Тигъэзет къызэрэхиутыгъэу, къэралыгъо гъэпсыкIэ иIэу Адыгеир зыпсэурэр илъэси 100 зэрэхъурэм ехъулIэу республикэм исурэт галерее агъэцэкIэжьыгъ, искусствэм фэгъэхьыгъэ къэгъэлъэгъоныр къыщызэIуахыгъ.

Адыгэ Республикэм и ЛIы­шъхьэу КъумпIыл Мурат, Правительствэм икъулыкъушIэхэр, искусствэр зышIогъэшIэгъонхэр, еджакIохэр зыхэлэжьэгъэхэ зэхахьэр игъэкIотыгъэу кIуагъэ.

«Гъунапкъэ зимыIэ искусст­вэр» зыфиIорэ къэгъэлъэгъоныр узыIэпищэу гъэпсыгъэ. Адыгэ Республикэм игалерее ифонд къыхахыгъэ IофшIагъэхэу 1960 — 2021-рэ илъэсхэм аугъоигъэхэ сурэтхэм, скульптурэхэм ащыщхэр къагъэлъагъох, ахэр япчъагъэкIэ 100 мэхъух.

ТиIофшIапIэ ыкIоцIи, итеплъи зэхъокIыныгъэ инхэр афэхъу­гъэх, ти ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат лъэшэу тыфэраз, — къы­тиIуагъ Адыгэ Республикэм исурэт къэгъэлъэгъуапIэ ипащэу, зэлъашIэрэ сурэтышIэу, архитекторэу Бырсыр Абдулахь. — Сурэтхэр нахь игъэкIотыгъэу къэдгъэлъэгъонхэ тлъэкIыщт.

ЧIыопсым, графикэм, натюрмортым, бгъэфедэн плъэкIыщт искусствэм, фэшъхьафхэм сурэт­хэр яхьылIагъэх. Фольклорым, тарихъым къапкъырыкIырэ гу­пшысэхэр сурэтышIхэм къагъэлъагъох.

Адыгэ къужъхэм ятеплъэ Ф. Пэ­тIыуащэм иIофшIагъэ хэо­лъагъо. Къат Теуцожь «Орэды­шъу» зыфиIорэр ышIыгъ. Адыгэ бэнакIэхэм ащагъэфедэрэ шIыкIэхэри исурэтхэм къаIуатэ, пэ­сэрэ лъэхъаным ухащэ.

Бырсыр Абдулахь шэнышIу зэрэфэхъугъэу, щыIэныгъэм илъэныкъуабэ къызэлъиубытыгъ. «Абрекыр» тарихъым епхыгъ. Архитекторхэм яIоф­шIагъэ лъэхъаным зэрэщылъыкIуатэрэр узыIэпищэу къегъэлъагъо.

Шапсыгъэхэм ячIыопс С. Ума­рэм къыхигъэщырэр лъэпкъ шIэ­жьым хэхьэ. Культурэм, щы­IэкIэ-псэукIэм къахихыгъэ гу­пшысэхэр Н. ЛэупакIэм исурэт­хэм къащеIуатэ.

Бжыхьэм, къушъхьэхэм, къа­лэм псэолъэшI Iофыгъохэр зэ­рэщыкIохэрэм, нэмыкIхэм гукIэ уахэзыщэрэ сурэтхэр Б. Воронкиным, Г. Назаренкэм, В. Клюжиным, фэшъхьафхэм ашIыгъэх. Мыекъуапэ итарихъ, ихэ­хъоныгъэхэм уащызыгъэгъозэрэ сурэт­хэр дахэх.

«Амазонкэр» зыфиIоу Ф. Пэ­тIыуащэм ышIыгъэм, А. Къуа­нэм, И. Бредихинам, нэмыкIхэм ясурэтхэу чIыопсыр къэзыгъэлъагъохэрэм Адыгеим ичIыгу, итарихъ нахьышIоу цIыф­хэм арагъашIэ ашIоигъу. «Космосыр» Т. Къатым ышIыгъ, «Шыгъачъэхэр» М. Тыгъужъым исурэт къыщегъэлъагъох.

