Дунэешхом тет цIыф лъэпкъыбэр Алахь лъа­пIэм иIэмырышIу. Тэ анахь къытпэблэгъэ урыс лъэпкъышхом тыхэс, тыдэпсэу. Ыбзэ дэгъоу тэшIэ, тигуапэу зэтэгъашIэ. Ау уищыIэныгъэкIэ зишIуагъэ къыокIыщтыбзэр зэрэбгъэ­федэщтым пае о убзэ дэдзых пшIэу зыхэбгъэукъо хъущтэп.

Хэгъэгуми фэшъыпкъагъэхэу, тилъэпкъ къыхэкIыгъэ ­адыгабэу зигугъу дахэкIэ, дэгъукIэ ашIыгъэхэм урысыбзэри дэгъоу ашIэщтыгъэ, ау адыга­бзэри яхъэтэпэмыхьыгъэп. Адыгэмэ «Унэм зыщы­гъаси хасэм кIо» аIуагъ. Уянэ-­уятэхэм, унэу укъызэрыхъухьагъэм къыщыпIуамылъхьэгъэ бзэр зыми къыпIуилъхьащтэп. Бзэ Iофи, шэн-шэпхъэ хабзэхэри сабыим хэзылъхьэхэрэр ны-тыхэр арых. ЫпэрапшIэу сабый цIыкIум иныдэлъфыбзэ зэхебгъэхэу ебгъашIэмэ, урысыбзэри дэгъоу ышIэжьыщт.

Ау адыгабзэр зэхэзымыхыгъэу кIэлэцIыкIу IыгъыпIэм, еджапIэм яптырэ сабыим, урысыбзэкIэ зыщыдэгущыIэхэрэм ­адыгабзэр тыдэ щишIэна? Иныдэлъфыбзэ зымышIэрэр цIыф ныкъо зэрэхъурэр, илъэпкъ ифэмэ-бжьымэ къызэрэтемы­хьэрэр зышIомыIофхэм ясабыйхэм сыд къарыкIощт?

УзэплъэкIыжьэу, адыгэм ищыIэкIагъэм уеплъыжьмэ, джырэ ипсэукIэ ебгъэпшэнэу мэхъу. Ары, бэкIэ щыIакIэр нахьышIум, нахь псынкIэм ылъэ­ныкъокIэ зэхъокIыгъэ хъугъэ. Ау ащ къикIырэп цIыфыгъэр, адыгэ шэн-зэхэтыкIэхэр, гу­кIэгъур, шIулъэгъур чIэунэнхэу! Уимылъэпкъэу зикультурэ шъхьафым сыда имыхъун узкIыфэкIон фаер? ЦIыф лъэпкъ щыIэп дахэрэ, шIурэ хэмылъэу, ау нэбгырэ заулэкIи ­лъэпкъым утегущыIэнэу щытэп. Дэгъурэ, дэирэ хэти иI, ау а дэим уди­хьыхэу, зыфэбгъадэ пшIоигъо хъумэ, о хэт фэдэу ухъура?

Зыбзэ ифэшъошэ шапхъэ­хэм­кIэ зыгъэфедэшъоу ба лъэпкъ­хэм къахэкIырэр? Уимыбзэ пIу­лъэу, уищыгъыни уигъэпыу­тэу, теплъэ гуахьыджэр зыдэ­пIыгъэу, уигущыIакIи, уиIэдэби къэмыухъумэшъухэу, уилъэпкъ ухэмызагъэмэ непэрэ щыIакIэм деогъаштэу къикIырэп.

ЩыIэныгъэр Тхьэшхом къытитыгъ, цIыф пстэуми бзи, хабзи тфыхихыгъ. Ахэр Алахьым итын лъапIэх. Убзэрэ уиха­бзэхэмрэ умыгъэлъэпIэшъоу, шIу умылъэгъухэмэ, хэта о узылъытэщтыр? Урыс цIыф Iушмэ аIо агу римыхьырэм пае: «У этого человека ни морали, ни религии». Джары сэ сишIошIыр, сэшIапэ уилъэпкъ бгъэцIыкIумэ узыфэдэщтыр.

