Адыгэ къэралыгъо университетым адыгэ филологиемрэ культурэмрэкIэ ифакультет икIэщакIоу адыгабзэр зэзыгъашIэмэ зышIоигъохэм апае социальнэ хъытыоу Инста­грамым нэкIубгъохэр къыщызэIуахыгъэх – @adygabze_everi_day ыкIи @adygepshis.

Апэрэ нэкIубгъом гущыIэхэр адыгабзэкIэ, урысыбзэкIэ ыкIи инджылызыбзэкIэ къащытыгъэх, сурэтхэмкIэ ахэр къэгъэшъыпкъэжьыгъэх. ЯтIонэрэм адыгэ пшысэхэр макъэ акIэлъэу къырагъахьэх. Нэбгырэ зыщыплI хъухэу мы нэкIубгъохэм адэлажьэх. Ахэм афэгъэ­хьыгъэу нахь игъэкIотыгъэу тыдэгущы­Iагъ мы проектыр зигукъэкIэу, адыгэ филологиемрэ культурэмрэкIэ факультетым идекан ипшъэрылъхэр пIэлъэ гъэнэфагъэкIэ зыгъэцакIэу, филологие шIэныгъэ­хэмкIэ кандидатэу, доцентэу Цэй Беллэ.

— Илъэсым ехъурэ мы проектым сыдэлэжьагъ, джы мазэ хъугъэу студентхэр къыхэсщагъэхэу, сэ сынаучнэ Iэшъхьэтетэу ахэм Iоф адэсэшIэ. Апэ- дэдэ адыгэ пшысэхэм афэгъэхьыгъэ нэкIубгъор тшIыгъэ. Локдауным къэралыгъор гъэрекIо зэтIысым, зэпэчыжьэ шIыкIэм тетэу едгъэджэнхэ фаеу хъугъэ. Интернетым ихьэрэ пэпчъ хигъэунэфыкIыщтыгъ адыгэ литературэ, адыгэ пшысэ зэримылъхэр. Арыти, сшыпхъурэ сэрырэ тыгу къэкIи, едгъэжьэгъагъ. Унэм тызэрисэу, тхылъхэр тиIэхэти, цIыкIу-цIыкIоу къидгъэхьанэу тыублагъ. Пшысэхэм макъэ акIэзылъхьагъэхэр апэдэдэ сэрырэ сшыпхъоу Нэхэе (Дэгужъые) Аллэрэ, нэужым профессорэу, АКъУ-м адыгабзэм изэгъэшIэнрэ адыгэ филологиемрэкIэ и Гупчэ ипащэу, филологие шIэныгъэхэмкIэ докторэу Унэрэкъо Рае къызэджэрэ пшысэхэр къидгъахьэхэу тыублагъэ. ЗэкIэмкIи пшысэ 44-рэ теттхагъ. ЗетэгъэжьакIэм зы нэбгыри къыт­кIэтхэгъагъэп. Заулэ горэ идгъэкъу­мэ етIанэ теплъынэу тIозэ тиIоф дгъэцакIэщтыгъ. Шъхьаем, цIыфхэм тыкъагъотызэ къыкIэтхэнэу къырагъэжьагъ. АшIогъэшIэгъонэу зытэлъэгъум, нахьыбэу къидгъэхьанэу тыублагъэ. ЕтIанэ IофышIэ сыкъызыдэкIыжьым, уахътэ зэрэхэсымыгъуатэрэм пае Iофыр зэпыугъэ хъугъэ, — къеIуатэ Беллэ.

ЦIыфэу пшысэхэм яплъэу, ядэIухэрэм упчIабэ къакIатхэу аублагъ гущыIэу къагурымыIохэрэм япхыгъэу. Джащы­гъум нэмыкI гукъэкI къэущыгъ – мыщ фэдэ нэкIубгъохэр, приложениехэр, сайтхэр ищыкIэгъэ шъыпкъэу зэрэщытхэр, бэу щыIэнхэ зэрэфаехэр зэхэщакIохэм зэхашIагъ. Илъэсым къыкIоцI уплъэкIун зэфэшъхьафхэр зэришIыгъэхэр Беллэ къыхегъэщы – зыфэдэн фаер, бэу къы­кIэтхэным пае зэрэгъэпсыгъэнэу щытыр…

