Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат мэхьанэшхо зиIэ культурнэ проектым дыригъэштагъ. КIэлэцIыкIухэм апае тхэхэрэм, литературнэ про­изведениехэмкIэ Дунэе зэнэкъокъоу Жэнэ Къырымызэ ыцIэкIэ зэ­хащэрэм текIоныгъэ къы­щыдэзыхыгъэхэм яIофшIагъэхэр къыздэхьащт тхылъхэм якъыдэгъэкIын а проектыр фы­тегъэпсыхьагъ.

НыдэлъфыбзэкIэ къыдэкIырэ кIэлэцIыкIу литературэм хэхъоныгъэ егъэшIыгъэным, культурэ кIэныр къэухъумэгъэным, къыткIэхъухьэхэрэр я Хэгъэгу шIу алъэгъоу, фэшъыпкъэхэу пIугъэнхэм а Iофтхьабзэр афэгъэхьыгъ. Адыгэ къэ­ралыгъо уни­верситетым тхылъ тедзапIэу 2023-рэ илъэсым чъэпыогъум щызэхащагъэм а проектыр пхырещы. Илъэс къэс апшъэрэ еджапIэм итедзэпIэ-полиграфическэ гупчэ научнэ, зэреджэщтхэ, методическэ, художественнэ ыкIи кIэлэцIыкIу тхылъи 100-м ехъу къыдегъэкIы. Джырэ уахътэм проектыкIэу «Адыгеим къикIырэ кIэлэцIыкIу ли-
тературэр» зыфиIорэр а тедзапIэм пхырещы.
Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат проектыр зэхэзгъэуцуагъэу ыкIи кIэлэцIыкIу тхакIоу КIуращынэ Лейлэ дыриIэгъэ IофшIэгъу зэIукIэгъум а про­ектым щытегущыIа­гъэх. Ащ хэлэ­жьагъ Адыгэ къэралыгъо университетым ирек­тор ме­диа­политикэмкIэ иуп­чIэ­жьэгъоу Надежда Суховаяр. Къызэ­рэхагъэщыгъэмкIэ, ныбжь зэфэшъхьаф зиIэ кIэлэцIыкIухэм, еджапIэм джыри мыкIохэрэм къащыублагъэу Iэтахъохэм анэсыжьэу, апае урысыбзэкIэ ыкIи адыгабзэкIэ тхылъхэр къыдэгъэ­кIыгъэнхэр а проектым къыделъытэ. КIэлэцIыкIухэм апае литературнэ произ­ведениехэмкIэ Дунэе зэнэкъокъум те­кIоныгъэ къыщыдэзыхыгъэхэр ары тхылъхэм янахьыбэм яавторхэр ыкIи сурэтэу адэтхэр зышIыгъэхэр. 2022-рэ илъэсым къыщыублагъэу Адыгэ къэралыгъо университетым зэ­нэкъокъоу зэхищагъэр илъэс къэс рекIокIы. Зэнэкъокъум пшъэрылъ шъхьаIэу иIэр кIэлэцIыкIу литературэм ылъэны­къо­кIэ тхэрэ авторхэу сэнаущ зы­хэлъхэр къыхэгъэщыгъэнхэр, ахэм IэпыIэгъу ятыгъэныр, ­лъэпкъ культурэмрэ гушъхьэлэжь баиныгъэмрэ алъапсэхэм кIэлэцIыкIухэр ахэщэгъэнхэр ары.
«Адыгеим къикIыгъэ кIэлэцIыкIу литературэр» зыфиIорэ проектым къыдыхэлъытагъэу тхылъ 16 къыдагъэкIыгъах. Ахэм ащыщых: Унэрэкъо Раерэ Татья­на Кимрэ зэдагъэхьазырыгъэ тхылъэу «Адыгэ хабзэ для ­маленьких» зыфиIорэр, Жэнэ Къы­рымызэ и «Нарисованное письмо», Унэрэкъо Фатимэ и «Осмэн дунаир зэрегъашIэ», Кипкэ Насиб и «Сказка о солнечном лучике», Сихъу СултIан и «Зэныбджэгъухэр, зэгъогогъухэр», Абрэдж Сафыет и «Симышъ», КIуращынэ Лейлэ итхылъ куп, Александр Пушкиным ипоэмэу «Руслан и Людмила» зыфиIорэм щыщ пычыгъоу «У лукоморья дуб зеленый» зыфиIоу апэрэу адыгабзэм Дэрбэ Тимур рилъхьагъэр, пшысэу «Сказка о царе Салтане» зыфиIорэм щыщ пычыгъоу Жэнэ Къырымызэ зэридзэкIыгъагъэр ыкIи нэмыкIхэр.
