Республикэ бюджетым ипроект хэплъагъэх
Республикэм иминистрэхэм я Кабинет изэхэсыгъо АР-м и Правительствэ зычIэт унэм щыкIуагъ. Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат пшъэрылъ зэрэфишIыгъэм тетэу АР-м иминистрэхэм я Кабинет и Тхьаматэу КIэрэщэ Анзаур ар зэрищагъ.
2026 — 2028-рэ илъэсхэмкIэ республикэ бюджетым ипроект Iофыгъо шъхьаIэу зыхэплъагъэхэм зэу ащыщ. Мыщ ыпэкIэ а документым фэгъэхьыгъэ едэIунхэр зэхащэгъагъэх.
Адыгеим иминистрэхэм я Кабинет и Тхьаматэ игуадзэу, АР-м финансхэмкIэ иминист-
рэу Виктор Орловым зэхэсыгъом зэрэщыхигъэунэфыкIыгъэмкIэ, социальнэ лъэныкъом зэрэфытегъэпсыхьагъэу бюджетыр къэнэжьыгъ, Урысыем хэхъоныгъэ егъэшIыгъэнымкIэ Президентэу Владимир Путиным игъо ылъэгъугъэхэр къыдэлъытагъэхэу ар зэхагъэуцуагъ.
2026-рэ илъэсым республикэ бюджетым сомэ миллиард 44,9-рэ, 2027-рэ илъэсым — миллиард 49,7-рэ, 2028-рэ илъэсым — миллиард 55,1-рэ хъурэ хахъохэр иIэнэу къырадзэ. 2026-рэ илъэсым республикэ бюджетым сомэ миллиард 1,3-рэ хъурэ хэбзэIахь ыкIи мыхэбзэIахь хахъохэр къихьащтых. 2026-рэ илъэсым республикэ бюджетым сомэ миллиард 47,3-рэ, 2027-рэ илъэсым — миллиард 50,8-рэ, 2028-рэ илъэсым — миллиард 56,8-рэ хъурэ хъарджхэр ышIыщтых. 2027 — 2028-рэ илъэсхэм бюджетыр мылъкоу зыфыщыкIэщтыр УФ-м бюджетхэмкIэ и Кодекс щыгъэнэфэгъэ шапхъэхэм анахь мэкIэщт.
Виктор Орловым къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, бюджет политикэмкIэ пшъэрылъэу щытыр социальнэ лъэныкъомрэ экономикэм иотраслэ шъхьаIэхэмрэ хэхъоныгъэ языгъэшIыщт проектхэм атефэщт мылъкур икъоу къэтIупщыгъэныр ары. ХъарджхэмкIэ анахьыбэ зыпэIухьащтыр социальнэ лъэныкъор ары, процент 61,2-рэ е сомэ миллиард 29-рэ ар хъущт. Къихьащт илъэсым къэралыгъо программэ 24-мэ ягъэцэкIэн пае сомэ миллиард 43,2-рэ къатIупщынэу рахъухьэ. 2026-рэ илъэсым лъэпкъ проекти 10-мэ ягъэцэкIэн сомэ миллиарди 8,2-рэ фэдиз пэIуагъэхьащт. Къихьащт илъэсым АР-м икъэралыгъо мылъку хэхьэрэ псэуалъэхэм капитальнэ мылъкоу ахалъхьащтыр сомэ миллиарди 2,7-м къехъущт. 2026-рэ илъэсым республикэм гъогухэмкIэ и Фонд сомэ миллиарди 6,1-рэ хъурэ бюджет мылъкур къихьащт. Бюджет пшъэрылъхэу къэралыгъо программэхэм ягъэцэкIэн фытегъэпсыхьагъэхэм федеральнэ, республикэ бюджетхэм ямылъкухэр, шъолъыр лъэпкъ проектхэм апэIухьащтхэр къащыдэлъытагъэх.
КIэрэщэ Анзаур унашъо афишIыгъ социальнэ пшъэрылъхэм ягъэцэкIэнкIэ мылъку къэкIуапIэхэр инвентаризацие ашIынэу, муниципалитет пэпчъ ибюджет нахьыбэу хахъо къихьанымкIэ IофшIэнхэр нахь агъэлъэшынхэу. Джащ фэдэу капитальнэ мылъкур зыпэIухьэрэ псэуалъэхэмкIэ Iофтхьабзэу рахъухьагъэхэр илъэсыр имыкIызэ зэшIуахынхэу, къихьащт илъэсымкIэ проектхэм яконтрактацие нахь пасэу фежьэнхэу пшъэрылъ афишIыгъ.
