Мэфэ ошIухэр къызфагъэфедэ­хэзэ республикэм ихъызмэтшIапIэхэм бжыхьасэхэм яIу­хыжьын чанэу зэшIуахы. Хьэм иIожьын аухыгъэу рапсым хэ­хьагъэхэри ахэтых.

Джэджэ районымкIэ акционер обществэу «Дондуковскэ элеваторыр» зыфиIорэм илъэс къэс лэжьыгъэ бэгъуагъэ къырехы. Мыгъи къэгъэлъэгъон дэгъу­хэр яIэх, районымкIэ Iоныгъор апэ зыублагъэхэм ащыщых. БэмышIэу ащ тыщы­Iагъ, къэкIыхэрэмкIэ цехым ипащэу Щыщэ Мурат гъэхъагъэу яIэхэр къытфиIотагъ.
— Мыгъэ ом изытет ыпкъ къикIыкIэ Iоныгъом мэфэ 14-кIэ нахь кIасэу тыфежьагъэми, хьэм иIухыжьын мэфэ заулэкIэ къэтыухыгъ. КIымафэр бжы­хьасэхэм зэрифэшъуашэу зэпачыгъ, ау гъатхэм къесыгъэ осымрэ ощх зэпы­мыухэмрэ тIэкIу къягоуагъ, хьэр зыщигъэгъолъыгъэ чIыпIэхэр тиIагъэх. Аужырэ шапхъэхэм адиштэрэ техникэм шIуа­гъэу пылъыр, комбайнерхэм яIэпэ­Iэсэныгъэ бэ зэрелъытыгъэр джыри зэ тыушэтыгъ. ГъэрекIо егъэпшагъэмэ, хьэм къытыгъэр нахь макI, ау хьасэхэм ащыщ­хэм теплъэу яIагъэм емылъытыгъэу, лэжьыгъэ дэгъу къытыгъ. Зы хьэ гекта­рым гурытымкIэ центнер 52-м ехъу къитхыжьыгъ, — еIо тигущыIэгъу.
Комбайни 6-р зым ыуж зыр итэу Iоныгъор чанэу зэшIуахы. Зы такъикъ лые амыгъэкIодэу, чIэнагъэ амышIэу къахьыжьырэ лэжьыгъэр машинэшхохэм аратакъо, пэшIорыгъэшъэу агъэхьазырыгъэ чIыпIэхэм зэблэкIыхэзэ ащэх. Къэуцу ямыIэу Iуахыжьыгъэ бжыхьасэхэр аукъэбзых.

Илъэс пчъагъэхэм лэжьыгъэу къахьырэмкIи былым­хъунымкIи «Дондуковскэ элеваторым» пэрытныгъэ ыIыгъэу Iоф ешIэ. Анахь дэгъухэм ясатырэ хэтыным Болэкъо Мы­хьамэт ишъыпкъэу дэлэжьагъ. Непэ ар къытхэмытыжьми, иIоф зэрифэшъуашэу иунагъо лъегъэкIуатэ.

ЗэкIэмкIи «Дондуковскэ элеваторым» мыгъэ хьэр къызыщагъэкIыгъэр гектар 550-рэ хъущтыгъэ. Ощхым IофшIэныр къызэтыригъэуцоу къыхэкIыгъэми, мэфэ ошIухэр къызфагъэфедэхэзэ рапс гектар 500-м иIухыжьыни ыуж ихьагъэх, апэрэ гектархэм лэжьыгъэ дэгъу къаты.
Iоныгъор зыщыкIорэ хьасэхэр механизаторхэм охътэ кIэкIым къыкIоцI агъэкъэбзэжьыхэшъ, ажъожьых.
— ЧIыгум угу етыгъэу удэлажьэмэ, къыотэжьы. Чылэпхъэ лъэпкъышIухэр игъом чIыгу гъэхьазырыгъэм едгъэкIугъагъэх. «Мэзэе шъхьангъупчъэхэр» къызызэIуихыгъэхэм тетэу IофшIэнхэр тыублэгъагъэх, бжыхьасэхэм минеральнэ чIыгъэшIухэмкIэ тяшIушIагъ, уцыжъхэр къахэмыкIэнхэм ыкIи уз къахэмы­хьаным фэшI щэнаутхэр игъом ятхьы­лIагъэх, лэжьыгъэ дэгъу къызэритхыщтым пае тлъэкI къэтымыгъанэу ищыкIэгъэ Iофтхьабзэхэр зэхэтщагъэх, — еIо Мурат.
Коцым итеплъэ дахэ, зы уц лые хэмытэу зэпэлыдыжьэу щыт. Ащ гугъэпIэ инхэр зэрафыряIэхэр Мурат къытиIуагъ. Ощх къемыщхымэ, шIэхэу Iоныгъом зэрэфежьэщтхэр къыхигъэщыгъ. ЗэкIэмкIи гектар 2200-рэ ар мэхъу.

