Сабый къызыхъукIэ цIыфхэр зэрэгушIорэм фэдэу тхылъыкIэ къыдэкIымэ тхылъыр зикIасэхэри мэгушIох.

СигъэгушIуагъ сэри тхылъыкIэу къыдэкIыгъэм. Итеплъэ дахэ: ошъогушъу. Ащ пщэ фыжьхэр щесых. Ощхыцэхэр зэлъыгуIэу къеткIухых. Зигугъу сшIырэр Къуекъо Асфар итхылъэу «Ощх къэгъагъ» зыфиIорэр ары.

Тхылъымрэ авторымрэ къатегущыIэрэ тхыгъэ кIэкIым къы­зэIуехы. Ащ авторым ипэублэ гущыIэ къыкIэлъэкIо. Тхылъыр нэкIубгъо 414-рэ мэхъу.

ЦIыф губзыгъэ горэм ыIо­гъагъ: «Среди книг, как и среди людей, можно попасть в хорошее и дурное общество».

Шъыпкъэр пIощтмэ, «обществэ дурноеп» сызхэфагъэр. Усэхэр зыфэгъэхьыгъэ цIыфхэм ащыщыбэ сэшIэ. Усэхэр бзэ къабзэкIэ тхыгъэх. Уеджэу пщыгъупшэжьырэмэ афэдэхэп. Гупшысэ ахэлъ, мэхьанэ акIоцIылъ. ШIум, дэхагъэм, гукIэ­гъум уакъыфагъэущы. «Ощх къэгъагъэр» Асфар янэу Кулинэ фигъэшъошагъ.

Мы поэтическэ сборникыр авторымкIэ апэрэ тхылъэп. Ащ ыпэкIэ тхылъ пшIыкIутIу къыдигъэкIыгъ, ау ахэр прозэкIэ тхыгъэх. Мызыгъэгурэ тхылъыр поэтическэ шъуашэм илъ. Усэу къыдэхьагъэхэр ным, ныбджэгъуныгъэм, дэхагъэм, шIум, Iахьыл-лыщыщхэм, цIыфыгъэм, нартхэм афэгъэхьыгъэх.

Авторым, сэ сишIошIкIэ, цIыфэу дунаим къытехъуагъэу ащ емыхьыжьын зэрэщымыIэр, ау зы цIыфыр щымыIэжьми, нэмыкI къызэрэхъурэр, цIыфыр къэхъумэ зэрэхъярыр, щыIэныгъэр зэрэлъыкIуатэрэр икъоу зэхешIэ. Лъэныкъо хэхыгъэу ар гъэпсыгъэ, философскэ мэхьанэ иI. «Гъатхэ», «Гъэмафэ», «Бжьыхьэ», «КIымафэ» еIошъ, шъхьэ хэхыгъэхэр къетых. Ахэм атамэ чIэтэу усэхэр къызэкIэлъэкIох. Гъатхэр макIэу, фабэр хъыбэеу, макIэу къэкIо. ЦIыфыри цIыкIоу, кIочIаджэу, хъыбэеу дунаим къытехъо. «Гъэтхэ орэдхэр нэпIэхъых, сэхъхэр шIэхэу мэткIужьых», — еIо Асфар. Ары шъхьае, гъатхэм гъэ­мафэр къыкIэлъэкIо. Гъэмафэр фабэ, баи, дахэ, пытэ. Джащ фэд цIыфым игъашIи. КIэлэгъур шIэхэу макIо, ныбжь иIэ мэхъу. Ылъэ пытэу теуцо, ыпкъ еуцо.