Непэ сигущыIэхэр зыфэз­гъазэхэрэр тиныбжьыкIэхэу емыкIу зекIуакIэхэр къызыха­фэхэрэр ары. НыбжьыкIэ Iушхэр тиIэх абзи агъэбзэрабзэу, хымабзэми рыгущыIэхэу, ашъхьи уасэ фашIыжьэу. Джахэр арых щысэ зытепхын фаехэр. Мыхэр адыгэ лъэпкъым ипкъэух, иухъумакIох. ЩыIакIэр сыд фэ­дэу зэблэхъугъэ мэхъуми, щы­Iэныгъэр макIо. Тэ тыцIыфэу, акъыл тиIэу Тхьэм тыкъыгъэ­хъугъэшъ, цIыфыгъэр чIэтымы­нэныр типшъэрылъ.

ЗэкIэмэ апэр, Тхьэ гукIэгъу­шIым шIошъхъуныгъэ фыуиIэныр ары! Рэзэныгъэрэ гукIэ­гъуныгъэрэ тхэлъынхэ фае. Тыкъэзыгъэхъугъэ Алахьым къы­типэсыгъэ тынышIухэм уасэ афэтшIымэ, щыIэныгъэм джыри тынышIухэр къыщытипэсын. ЩыIэныгъэм пэрыт тыщишIын. Джары сиусэхэри зыфэгъэ­хьыгъэхэр.

О симыIэрышI!

ГунэкI-гумакIэ зымышI, Гуфэбэ-гушIур зэхашI. Зыхэзгъотагъэр гукIэгъур — Си гъашI. Зыхэслъэгъуагъэр гумэкIыр — СигъашI. КъызэмыплъэкIэу чъэрэр — СигъашI. СызфызэплъэкIырэр — СигъашI. Сызэзгъэплъыжьырэр — СигъашI. Сапэ сызгъаплъэрэр — СигъашI. Къэзмыгъэзэжьыщтыр — СигъашI. О сигъашIэу мыIэрышI! МыпцIыусэу усигъашI! Зэфэшъхьафэу узэхасшI. Iахь мыгощэу усигъашI. Тхьэ лъапIэм укъыситыгъ, ГъэшIэ нэфэу — сихьаф. УсIихыжьмэ Алахьым — СтекIыжьыгъэр — сичIыф. СелъэIу къысфигъэгъунэу, Гулъытэу симыIэшъугъэр. СелъэIу къысфигъэгъунэу ЩэIагъэу сызыхэныгъэр. ШIушIэ гъогур мыпсынкIагъоу, ГъэшIэ уахътэм ар илъагъу. Лъэуж дахэм уегъэдэгъу Дэгъури, дэйри Тхьэм къелъэгъу. СигъашIэ уасэ фэзышIэу, МакIэп сапэ къикIыгъэр. СишIагъэ зыгъэдэхэнэу, МакIэп сызыIукIагъэр. ЦIыфмэ къысапэсыгъэр Сэри сыцIыфышъ, сшIоIофэп. Тхьэшхом къысипэсыщтыр Ары анахь сшIоIофыр. Илъэс пчъагъэ къэзгъэшIагъ, Мэзэ тхьапш ащ хэгъэшIагъ? Мэфэпчъ зафэм къыIотэн, Охътэ кIэкIэу щымытын. Алахь лъапIэу ташъхьагъ итым, ИгукIэгъу къытлъыIэсын! Алахь зафэу тэ тызием, ИшIулъэгъу къытипэсын! О сигъашIэу мыIэрышI! МыпцIыусэу усигъашI! Ти Тхьэ лъапIэм уритын. ТиуплъэкIугъэу къычIэкIын.

