фэхъугъэм, уиеплъыкIэхэр къеIуа­лIэхэба.

— Апэрэ уахътэм упчIабэ цIыфхэм яIагъ, агу римыхьыщтыгъэр макIэп. Дзюдор нахь гъэшIэгъон, щынэгъончъэ хъуным пае зэхъокIыныгъэхэр ищыкIа­гъэх. Бэнэгъухэм спортым лъыплъэхэ­рэр нахь зэфащэнхэм фэшI дзюдо бэнакIэр лъамыгъэкIуатэ хъущтэп.

— Адыгэ Республикэм дзюдор щашIэ, хэхъоны­гъэхэр ышIыщтхэу олъыта?

— Тиреспубликэ спорт псэуа­лъэу иIэхэмкIэ хэгъэгум щызэлъа­шIэ, апэ итхэм ащыщ. Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат физкультурэм, спортым мэхьэнэ ин ареты, тыфэраз. НыбжьыкIэхэр, кIэлэцIыкIухэр урамым темытхэу, ыпкIэ амытэу загъэсэнымкIэ амалышIухэр яIэх. Кобл Якъубэ ыцIэ зыхьырэ спорт Унэшхор, «Ошъутенэр», республикэ стадионыр, нэмыкIхэри зэтегъэ­псыхьагъэх, районхэм спорт псэуалъэхэр къащызэIуахыгъэх.

Узэрыгушхонэу щыIэр макIэп.

— Тренер IэпэIасэхэр, спортсмен дэгъу хъун зылъэкIыщтхэр тиIэх.

— Зы щысэ къэсхьыщт. Урысыем дзюдомкIэ ихэшыпыкIыгъэ командэ итренер шъхьаIэу Тао Хьасанбый Мыекъопэ бэнэпIэ еджапIэм щагъэсагъ. 2021-рэ илъэсым Урысыем дзюдомкIэ ихэшыпыкIыгъэ командэ аштагъэх Адыгеим щапIугъэхэ Къуижъ Бислъан, Ордэн Заур, ЦIыкIу Рэмэзан – ар тиреспубликэ идзюдо ихэ­хъоныгъэхэм ахэсэлъытэ. Тренерыр егъэжьапIэм ылъапс, игуIэтыпI.

— 2022-рэ илъэсыр хъу­гъэ-шIагъэхэмкIэ баеу щыт.

— Спорт зэнэкъокъоу тиIэщтыр макIэп. Тэ, адыгэхэм, респуб­ликэм щыпсэухэрэм игъэкIоты­гъэу хэдгъэунэфыкIыщт Адыгеим автономие къызыратыгъэр илъэси 100 зэрэхъурэр. Тыдэ тыщэпсэуми, тиреспубликэ хэхъоныгъэ ышIыным, ыцIэ лъагэу тIэтыным тыпылъын фае.

— Шъуимурадхэр къы­жъудэхъунхэу шъуфэтэIо.

— Тхьауегъэпсэу.

ЕмтIылъ Нурбый.