Бжыхьэр къеу­шъэу къэкIо. Ма­фэхэр нахь кIако мэхъух. Тыгъэм нахь макIэу къегъэфабэ, уашъоми нахьыбэрэ ошъуапщэхэр къытехьэу ре­гъажьэ. Джащ фэд цIыфми игъа­шIэ къыщэкIэ. ИлъэкIи нахь макIэ мэхъу, ыкIуа­чIи къыхэIэ…

Бжыхьэм кIымафэр къылъэкIо. Тыгъэри макIэу къепсэу, ифаби мэкIэ дэдэу мэхъужьы. КIымафэр илъэсым иаужырэ уахът. Джащ фэдэу цIыфми игъашIэ еухы, дунаим ехыжьы. Илъэсыжъыр зикIырэм илъэсыкIэр къехьэ. Гъат­хэм къегъэзэжьы. Джащ фэд цIыфмэ зафэбгъазэми: зыхэр ехыжьых, нэмыкIхэр къытехъох дунаим. Щыгъуаз авторыр: цIыфхэр къэхъуфэ, ащ иджэныкъо машIо мэблэфэ щыIэныгъэр зэпыущтэп, щыIэныгъэр лъэкIотэфэ лъэпкъым иджэныкъо машIо кIосэщтэп.

Зигугъу тшIырэ тхылъым къыдэхьагъэх Асфар кIалэзэ ытхыгъи, лIыпкъым иуцуагъэу икъэлэмыпэ къычIэкIыгъи, непэ ыусыгъи. ГущыIапэм ежь къызэрэщиIорэмкIэ, ящэнэрэ классым исыгъ тхэныр зырегъажьэм. Зэрэригъэжьэгъагъэри усэ, ау прозэм нахь дихьыхыгъэн фае. Усэхэр тхылъ шIыгъэу къызэрэдигъэкIырэр апэрэ. Ащ къикIырэп ныбжьи усэ къыхимыутыгъэу – илъэс зэфэшъхьафхэм ащ иусэхэр гъэзет нэкIубгъохэм къарыхьагъэх, радиомкIи къатыхэу хъугъэ.

Асфар икъошхэм, иIахьыл-благъэхэм, иныбджэгъухэм, иIоф­шIэгъухэм афэусагъ. Ахэм ядахэ ыIуагъ, шIуфаIохэр афигъэхьыгъэх. Ар зыфэусагъэхэм ащыщых абхъазхэм яапэрэ президентэу Ардзинба, артистэу Кукэнэ Мурат, шIэныгъэлэжьхэу Хьагъур Айтэч, Шъхьаплъэкъо ГъучIыпсэ, Хьанэхъу Руслъан, иIахьылхэу Хьашъэо Рэмэзанэ, Къуекъо Руслъан ыкIи нэмыкI­хэр.

«Нартмэ афэгъэхьыгъэ гупшысэхэр» ыIуи тхылъым изы Iахьэу зэджагъэм усэ 41-рэ хэхьэ. Ахэм ащыщых «Нарт Лъэпшърэ Чъыг гощэ дахэмрэ», «Саусырыкъо иаужырэ гъогу­уан», «Сэтэнае икъэгъэгъэ шъоф», «Къандж я Шъэуай» ыкIи нэмыкIхэр. Авторыр илъэ­сипшI пчъагъэ хъугъэу адыгэ лIыхъужъ эпосэу «Нартхэр» зыфиIорэм дэлажьэ. Ащ кIуачIэ къыритыгъэу мы усэ 41-р ытхыгъэу къытшIошIы.

Ным фэмыусэгъэ усакIо щыIэпщтын. Фэусагъ Къуекъори ным.

«Зянэ зиIэм дунаир иIахь. Ар Iахьмэ анахь IэшIу» зиIокIэ, демыгъэштэн плъэкIынэп. Янэу узкIэ къин зылъэгъугъэм ыIэгу ифэбагъи, ыгу ишъэбагъи, игущыIэ иIэшIугъи щымыгъупшэу зыдиIыгъ.

«Ощх къэгъагъэм» «Гъогумаф!» есэIо, авторым джыри тхылъыкIабэкIэ къытэтэнэу фэсэIо.

Цуекъо Нэфсэт.