ШIугъэ пстэури лэжьыгъошIоп…

Гугъэ лъагэм сиIэтыгъэу, Пшысэ лъапIэм сыхэтыгъэу, Дунай лъагэу си Дунае Сэ сыщыхьэкIэн. Сигупшысэ сигъэдахэу, Псэлъэ фабэр къыспагъохэу, Дунай лъагэу си Дунае Сэ сыщыхьэкIэн. Сигъомылэ сихьалэлэу, Хэти сэ сыфэулэоу, Дунай лъагэу си Дунае Сэ сыщыхьэкIэн. ГупыкI мафэр сигъогогъоу, ГукъэкI дэгъур синыбджэгъоу, Дунай лъагэу си Дунае Сэ сыщыхьэкIэн. ГукIэгъу зафэм сырицIыфэу, ГухэкI хафэм сыфэмыеу, Дунай лъагэу си Дунае Сэ сыщыхьэкIэн. УигумэкIхэр пфэзгъэмакIэу, Бзыу кIэракIэу сыппэгъокIэу, Си Дунаеу — Дунай лъагэм Сэ сыщыхьэкIэн. Тыгъи, мази сафэусэу, Огуи, чIыгуи сигунэсэу, Си Дунаеу — Дунай лъагэм Сэ сыщыхьэкIэн. Хьагъо-шIагъор синэIуасэу, ЦIыф шIэныгъэр къыслъыIэсэу, Си Дунаеу — Дунай лъагэм Сэ сыщыхьэкIэн. ХьакIэщ лъагэм сызикIыжьэу, Дунай лъагъор сыбгынэжьэу, Тхьэм ыпашъхьэ сызихьажьрэм, ШIу силъэгъужьын. ШIум илъагъо тетыгъошIоп, ШIугъэ пстэури лэжьыгъошIоп, Ау Алахьым телъэIун, Тигунахьхэр тфигъэгъун.

Уахътэр

ГурымышIуи, гурышIугъи Уахътэм къызыдехьы. ГукъэкIыжьи, гугъэ дахи Фаемэ пIэпехы Сабый нэфи, жъыгъэ хафи Фаемэ ихьаф. Узыфаий, узфэмыий Ренэу зэрихьан. УзэплъэкIми, удреплъэкIми Утемыплъэжьын. УкIэлъыджэу, угоIэжьми ПкIэ имыIэжьын. Бгъэжъ жъалымэу ом итыгъ Ныбджэгъу дэгъум сыфэус. Гъунэгъу благъэм зегъэгус. — Сэры еIо сэ сыхэт?! — Сыд пай усэм сыхэмыт?! — Ухэтына, гъунэгъу благъ! — Ныбджэгъу горэм уфэмый. — ЦIыф хьалэлхэр огъэпый, — Дэй пстэуми урялый! Нэиутэу ащ есIуагъ. Сыгу хые ыгъэпагъ. Дэими дэгъумэ зэрапэсы. Мытэрэзэу уаумысы. Узыумысрэр хэты фэд?! ПцIэу ыусрэр хэт ифед?! ЗэхэфакIор хэты фэд?! Зэгъэфагъэр хэт ифед?! Анахь мысэм дао ешIы Зимылажьэм ор дешIэхы. «Исэшхуалъэ сэр къырехы, Зыщэч хабзэр Iурегъэхы». ЦIыф дэир бэрэ мэхъу УхъумакIом фэмыгъасэу, Ау къыхэкIы зымылъэкIрэм Iэпэ закъор фагъэсысэу. Тыфэяхэп ар тлъэгъунэу, Ау кIо джары тызыхэтыр. Дэим дэгъур къырапэсы Щытхъур фаIошъ агъэшэсы. Бэрэ кIуагъэп, Шым къепсыхы. «Тэмэ лъэшхэр къызыкъуехы Джы ошъопщмэ адэкIыгъ, Бгъэжъ жъалымэу Ом итыгъ».

Хьашхъуанэкъо-Хъут Сар.