Адыгэ Республикэм и Къэралыгъо академическэ лъэпкъ къэшъокIо ансамблэу «Налмэсыр» зызэхащагъэр илъэс 85-рэ хъугъэ. Мы хъугъэ-шIагъэм фэгъэхьыгъэ концертхэр, зэхэхьэ гъэшIэгъонхэр республикэм игъэкIотыгъэу щэкIох.

Тарихъым фагъэзэжьы

ИлъэсыбэкIэ узэкIэIэбэжьмэ, «Налмэсым» къышIыщтыгъэ къа­шъохэм къафегъэзэжьы. «ЗэфакIор», «Адыгэ уджхэр», фэшъхьафхэри гъэшIэгъоных. Пчыхьэзэхахьэр къэзыгъэбаигъэмэ ащыщ экранышхоу пчэгум щагъэпсыгъэр. НахьыпэкIэ «Налмэсым» иконцертхэм ащытырахыгъэхэу тари­хъым хэхьагъэхэр икIэрыкIэу къагъэлъэгъожьых. Къашъохэр зыфэдагъэхэм уяплъызэ, «Налмэ­сым» гур зыфещэ. Къашъом псэ къыпагъакIэзэ тамэ езытыщтыгъэ­хэ артистхэр нэгум къыкIэуцох.

Артистхэм ацIэхэр пчыхьэзэхахьэм къыщырамыIуагъэми, тарихъым инэкIубгъохэм тяплъызэ къэтэшIэжьых. Залым чIэсхэр Iэгу афытеох, яшIушIагъэ агъэлъапIэ.

Къашъор жъы хъурэп

ЩыIэныгъэм диштэрэ къашъо­хэм лъэпкъ искусствэм икупкI къыраIотыкIы. Къэралыгъо гъэпсыкIэ иIэу Адыгеир зыпсэурэр илъэ­си 100 зэрэхъурэм «Налмэсыр» пэгъокIызэ, тишэн-хабзэхэр чIэты­мынэхэу тарихъыр къызэрэтыухъу­мэрэр къэгъэлъэгъоным къыхэщы.

ШIуфэс къашъом тигупшысэхэр IупкIэу къыреIотыкIых. ХьакIэм зэ­рэпэгъокIхэрэр, къэралыгъо гъэ­псыкIэ иIэу республикэр зэрэщы— Iэр, лъэпкъ искусствэм идэхагъэ урыгушхонэу зэрэщытыр театральнэ къэшIыгъом куоу хэолъагъох.

Къашъоу «Тыргъэтаор» Адыгэ Республикэм изаслуженнэ артисткэу Бэрзэдж Дианэ къешIы. ЗэлъашIэрэ сурэтышI-модельерэу СтIашъу Юрэ ышIыгъэ шъуашэм техыгъэу Къулэ Амэрбый ыгъэуцугъэ къашъор жъы хъурэп. Урысыем ишъолъырхэм, IэкIыб къэралыгъохэм ансамблэм къащегъэ­лъагъо. Бзылъфыгъэм иобраз гъа­шIэм зэрэхэгъэщагъэр артисткэм гум рихьэу, пкъыр ищыгъэу къегъэлъагъо.

Ижъырэ адыгэ зэфакIор Хьатитэ Аминэтрэ Едыдж Теушъаорэ къы­зэрагъэлъэгъорэ шIыкIэри искусствэр зыгъэдахэрэмэ ахэтэлъытэ. «НыбжьыкIэ къашъори» концертым дештэ. Адыгэ Республикэм изаслуженнэ артисткэу Симболэт Су­санэрэ Хьажэкъо Пщымафэрэ къызэрэхадзэрэ шIыкIэми узыIэпещэ.

Хьажэкъо Пщымафэ лъэныкъуа­бэ къызэлъызыубытырэ къэшъокIо IэпэIасэу зэрэщытыр къыхэдгъэщы тшIоигъу. Купым хэтэу къашъохэр къызэришIыхэрэм дакIоу, къэшъо хэхыгъэхэм якIэщакIу. Къамэхэр ыIыгъэу Пщымафэ къызэрэшъорэр, ахэр джэхашъом зэрэщычIисэхэрэр искусствэ лъагэм хэхьэх. Опсэу, Пщымаф! ТыогъэгушIо.

Адыгэ къашъоу «Ислъамыер» Бэрзэдж Джанэрэ Къонэ Махьмудэрэ къыхадзэ. «Зыгъэлъатэм» икIэщакIох Дагъыстан изаслуженнэ артисткэу Ахътао Бэлэ, Пшызэ изаслуженнэ артистэу Къулэ Адемир, артистхэу Кристина Малковар, ЛIыIупэ Амир.

