Тхьэм уегъэпсэу, Мусэлы!

«КIэлэгъум мыжъом тыритхэрэр текIыжьы, нахьыжъыгъом пшахъом къы­ритхэрэри къытенэжьы», аIощтыгъэ ижъыкIэ. Лъэпкъыр лъэпкъ зышIырэр инахьыжъхэр ары, лъызыгъэкIуатэрэр къыкIэхъухьэхэрэр ары.

Адыгэр илъэс мин хьазабым, заомрэ лыгъэмрэ къахэкIыжьы­шъущтыгъэп нахьыжъ Iушхэр, лIыгъэрэ шъхьэкIафэрэкIэ узщыгугъынхэр ахэмытыгъэмэ.

Къуаджэхэм сыдигъуи ащаIощтыгъэ – «чэтэпэрычъэ ныбжьым ит». Ар зыфаIощтыгъэр нахьыжъхэр арыгъэ. Адыгадзэр заом Iухьэмэ, нахьыжъхэр апэ ишъыщтыгъэх апэу пыим зэрэпэуцущтхэм фэшI. Шъыпкъэ, ныбжьыкIэхэм якъарыу нахь лъэшыгъ, ау арэп нахьыжъхэр зэплъыщтыгъэхэр. Заом имашIо ежьхэр апэ хахьэщтыгъэх ауж къинэрэ кIалэхэр пыищэм щаухъумэнхэм фэшI.

Мы зэпстэуми ягугъу къызкIэтшIырэр, непэ тигущыIэ зыфэгъэхьыгъэр шэкIогъу мазэм къэхъугъэ ЩакIо Мусэлы – Ботэщэй къуаджэмрэ лъэпкъымрэ янахьыжъ лъапIэ, журналист IэпэIасэм нэIуасэ шъуфэтшIыным пай.

Мусэлы къыфэпIон плъэкIыщтыр бэ, фэптхышъущтри нахьыбэжь. ЛэжьэкIо къызэрыкIом къыщыкIэдзагъэу Адыгэ телевидением икъутамэ ипащэ нэсыгъэ хъулъфыгъэр зэчыйкIи, зэтеубытэныгъэкIи, хабзэкIи узэндыгъэ.

Егъэлыягъэу Мусэлы щытхъу гущыIэкIэ уфэлъыхъонэу щытэп, ащ цIыфыгъэу хэлъыр зы на­хьыжъ купи афикъущт.

Тятэ иныбджэгъушIоу щы­тыгъ Мусэлы, лIыпкъым сиуцуи сэри гу алъыстагъ нэмыкI илъэныкъо дэгъубэмэ.

Гукъаоми, цIыфхэм зэманым зыдырагъаштэ, анапи къыпфэмышIэжьынэу зызэблехъу. Му­сэлы ахэм ащыщэп. Сыдигъуи лъэпкъым фэгумэкIэу, адыгэгу иIэу къырыкIуагъ, Iофэу ышIэ­рэмкIи ащ текIыгъэп, адыгэм иблэкIыгъэрэ икъэкIощтырэ агъэгумэкIэу, бэмэ гу алъызытэу непи къырэкIо.

Дыгъужъ Къурмэн, Нэфышъ Мухьэмэд, Пхъэш МуIэед, Бемырзэ Мухьэдин — лъэпкъ гупшысэм фэлэжьэгъэ нэмыкIы­бэми цIыфыгъэкIэ ахэтыгъ, непэ къыткIэхъухьэхэрэр ежьым къе­мыпцIыжьхэмэ, зыкIи къымыгъэукIытэжьхэу дуаим тет. Ар зымыуасэ щыIэп.