Хабзэ зэрэхъугъэу, анахь чылэпхъэ лъэпкъышIухэр ары мыщ щагъэфедэхэрэр. «Дондуковскэ элеваторым» илъэс пчъагъэ хъугъэ чылапхъэхэр къызща­гъэкIырэ губгъохэр зиIэхэр. Лэжьыгъэ чылэпхъакIэхэм адэлэжьэрэ Пшызэ мэкъу­мэщ научнэ-ушэтын институтым зэпхыныгъэ дыриIэу игъэкIотыгъэу Iоф дешIэ. БэмышIэу «День поля» зыфиIорэ Iофтхьабзэр ащ щыкIуагъ. Мы лъэны­къомкIэ нэмыкI хъызмэтшIапIэхэм ящы­сэтехыпIэх. Мыгъэ коц, хьэ ыкIи три­тикаль чылэпхъэ лъэпкъ 28-рэ къащи, аушэтынхэу апхъыгъэх. Тишъолъыр нахь къекIухэрэр къыхагъэщыщтых, ахэр агъэбэгъощтых.
Iоныгъор комбайнэхэу «Джон Дир» ыкIи «Дон-1500» зыфиIохэрэмкIэ зэшIуа­хы. Илъэс къэс чанэу лэжьыгъэм иIу­хыжьын хэлэжьэрэ механизаторхэм ацIэ тигущыIэгъу къыриIуагъ. Сергей Дер­качевымрэ Александр Салтыковымрэ шъхьафэу уакъытегущыIэныр атефэ, ахэр илъэс пчъагъэ хъугъэу элеваторым щэлажьэх, ясэнэхьат фэшъыпкъэхэу пшъэрылъэу афагъэуцурэр щытхъу хэлъэу агъэцакIэ. Илъэс зэкIэлъыкIохэм районым имызакъоу, республикэми къахьыжьыгъэ лэжьыгъэмкIэ пэрытныгъэр щаIыгъ. Джащ фэдэу комбайнэхэм лэжьыгъэр акIэзыщырэ машинэхэм арысхэми ягугъу дахэкIэ къышIыгъ. Къэуцу ямыIэу лэжьыгъэр ахэм элеваторым ащэ.
ЧIэнагъэ имыlэу лэжьыгъэр аlожьыным фытегъэпсыхьэгъэ, аужырэ шап­хъэхэм адиштэрэ комбайнэхэр, тракторхэр, лэжьыгъэр зэрэкIащырэ машинэхэр ыкIи губгъо IофшIэнхэр зэрагъэцэкIэрэ Iэмэ-псымэхэр зэкIэ элеваторым иIэх. Джащ фэдэу илъэс пчъагъэ хъугъэу былымхъунми чанэу пылъых. Ащ елъытыгъэу, Iоныгъом дакIоу мэ­къур, уарзэр аугъоижьы, гъэтIылъыпIэм ащэ­жьы. Нэужым силос ашIыщт. Хабзэ зэрэхъугъэу, кIымафэм былымхэм ашхыщтыр игъом агъэхьазыры.
Гъэтхасэхэм язытет уигъэрэзэнэу зэрэщытыр тигущыIэгъу къыхигъэщыгъ. ЗэкIэмкIи сое гектар 300, натрыфэу — 1100-рэ, тыгъэгъэзэу гектар 825-рэ мы илъэсым Iуахыжьынэу ашIагъ. Лэжьыгъэ бэгъуагъэ къатынэу щэгугъых.
Илъэс пчъагъэхэм лэжьыгъэу къа­хьырэмкIи былымхъунымкIи «Дондуковскэ элеваторым» пэрытныгъэ ыIыгъэу Iоф ешIэ. Анахь дэгъухэм ясатырэ хэтыным Болэкъо Мыхьамэт ишъыпкъэу дэлэжьагъ. Непэ ар къытхэмытыжьми, иIоф зэрифэшъуашэу иунагъо лъегъэ­кIуатэ. Ишъхьэгъусэу Заремэ, IофышIэ дэгъоу Iутхэр иIэпыIэгъухэу, зэкъотхэу гъэхъэгъэшIухэр сыд фэдэрэ лъэныкъо-
кIи ашIых.
ДЕЛЭКЪО Анет.