Пэсэрэ адыгэ къашъоу «Лъэпэрышъор» Тыркуем къырахыжьыгъэу тэлъытэми, тарихъэу пылъыр икъоу къатхыжьыгъэгоп. Куржь Дианэрэ Къэлэбый Рэмэзанрэ къыхадзэрэ къашъор нысащэхэм, пчыхьэзэхахьэхэм ащытэлъэгъу. АщкIэ къатIомэ тшIоигъор «Налмэсыр» щыIэныгъэм пэблагъэу, лэ­жьакIохэм агу лъыIэсэу зэрэ­уджырэр ары.

Неущрэ мафэр

«Налмэсым» инеущрэ мафэ къыкIэлъыкIорэ ныбжьыкIэхэм бэкIэ ялъытыгъ. Адыгэ Республи­кэм искусствэхэмкIэ иколледжэу Тхьабысымэ Умарэ ыцIэ зыхьырэм щеджэхэрэм ижъырэ адыгэ къа­шъоу «ЗэфакIор» къашIыгъ. Адыгэ Республикэм инароднэ артистхэу, «Налмэсым» къыщышъохэзэ илъэсыбэрэ тызыгъэгушIогъэхэ Абдэкъо Иринэрэ Бахъукъо Адам-рэ къэшъуакIохэр агъа­сэх. КъэшIыным хэтлъэгъуагъэу гум анахьэу рихьыгъэр ныбжьыкIэхэм къашъор зэрашIогъэшIэгъо­ныр, къашъом купкIэу иIэр къагъэ­нэжьызэ, уахътэм диштэрэ шIыкIэхэр зэрагъэфедэхэрэр ары. НыбжьыкIэгъум игутео макъэ зэхыуагъэхы, гум илъыр къашъом ыбзэкIэ къэбгъэлъэгъон зэрэплъэ­кIыщтыр къыхагъэщы.

«Налмэсым» инеущрэ мафэ нахьышIу зэрэхъущтыр пчыхьэзэхахьэхэм къапкъырэкIы.

«Налмэсыр къэшъо» зыфиIорэм уеплъызэ, адыгэ шъуашэм идэхагъэ, адыгэ къашъом гъэпсыкIэу иIэр, театральнэ едзыгъохэмкIэ къашъор бгъэкIэрэкIэн, лъэпкъ шIэжьыр къыщыбгъэлъэгъон зэрэплъэкIыщтыр псынкIэу къэошIэ.

Художественнэ пащэу, балетмейстер шъхьаIэу Хъоджэе Ас­лъан къызэрэтиIуагъэу, къашъом ыбзэ гурыIогъошIу зышIырэр къэшъуа­кIомрэ залым чIэсхэмрэ язэгурыIоныгъ. Къашъор цIыфхэм алъыб­гъэIэсы зыхъукIэ, кIуачIэу ащ хэлъым пкъынэ-лынэхэр псынкIэу зэлъекIух.

«Адыгэ уджхэм» IэкIыб къэралыгъохэм ащыпсэурэ адыгэхэм якъэшъо зэхэтхэм, нэмыкIхэм уяплъызэ, адыгэ къашъохэм ядэхагъэ изакъоп удэзыхьыхырэр. Гупшысэу ахэлъыр щыIэныгъэм дештэ, пшъашъэмрэ кIалэмрэ зэдэуджыхэзэ, зэфэнэгушIохэу зэплъых, щыIэныгъэм зэфещэх.

Мэкъуаохэм афэгъэхьыгъэ къа­шъор сэмэркъэу-кIэнэкIалъэм нахь дештэми, пIуныгъэ кIуачIэу хэлъы­ри къыхэщы. Уигъэщхызэ шIум, дэхагъэм, IофшIэным уафепIу. Артистхэу Симболэт Сусанэ, Къулэ Мурадин, Къулэ Айдэмыр, Шагудж Батурай образым куоу хэхьагъэх, якъашъокIэ щыIэныгъэм иедзыгъо­хэр къыхагъэщых.

«Налмэсым» иоркестрэ ыгъэ­жъынчырэ лъэпкъ мэкъамэхэр гум иорэдых, псэм иджэмакъэх, лъэпкъ шIэжьым илъэмыджых.

ЛIэужхэр зэрапхы

«Зы бзэ, зы хабзэ, зы лъэпкъ» зыфиIорэ концертэу Къэбэртэе-Бэлъкъарым зэлъашIэрэ ансамблэу «Кабардинкэмрэ» «Налмэсымрэ» зэгъусэхэу джырэблагъэ Мыекъуа­пэ къыщатыгъэ концертым джыри гукIэ къыфэдгъэзэжьы тшIоигъу. Непэ къыхэдгъэщмэ тшIоигъор зэкъош республикэхэм якъэшъокIо ансамблэхэр дунэе искусствэм пытэу хэуцуагъэхэу щытхъур къы­зэрэтфахьырэр ары.

ЕмтIылъ Нурбый.