Лъэпкъ музыкальнэ искусствэр Европэм, дунаим нахьышIоу щязыгъэшIагъэхэм ащыщ композиторэу Нэхэе Аслъан.

Адыгэ Республикэм и Къэралыгъо орэдыIо-къэшъокIо ансамблэу «Ислъамыем» ихудожественнэ пащэу, Урысыем, Адыгеим, Къэрэщэе-Щэрджэсым янароднэ артистэу, композиторэу Дмитрий Шостакович ыцIэкIэ агъэнэфэгъэ шIухьафтыныр къызфагъэшъошэгъэ Нэхэе Аслъан непэ имэфэкI маф.

Хэгъэгу зэошхом икIэлэцIыкIоу Нэхэе Аслъан 1943-рэ илъэсым Джэджэхьаблэ къыщыхъугъ. КультурэмкIэ къэралыгъо институтыр Краснодар къыщиухыгъ. 1979-рэ илъэсым къэралыгъо консерваториеу Тбилиси дэтым чIэхьагъ. Дипломнэ IофшIагъэу иIэр Адыгеим имузыкальнэ искусствэ пытэу хэуцуагъ.

Апэрэ оперэр

Дунаим щызэлъашIэрэ тхакIоу, Урысыем IофшIэнымкIэ и ЛIыхъужъэу МэщбэшIэ Ис­хьакъ ироманэу «Бзыикъо заом» техыгъэу оперэр ыусыгъ. АдыгеимкIэ ар апэрэу щыт. А. Нэхаир Адыгэ Республикэм иапэрэ профессиональнэ композитор. Урысыем и Правительствэ ипремие илауреат, республикэм и Къэралыгъо ансамблэу «Ислъамыем» изэхэщакIу, иапэрэ художественнэ пащ. Нэхэе Аслъан итворчествэ тыкъытегущыIэ зыхъукIэ, гущыIэу «апэрэ» зыфиIорэр бэрэ дгъэфедэу къыхэкIы. ИгущыIэрэ иIофшIагъэрэ зэрэзэпхыгъэхэм ар ишыхьатэу тэлъытэ.

Адыгэ Республикэм икомпозиторхэм я Союз изэхэщэн кIэщакIо фэхъугъэр, иапэрэ тхьаматэр А. Нэхаир ары.

— Республикэм икомпозиторхэм я Союз нэбгырэ пчъагъэу хэтыр нахьыбэ зэрэтшIыщтым тыпылъ, — еIо Нэхэе Аслъан. — ­КIыргъ Юрэ бэмышIэу композиторхэм я Союз ­аштагъ. Музыкальнэ искусствэм пыщэгъэ ныбжьыкIэхэм Iоф адэтэшIэ.

«Ислъамыем» илъэгапIэхэр

Ижъырэ адыгэ орэдхэр кIодыжьыпэнхэм нэмысыгъагъэхэми, цIыфхэм къаIохэу бэрэ зэхэтхыщтыгъэхэп. Нэхэе Аслъанрэ Хъот Зауррэ кIэщакIо фэхъухи, «Ислъамыер» Адыгеим зыщызэхащэм, адыгэ орэдыжъхэм икIэрыкIэу псэ къапыкIэжьыгъ.

Композиторэу Нэхэе Аслъан «Ислъамыем» пае зэригъэфэгъэ орэдхэр ансамблэм къыIохэзэ, лъэхъаным диштэжьыгъэх. «ЩырытIым», «Гощэгъэгъым игъыбз», «Нэхаемэ я Хьасас», «Мэзгуащ», «Си Мэмэт», нэмыкI­хэри «Ислъамыем» къеIох. Урысыем икъа­лэхэу Москва, Санкт-Петербург, Краснодар, Налщык, Щэрджэскъалэ, нэмыкIхэм «Ислъамыер» ащыIагъ, концерт игъэкIотыгъэхэр къащитыгъ.

Нэхэе Аслъан мурад шъхьаIэу иIэр ыгъэцакIэзэ, тилъэпкъэгъухэр зыщыпсэурэ IэкIыб къэралхэм «Ислъамыер» алъигъэIэсыгъ, дунэе фестиваль-зэнэкъокъухэм ахэлэжьагъ.

