Дышъэшъо бжыхьэр макIо

Уахътэр зэплъэкIыгъо тыримыгъафэу ушъэзэ макIо. Ауми, бжыхьэм идэхэгъэ-шъэбэгъэ гоIу ухэтми къыпфырегъашIэ, бжыхьэ пкIашъэхэр чIым щэIушъа­шъэх. Жьы къэбзэ IэшIум гур ещэфы, уигъатхъэу зыIоощэ; тыгъэр, тапэкIэ фэмыдэу, нахь нэжъо­-Iужъо гъэтIылъыгъ, макIэу ибзый­хэм зыкъытащэкIызэ, джыри тыкъагъэфабэ. Псыхъоми, гъэмэфэ стыр лъэхъаным пшъыгъэу, макIэу, фэсакъэу зе­гъазэ, ауми, къэуцу имыIэу ыпэ ренэу регъэхъу. Къушъхьэтхыхэм уцыр джыри ащышхъуан­тIэми, чъыгхэм ятхьапэхэр, умы­шIэмэ IэрышI сурэтхэу —гъожьышэ дахэх, плъыжьых, уцышъох. Дахэ бжыхьэ мэзыр!

Уц шхъуантIэу, къэтэбэ убгъу­гъэу тыдэкIи щыплъэгъущтыгъэр къэгъужьызэ зэпэзы, загъори жьы псынкIэ хьарзэм рехьы­жьэшъ, еутхындзыпэ. Бжыхьэм идэхэгъу дэдагъ чъэпыогъу мазэр, зыпкъ итэу, шъабэу, фабэу кIуагъэ. ХэпшIыкIэу мы аужырэ мазэм пчэдыжьыпэ­-пчыхьэшъхьапэхэр ыкIи чэщыр нахь къэучъыIых. Ти Адыгей охътэ Iае иIэу сэ сшIэрэп; кIо, кIымафэр отI-псытI хьазырэуи къыхэкIы, жьыри цIынэу, лъа­къори къэучъыIэу, ау мыгъэ бжьыным ышъо зэрэIужъумкIэ, щагубзыухэм заIэтэу лъагэу зэрэбыбыхэрэмкIэ, кIымафэр щтыргъукI чъыIэ, ос закIэу хъун­кIи пшIэнэп. Ау ащ фэдэ кIымэфэ зэтетыр псауныгъэмкIэ дэгъоу аIошъ, Тхьэм шIум тыфещ.

ШэкIогъу мазэми гушIогъуабэкIэ, ошIу дахэкIэ тыщэгугъы, пандемиери зэкIэкIонышъ, тиеджэни, тиIофшIэни, тимурад ехьыжьагъэхэри дахэу, тыгушIоу зэшIотхынхэу тэлъаIо.

Дзэукъожь Нуриет.

ПшIэнкIэ гъэшIэгъоны

Телефоныр къытеуагъ…

ЦIыфхэр бэшIагъэу кIэхъопсыщтыгъэх узэпэчыжьэу узэдэгущыIэн плъэ­кIыным. ГущыIэу «телефон» зыфиIорэр цIыфхэм загъэфедэрэр бэдэдэ шIагъэ, апэрэ телефоныр ашIыгъагъэп. Мы гущыIэр IахьитIоу зэхэт: «теле» — чыжьэ ыкIи «фон» — макъэ. «Телефоныр» — «чыжьэу къиIукIырэ макъ».

Апэрэ телефоныр илъэс минийкIэ узэкIэIэбэжьмэ щыIэгъэ персидскэ пщэу (пачъыхьэу) Кир къыугупшысыгъагъ. Ащ ителефон псэ хэлъыгъ! Iуашъхьэхэм, лъэгапIэхэм, башнехэм ашыгу итхэу ащ ипщыгъо щыщ пщылI минхэу мэкъэшхо зиIэхэр ыкIи дэгъоу зэхэзыхыхэрэр тетыгъэх, ахэм «пачъыхьэ тхьакIумэкIэ» яджэщтыгъэх. Зым адрэм риIожьызэ, пачъыхьэм иунашъохэр зэрэкъэ­ралыгъоу арагъашIэщтыгъэх.

Джырэ телефоныр къызаугупшысы­гъэм охътэшхо тешIагъэп: мэкъуогъум и 2-р, 1875-рэ илъэсыр ары. Ащ фэдэ псэолъэ-аппарат шIагъор къэзыугупшысыгъэр Америкэм щыпсэущтыгъэ шIэныгъэлэжьэу Александр Белл ары.

Усэхэр тыбзэкIэ къэтэжъугъаIох

ЛIыхъукIэ Гощнагъу

Сыгу ыбзэр

Сыгу ыбзэр сиадыгабз, ГущыIэ къабзэ рысIонэу. Сыгу ыбзэр сиадыгабз, Силъэпкъ дахэ згъэшIонэу.

Сиуахътэ гъатхэ, гъэмаф, Пыдзагъэу бжыхьэр, кIымафэр. СичIыгуи сиунэ маф, Сиуашъуи къехы ощх шъабэр.

Сыгу ыбзэр сиадыгабз, Гугъэнчъэм нэбзый естынэу. Зихъярым игушIо нэпс, Насыпым ыбзэ стIэтэнэу.

Сыгу ыбзэр сиадыгабз, Тарихъ лъагъом сырищэу. Силъэпкъы цIыфыгъэр ылъапс, Иадыгагъи къыхэщэу.

Бэрэтэрэ Хьамид

Мэзым тэкIо

КIэлэцIыкIухэм мэзым тэкIо, Мэзы шхъуантIэм тыкъынэс, ТхьакIумкIыхьи, баджи, цызи, Тэ тимэзы хъоеу хэс.

Псыхъожъыер мэзым хэчъы, Псыхъо нэпкъым тыкъынэс, Псыщэ къаргъом хэс хьэлабгъуи, Джаий, лэнди хъоеу хэс.

Бзыуми пщынэр къагъэжъынчы, Мэз пхъэуIур пхъэкIычау, КIэлэцIыкIухэм гъэпсэфыпIэу Къэтэгъоты чъыгы жьау.

ГъэпсэфыпIэр мэзы жьау — КIэлэцIыкIухэм тигушIуагъу!

КIушъ

КIушъэ нэтIэф, гумакI КIушъэ, джэгул, ылъабжъэхэр маисэх, ылъапэхэр къэтабэх.

КIушъэ ытхьакIумэ чан, ыпакIэ мэпIыи, джэдыгу шъабэ щыгъ.

Зыкъыпщехъо КIушъэ, ыбг къырегъэ­пшы, ыкIэ егъэджэгу, ынэхэр еуцIыргъу, орэд макIэр къыхещы, ау цыгъо къыпэкIафэмэ, ыпсэ хеуты.

Ынэхэр иных КIушъэ, ылъакъохэр жьым фэдэу псынкIэх, ыцэхэр мастэм фэдэх. Хэт шъуIора КIушъэ?

К. Ушинский.

НэкIубгъор зыгъэхьазырыгъэр Мамырыкъо Нуриет.