Анахь дахэр

Сурэтхэр дахэх, лъэгъупхъэх. Анахь дахэр къахэдгъэщынэу сурэтышI IэпэIасэхэр упчIэжьэгъу тшIыгъэхэп.

— Гум рихьырэр сыдигъокIи дахэ, — къытиIуагъ сурэтхэм яплъырэ пшъэшъэ ищыгъэм.

«ЩыIэныгъэм игушIуагъу» зыфиIоу зэлъашIэрэ сурэтышIэу Гъогунэкъо Мухьарбый къы­гъэлъагъорэм лъэпкъым ищы­IэкIэ-псэукIэ хэолъагъо. Аб­рэдж Гощэфыжь, Елена Аба­кумовам, нэмыкI сурэтышI цIэ­рыIохэм мастэр, Iуданэр, шэкIыр, фэшъхьафхэр зэрагъэфедэхэрэм искусствэм гъунапкъэ зэримыIэр IупкIэу къыраIотыкIы. Бгъэфедэн плъэкIыщт искусствэм идэхагъэ къагъэ­лъагъо. Ащ фэдэ IофшIагъэхэм узыщыпсэурэ унэр, къулыкъур зыщыпхьырэр, нэмыкI чIыпIэхэр къагъэдэхэщтых.

ТекIоныгъэр къыдэзыхыгъэр

Адыгэ Республикэм изаслуженнэ сурэтышIэу, хэгъэгу ыкIи дунэе зэнэкъокъухэм щытхъуцIэхэр къащыдэзыхыгъэ Хъуажъ Рэмэзан исурэтхэм къахэдгъэщыгъэм хэушъхьафыкIыгъэу тыкъытегущыIэ тшIоигъу.

«ТекIоныгъэр къыдэзыхы­гъэр» зыфиIорэр пхъэм хи­шIыкIыгъ. Адыгэ Республикэм куль­турэмкIэ изаслуженнэ IофышIэу, республикэм культу­рэмкIэ и Министерствэ иотдел ипащэу Шэуджэн Бэлэрэ Хъуажъ Рэмэзанрэ сурэтым пIуныгъэ мэхьанэу иIэр къыхагъэщыгъ.

Хэгъэгу заошхом хэлэжьэгъэ дзэкIолIыр тэтэжъ хъугъэ. Унэ пчъэIупэм ар Iус. Жьау, чъыIэтагъ, сэнашъхьэу къэкIырэм идэхагъэ еплъызэ гупшысэхэм зэлъакIугъ, тутыныр къыштагъ…

Фашист дзэкIолIым гъучI па­Iоу щыгъыщтыгъэр хьэмрэ щагу бзыумрэ джэгуалъэ ашIыгъ, зэпырагъазэ. Тэтэжъ игупшы­сэхэр дэдгощэу къызыщыдгъэ­хъузэ, сурэтым гуфаплъэу теплъы…

— Сурэтыр щыIэныгъэм къы­хэсхыгъ. Хэгъэгу зэошхом, тицIыфхэм къинэу ащ щалъэгъугъэм, мамыр псэукIэм екIурэ лъагъохэм, фэшъхьафхэм са­къыпкъырыкIыгъ. Неущрэ мафэм тызэрэфакIорэр гукIэ къис­IотыкIы сшIоигъуагъ, — къыти­Iуагъ Хъуажъ Рэмэзан.

Къэралыгъо гъэпсыкIэ иIэу Адыгеир зыпсэурэр илъэси 100 зэрэхъурэм ехьылIэгъэ зэха­хьэхэр тапэкIи зэхащэщтых. Сурэт къэгъэлъэгъуапIэр Мые­къуапэ игупчэ ит, унэшхор лъэ­гъупхъэ. Искусствэм нахь куоу зыщызыгъэгъуазэ, ишIэныгъэ хэзыгъахъо, зызыгъэпсэфы зышIоигъохэр галереем рагъэ­благъэх. ТыкъызытегущыIэрэ сурэтхэр мэзаем и 24-м нэс къагъэлъэгъощтых.

ЕмтIылъ Нурбый.