Адыгэ къашъохэр дахэх, ятарихъ гъашIэм чы­жьэу хэхьэ.

Лъэпкъ пэпчъ къашъо иI. Тэ, адыгэхэм, анахьэу къахэдгъэщырэ къашъохэр лъэпкъ искусствэм пытэу хэуцуагъэхэу тэлъытэ. «ЗэфакIу», «Удж», «Ис­лъамый», «Зыгъэлъат» зы­фэпIощтхэр, нэмыкIхэри дунаим щашIэх.

Уахътэр псынкIэу лъэкIуатэ, щыIэныгъэм зэхъокIыныгъэхэр фэхъух. Арэу щытми, лъэпкъ къашъохэм ядэхагъэ къыкIичырэп, лъэхъаным диштэу лъэкIуа­тэх. Пщынэ макъэм екIоу, ыпкъ ищыгъэу къэшъуакIор уджы зыхъукIэ, гур зыфещэ. Къашъом лъэпкъым щыIэныгъэм къыщикIугъэ гъогур къегъэлъагъо. Лъэпкъ шэн-хабзэхэр къизыIотыкIэхэрэ къашъохэр кIэлэцIыкIу­хэм, ныбжьыкIэхэм нахьышIоу ашIэнхэм фэшI егъэжьэ­пIэшIу­хэр тшIыгъэхэу тэлъытэ.

«Лъэпэтетыр» ашIогъэшIэгъон

Ижъырэ пшъэшъэ къашъоу «Лъэпэтетым» игъэпсыкIэ гъэшIэгъонэу хэтлъагъорэр бэ. Пшъашъэхэм апкъхэр ищыгъэ­­хэу, лъэпэтетхэм зан­кIэу ате­ты­хэу къэшъох. Къэ­шъуакIо­хэм­кIэ ар IэшIэхэп.

Ансамблэу «Сэлам» зыфиIорэм хэт пшъашъэхэу илъэс 12 — 13 зыныбжьхэм «Лъэпэтетыр» пчэгум къыщашIызэ, гумэкIыгъохэр зэпачых. Къа­шъом купкIэу иIэм гукIэ лъыIэ­сыхэзэ, псэ къыпагъакIэ, тамэ раты…

Къашъом игъэуцун Iоф къы­зэрыкIоу тлъытэрэп. Художест­веннэ гъэпсыкIэу иIэщтыр къы­хэгъэщыгъэным пае лъэпкъ искусствэм итарихъ, лъэхъанэу тызыхэтым гукIэ уакъыпкъырэкIы. Лъэпэтетхэм теплъэу яIэщтыр, ягъэпсыкIэ зыфэдэщтыр апэу тынаIэ зытетыдзэ­хэрэм ащыщых.

Лъэпэтетхэр ансамблэм ­фэтшIынхэу зетэгъажьэм, ти­сабыйхэм янэ-ятэхэр IэпыIэгъу къытфэхъугъэх. IофшIапIэм къы­зыщашIыхэм, лъэпкъ тхыпхъэхэмкIэ сурэтышIхэм агъэкIэрэкIагъэх. Лъэпкъ гупшы­сэу халъхьагъэм адыгэхэм ята­рихъ нахь куоу ухещэ.

ЧIыпIэу щыриIэр

Лъэпкъ къашъоу «Лъэпэтетым» тиансамблэ чIыпIэ хэхыгъэ щыриIэ зэрэхъугъэм кIалэ­хэри, пшъашъэхэри ыгъэгушIуа­гъэх.

КъыткIэхъухьэрэ лIэужхэм лъэпкъ искусствэм еплъыкIэу фыряIэм мэхьэнэ ин етэты. Тарихъыр нахьышIоу зэрагъашIэ ашIоигъоу кIэлэегъаджэхэр упчIэжьэгъу зэрашIыхэрэм тегъэгушIо. Лъэпкъ искусствэр бай дэдэу зэрэщытыр тикъэ­шъуакIохэм къагурэIо, фольклорым нахь зыфащэи.

Адыгэ шъуашэм, лъэпкъ къа­шъохэм ятарихъ пэсэрэ лъэхъа­ным къыщежьэ. Ядэхагъэ КIэ­рэщэ Тембот, МэщбэшIэ Ис­хьакъ, нэмыкI тхакIохэм къыраIотыкIыгъэх. Орэдым зэрэхэ­лъэу, адыгэ шъуашэр тарихъ намысэу Кавказ илъэпкъхэм аштагъ. Адыгэ къашъом ыбзэ дахэ, гурыIогъошIу. Зы нэплъэ­гъукIэ къэшъуакIохэр пчэгум щызэгурэIох.

Лъэшэу тыфай тикъашъохэр ныбжьыкIэхэм нахьышIоу зэрагъэшIэнхэу, яIэпэIэсэныгъэ хагъэхъонэу.

Ны-тыхэм тафэраз, якIэлэцIыкIухэр ансамблэм къыща­гъашъохэ ашIоигъу. Къашъом кIэлэцIыкIухэр епIух, щыIэны­гъэм фегъасэх.

Мыекъуапэ игимназиеу N 22-м ипащэхэм, кIэлэегъа­джэхэм, зэкIэ гъусэ къытфэ­хъугъэхэм «тхьашъуегъэпсэу» ятIожьы тшIоигъу. Тызэкъотмэ тызэрэлъэшыр щыIэныгъэм къыщэлъагъо, лъэпкъхэм язэфыщытыкIэ егъэпытэ.

2022-рэ илъэсыр Урысыем щыпсэурэ лъэпкъхэм яискусствэрэ якультурнэ кIэнрэ я Илъэс. Къэралыгъо гъэпсыкIэ иIэу Адыгеир зыпсэурэр мыгъэ илъэси 100 мэхъу. Илъэсэу тызыхэтыр хъугъэ-шIагъэ­хэмкIэ зэрэбаим имэхьанэ къыдгурэIо, лъэпкъ искусствэм зетэгъэушъомбгъу.

Теуцожь Алый, Чэтыжъ Сим. Лъэпкъ ансамблэу «Сэ­ламым» ихудожественнэ ­пащэх.