Адыгабзэр зэхарегъэхы

КъэшъокIо ансамблэу Кавказым щызэхащагъэр макIэп. Ахэри «Ислъамыем» фэдэхэу IэкIыб хэгъэгухэм ащыIагъэх, лъэпкъ культурэр къащагъэлъэгъуагъ.

«Ислъамыер» къызэрэшъорэм дакIоу, адыгэ орэдхэр къеIох. Артист цIэрыIохэу ХъокIо Сусанэ, Агъыржьэнэкъо Саныет, Къумыкъу Щамсудин, Шъымырзэ Казбек, нэмыкIхэм амакъэ дахэу щыжъынчыгъ Тыр­куем, Сирием, Иорданием, Израиль, фэ­шъхьафхэм.

— Къашъохэр зэхахьэхэм ащытэлъэгъух, ау тиадыгабзэ макIэу ащызэхэтэхы, тыбзэ тщыгъупшэжьыным тынэсынымкIэ щынагъо щыI, — къаIуагъ Тыркуем щыпсэурэ адыгэхэу «Ислъамыем» иорэдхэм ядэIугъэхэм.

Адыгеим инароднэ артистхэу, пщынаохэу Лъэцэр Светланэрэ Мышъэ Андзауррэ орэдыIохэм ягъусэхэу концертыбэ къатыгъ.

— Адыгабзэм имэхьанэ нахьышIоу къыбгурыIощт IэкIыб хэгъэгу узыкIокIэ, — еIо пщынаоу Мышъэ Андзаур. — Нысащэхэми адыгабзэкIэ тащыгущыIэн фае. Нэхэе Ас-лъан лъэшэу тыфэраз тилъэпкъ орэдыжъхэр къызэриIэтыжьыхэрэм фэшI.

Орэдыр бзэм ыпс. НахьыпэкIэ тхакIи, еджакIи тилъэпкъэгъухэм амышIэ зэхъум, орэдэу аусырэмкIэ агу ихъыкIырэр къаIощтыгъ.

— «Ислъамыем» къыкIэупчIэх, нахьыбэрэ иконцертхэм ядэIухэ ашIоигъу, — къеIуатэ Нэхэе Аслъан. — Лъэшэу дгъэшIагъорэр типчыхьэзэхахьэхэм адыгэхэм ямызакъоу, урысхэр, къэзэкъхэр, къэндзалхэр, урымхэр, нэмыкIхэри ягуапэу зэряплъыхэрэр ары. Орэдым, музыкальнэ искусствэм лъэпкъхэр зэфащэх. Къашъомрэ орэдымрэ зэрэзэ­гъусэхэм ишIуагъэкIэ къытэдэIу зышIоигъо цIыфхэм нахьышIоу талъэIэсы.

А. Нэхаим пщынаохэм къырагъэIонэу бэ­мышIэу музыкальнэ произведение ин ­ыусыгъ. Рапсодиеу «Хьагъэуджым изэфакIор» дунаим щэIу. МэщбэшIэ Исхьакъ игущыIэхэм атехыгъэ орэдхэу адыгабзэм фэ­гъэхьыгъэхэр гум, лъэпкъ шIэжьым яорэд хъугъэх.

Ным ехьылIэгъэ орэдэу Нэхэе Аслъан ыусыгъэр Пшызэ и Къэралыгъо академическэ къэзэкъ хор къеIо. Художественнэ пащэу, Адыгеим иныбджэгъушIоу, Адыгэ Рес­публикэм инароднэ артистэу Виктор Захарченкэм изэфэхьысыжьхэм къащыхигъэщыгъ «Ислъамыер» Европэм шIукIэ щашIэ зэрэ­хъугъэр, композиторэу Нэхэе Аслъан ишIу­шIагъэ зызэриушъомбгъурэр.

Опсэу, Аслъан! Уисэнэхьат гушIуагъоу хэбгъуатэрэр республикэм шIукIэ къетэжьы. Уиунагъо удатхъэу, бэгъашIэ ухъунэу пфэтэIо.

ЕмтIылъ Нурбый.