— Адыгагъэм нахь зыфэдгъазэзэ тхыпхъэхэр, шъуашэр, быракъыр нахьыбэу идгъэуцохэмэ ара, хьауми лъэхъаным, непэрэ мафэм диштэу мафэ къэс цIыфхэм апэ къифэхэрэ сурэтхэр дгъэ­федэхэмэ ара нахь дэгъущтыр? ЗэкIэ дгъэнафи, джы нэкIубгъоу шъулъэгъухэ­рэм афэдэ хъугъэ, — къыхегъэщы тигущыIэгъу.

Джаущтэу ятIонэрэ нэкIубгъоу гущыIэхэр адыгабзэкIэ, урысыбзэкIэ ыкIи инджылызыбзэкIэ къызщытыгъэхэр къэ­хъугъ. ЩыIакIэм диштэу ашIыгъ, сыда зыпIокIэ, бзищкIэ къэIуагъэр нахь зэрэIэрыфэгъур Беллэ къыхегъэщы. ЗэрэхъурэмкIэ, бзищыри зэдызэрегъашIэ еджэрэм. Ау мыщи къыщымыуцунхэу мурад ашIыгъ зэхэщакIохэм.

— Тиуниверситет «Приоритет 2030» зыфиIорэм хэлажьи, грантышхо къырихыгъ. Ащ ишIуагъэкIэ апшъэрэ еджапIэм джы студенческэ грантхэри ышIын амал щыIэ хъугъэ. Арыти, студентхэу Емзэщ Ренатэ, ДыдыкI Камилэ, Мамадалые Закир сэ сыряIэшъхьэтетэу ащ тыхэлажьи, тхьамафэкIэ узэкIэIэбэжьмэ зэкIэ къытфадагъ — къитхыгъ грантыр! Сомэ мини 100-р мы нэкIубгъохэм анэмыкIэу приложениеу тшIынэу дгъэ­нафэрэм пэIудгъэхьанэу зытэгъэхьазыры «Едж ыкIи ЕдэIу» ыцIэу. Амал тиIэу къыддэхъумэ, адыгэ литературэм ипроизведениехэр макъэкIэ еджагъэу идгъэу­цонхэу тыфай. ЗэкIэми зэлъашIэрэ приложениехэу тхылъхэр къызэрихьэхэу уфаемэ уядэIун, уфаемэ уяджэн амал къэзытыхэрэм афэдэу дгъэпсынэу тыпылъ. ИлъэсныкъокIэ проектыр дгъэцэкIэнэу ыкIи приложениер пэшIоры­гъэшъ шъуашэм итэу къэдгъэлъэгъонэу пшъэрылъ зыфэтшIыжьыгъ. Ащ ыуж титыщт, амал зэриIэу дгъэцэкIэщт. Адрэ етхьыжьэгъэ нэкIубгъохэми ахэдгъэ­хъощт, ахэми зядгъэушъомбгъущт. НэмыкI цIыфхэу мы Iофым зыгу факIохэрэри къыхэдгъэлэжьэнхэу тыгу хэлъ, зымакъэ къашIэжьхэу цIэрыIохэри къедгъэблэгъэщтых.

Iофэу рахьыжьагъэм лъэпкъымкIэ мэхьанэшхо зэриIэм щэч хэлъэп. Ащ ишIуагъэкIэ лъэхъаным къыздихьыгъэу Интернетым фэщэгъэ сабыйхэм къ­а­шъхьапэн икъун ащ къырахышъущт, яцIыкIугъом къыщыублагъэу лъэпкъыбзэр зэхахыщт, тилитературэ хэщагъэ хъущтых. Ны-тыхэм уахътэ зыщямыIэу нахь зыщыхъурэ лъэхъанми ялъфыгъэхэм къафэфедэщт нэкIубгъохэм анаIэ атырарагъэдзэн алъэкIыщт. Ар зымыуасэ щыIэп ыкIи рахъухьагъэр икъоу къадэхъу­нэу зэхэщакIохэм, Iофыгъор зигукъэкIхэм афэтэIо.

МэщлIэкъо Саид.