Мусэлы къагъэгущыIэзэ зэ ыIогъагъ: «А зэман чыжьэм сыхэплъэжьмэ, лъэпкъым ыкупкIэу, налкъутэу хэслъагъорэр тинахьыжъхэр ары. Ягущы­IакIэкIи, ядунэететыкIэкIи щыIэныгъэ Iушыгъэр зигъогогъоу, бэ зылъэгъугъ ахэр. Непэ сызэплъэкIыжьышъ, сылъыIэсыжьырэп: ей, бетэмал, ныбжь икъугъэм ситэу тилIыжъхэм сазы­хэсым сыда ахэм къаIорэр зыкIэсымытхыгъэр. Шъыпкъэ, непи ягущыIабэ сыгу къинагъ. Ау игъом ахэм къапкъырысхынэу щытыгъэмрэ непэ гукъэкIыжьэу къысфэнагъэмрэ зэбгъапшэ хъущтэп. Ар фэныкъоныгъэшхоу сэлъытэ».

Мы гупшысэм купкIышхо хэлъ, сыда пIомэ ар зыIошъугъэр непэ нахьыжъыпIэм ит. Пшъхьэ ишIуагъэ ушъхьапырыплъэу, уапэ ишъыгъэхэм яфэшъошэ лъытэныгъэ яптышъуныр зымыуасэ щыIэп.

Тхьэм ишIуагъэкIэ, Мусэлы непэ узынчъэу лъэпкъым фэлажьэ. Хабзэ зэрэхъугъэу, идунэететыкIэрэ игущыIэрэ зэтефэхэу мэпсэу. Мыщ фэдэ лIышIухэр лъэпкъым имыIэмэ, «нахьыжъ» гущыIэм къикIырэр мэкIэ-макIэу кIодыжьыщтыгъ.

ТимакIэми, тиIэх ащ фэдэхэр лъэпкъымкIи, ар осэнчъ. Ахэр ары нахьыжъыгъом игъунджэу щыIэныгъэри, намысри, хабзэри зэрытлъагъорэр.

Тхьэм уегъэпсэу, Мусэлы! Уикъарыу илъэу, уицIыфыгъэ идахэ зыдэплъэгъужьэу бэрэ дунаим утырегъэт!

Бемырзэ Зураб.

Ныбджэгъу шъыпкъэм…

Тинахьыжъ лъапI! Тхьэм нэфлъэшIу укъикIэу, гуфэ­бэныгъэр уигупэу, уIумафэу, жъышъхьэ мафэу, къары- урэ гушIуагъорэ уащымыкIэу щыIэныгъэ дахэ къыует.

Орырэ сэрырэ зы еджапIэ къэтыухыгъ. Щэрджэс­къалэ дэт еджэпIэ интернатым тыщызэдеджагъ. Ар къызысыухыгъэм илъэсипшI текIыжьыгъэу, ори Казахстан укъикIыжьыгъэу, тихэгъэгу тыщызэIукIэжьыгъ, тинэIосэныгъи нахь дгъэпытагъэ.

Шъо шъуфэдэхэр ары адыгэм игъуазэр. Тхьэм пшъхьэкIи, уиунагъокIи псауныгъэ пытэ шъущерэмыгъакI, уигухэлъхэр къыбдегъэхъух.

Илъэс 40-м нэсэу адыгэм иIоф уфэлажьэ, гъэзетми, радиоми, телевидениеми уикъарыу макIэп ахэплъхьагъэр. Адыгэ лъэпкъым непэкIэ игугъапIэ зы: адыгабзэр зэзыгъэшIэжьынэу фаем къыдэхъоу, тихэбзэжъхэр ымыгъэкIодэу, тапэ итхэм, тихэку ишъхьафитныгъэ фэбэнагъэхэм, зышъхьэ зыгъэтIы­лъыгъэхэм гугъапIэу яIагъэр непэ адыгэм къыддегъэхъу, хэкурысхэр нахьыбэ хъужьыгъэу тегъэлъэгъу.

Телевидением щыбгъэхьазырхэрэм къытезгъэзэжьзэ сяплъы. Джырэ социальнэ зэпхыныгъэхэм амал къытаты апэрэ шъуиIофшIагъэхэм тяплъыжьынэу. А пстэури зэлъытыгъэр о уипэщэ IофшIакI, Адыгэ телевидением щылэжьэрэ цIыф гумызагъэхэр ары, уиIэпэIэсэныгъэ ин. Тхьэм джыри бэ къыбдегъэхъу.

Адэмэкъо Альберт. Общественнэ IофышI.