«Инвестициехэр зыхэплъхьанкIэ къекIурэ шъолъырэу «Адыгеир щыт. Предпринимательхэм IэпыIэгъу зэрядгъэгъотыщт шIыкIэ-амалхэр къыхэтхыгъэх, ахэр нахьышIу шIыгъэным тапэкIэ тыдэлэжьэщт. Ау бизнесри социальнэ лъэныкъом фытегъэпсыхьагъэу щытын, хьакъулахь хэбзэгъэуцугъэр икъоу ыгъэцэкIэн фае. Бюджетым къихьэрэ федэм зэрэхахъорэм бэкIэ елъытыгъэщт социальнэ пшъэрылъхэр гъэцэкIагъэ зэрэхъущтхэр. Мыщ дэжьым къэIогъэн фае цIыфхэм ящыIэкIэ-псэукIэ зыкъегъэIэтыгъэнымкIэ гугъапIэу яIэхэм зэрахахъорэри. ПшъэрылъыкIэхэм язэшIохынкIэ федеральнэ IэпыIэгъур къызфэтэгъэфедэ. Ау ащ дакIоу ежь республикэми амалэу иIэхэр зэригъэуIун фае. Муниципалитет пэпчъ ымыгъэфедэгъэ амалхэр иIэх. ШIуагъэ къытэу ахэр гъэфедэгъэнхэ фае», — къыIуагъ КIэрэщэ Анзаур.
Джащ фэдэу зэхэсыгъом хэлэжьагъэхэр 2022 — 2031-рэ илъэсхэм Адыгэ Республикэм ипсэупIэ-коммунальнэ хъызмэт, ипромышленнэ ыкIи инэмыкI организациехэр газификацие шIыгъэнхэмкIэ шъолъыр программэр зэрэпхыращырэми тегущыIагъэх. Программэм къыщыдэлъытэгъэ лъэныкъохэм зэу ащыщ фэгъэкIотэныгъэ зиIэ цIыф куп заулэмэ социальнэ IэпыIэгъу ягъэгъотыгъэныр. АР-м IофшIэнымрэ социальнэ хэхъоныгъэмрэкIэ иминистрэу Мырзэ Джанбэч ащкIэ Iофхэм язытет щигъэгъозагъэх. Ащ къызэриIуагъэмкIэ, шъолъыр фэгъэкIотэныгъэ зиIэхэм газификацием пае зэтыгъоу сомэ мини 100, федеральнэ фэгъэкIотэныгъэ зиIэхэм газ оборудованием икъэщэфынкIэ ыкIи игъэуцункIэ субсидие къараты.
2022-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу республикэ фэгъэкIотэныгъэ зиIэ нэбгырэ 944-мэ сомэ миллион 81,4-рэ къаратыгъ, мы илъэсым миллиони 9,75-рэ нэбгырэ 99-мэ къаIукIагъ. 2023-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу сомэ миллион 48,31-рэ федеральнэ фэгъэкIотэныгъэ зиIэ нэбгырэ 509-мэ, 2025-рэ илъэсым нэбгыри 193-мэ миллион 18,34-рэ къаратыгъ. 2022-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу псэупIэхэм гъэстыныпхъэ шхъуантIэр ящэлIэгъэнымкIэ фэгъэкIотэныгъэ зиIэ нэбгырэ 453-мэ миллиони 129,71-рэ аратыгъ. ХэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием хэлажьэхэрэм яунагъохэм арыс нэбгырэ 216-мэ миллион 19,92-кIэ IэпыIэгъу афэхъугъэх.
Мэхьанэшхо зиIэ лъэныкъохэм ащыщ чъыгхэтэлэжьыпIэхэм адэт унэхэм газыр ящэлIэгъэнымкIэ IэпыIэгъу ягъэгъотыгъэныр. Республикэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат пшъэрылъ зэрафишIыгъэм тетэу АР-м IофшIэнымкIэ ыкIи социальнэ хэхъоныгъэмкIэ и Министерствэрэ Iахьзэхэлъ обществэу «Газпром газораспределение Майкоп» зыфиIорэмрэ чъыгхэтэлэжьыпIэ мысатыу товариществэхэу псэупIэхэм ащызэхэмыщагъэхэм адэсхэу фэгъэкIотэныгъэ зиIэхэм яунэхэм гъэстыныпхъэ шхъуантIэр ящэлIэгъэным иIофыгъо дэлэжьагъэх. Ащ фэдэ товариществэхэм фэгъэкIотэныгъэ зиIэ нэбгырэ 42-рэ зэращыпсэурэр агъэунэфыгъ. Ахэм IэпыIэгъу ятыгъэным пае сомэ миллиони 4,41-рэ ящыкIэгъэщт. ФэгъэкIотэныгъэ зиIэхэм IэпыIэгъу зэрафэхъущтхэ шIыкIэр къыхахыгъах.
«ПсэупIэхэм япащэхэр мыщ фэдэ Iофхэм къахэлэжьэнхэ ыкIи подряднэ организациехэм зэдэлэжьэныгъэ пытэ адыряIэн, унэхэмрэ социальнэ учреждениехэмрэ гъэстыныпхъэр ящэлIэгъэнымкIэ пшъэрылъхэр зэрагъэцакIэрэм гъунэ лъафын фае», — къыIуагъ АР-м иминистрэхэм я Кабинет и Тхьаматэ.
Адыгэ Республикэм ипресс-къулыкъу
къытырэ къэбархэмкIэ ЛIышэ Саныет.