Мы илъэсым ахэм тхылъыкIэхэр къа­хэхъуагъэх: «Хусен Андрухаев» зыфиIорэр — апэрэ советскэ тхакIоу ыкIи адыгэхэм ащыщэу апэрэу «Советскэ Союзым и ЛIыхъужъ» зыфиIорэ цIэ лъапIэр къызфагъэшъошагъэм ищыIэныгъэ гъогурэ зэрихьэгъэ лIыхъужъныгъэм­рэ афэгъэхьыгъэр. Ащ дэлэжьагъэх КIуращынэ Лейлэ, Сихъу СултIан ыкIи сурэтышIэу Екатерина Несветайло. Джыри тхылъитIу: «Сыдигъуи сыуигъу­сэщт» зыфиIоу Залина Пантелеевам ытхыгъэр, сурэтхэр Валерия Зима иех, Сихъу СултIан иусэхэр зыдэт тхылъэу «Щагубзыухэр», сурэтхэр Мусаевэ Лейлэ иех.
Проектым изэхэщакIохэм къызэра­IуагъэмкIэ, ныбжьыкIэхэр еджэным нахь фэщагъэ хъунхэмкIэ, тхакIохэм, сурэтышIхэм IэпыIэгъу ятыгъэнымкIэ программэшхом изы Iахьэу щыт кIэлэцIыкIу тхылъхэм якъыдэгъэкIын. Iофтхьабзэм осэшIу къыфашIыгъ гъэсэныгъэмрэ куль­турэмрэ алъэныкъокIэ Iоф зышIэхэрэм. КIэлэегъаджэхэмрэ тхылъеджапIэхэм яIо­фышIэхэмрэ къыхагъэщы кIэлэцIыкIу литературэ дэгъоу лъэпкъ шэн-хабзэхэр къизыIотыкIыхэрэр, джырэ тхылъеджэ хэм афытегъэпсыхьагъэу щытхэр щыIэ зэрэхъугъэхэр.
Республикэм и ЛIышъхьэ проектым мэхьанэшхо зэриIэр къыхигъэщыгъ, Адыгеим щыпсэурэ цIыф лъэпкъхэм яхабзэхэр, ятарихъ къэзыIотэрэ, кIэлэцIыкIухэр цIыфыгъэ шэпхъэ дахэхэм атетэу, яхэгъэгу фэшъыпкъэхэу, цIыф лъэпкъ зэфэшъхьафхэм якультурэ лъы­тэныгъэ афашIэу пIугъэнхэмкIэ уасэ зиIэ ащ фэдэ тхыгъэхэм анаIэ атырагъэтыныр игъоу къафилъэгъугъ.
«КIэлэцIыкIухэр шэпхъэ, хэбзэ дахэ­хэм атетэу пIугъэнхэмкIэ мыщ фэдэ про­ектхэм мэхьанэшхо яI. Ахэм тадэIэпыIэщт, неущырэ мафэр зэлъытыгъэщт цIыфхэм тынаIэ атедгъэтыщт. КIэлэцIыкIухэм агукIэ къапэблэгъэ, якультурэ, абзэ нахь дэгъоу ашIэным фэлэжьэрэ произведениехэм яджэнхэ амал агъотыным мэхьанэшхо иI», — къыхигъэщыгъ КъумпIыл Мурат.
Адыгеим и ЛIышъхьэ культурэмкIэ Министерствэм, гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ Министерствэм пшъэрылъ афишIыгъ адыгабзэм икъэухъумэнкIэ ыкIи изэгъэшIэнкIэ екIолIэкIэ гъэнэфагъэ къыхэхыгъэным фэгъэзэгъэ Проект офисым игъусэхэу «Адыгеим къикIыгъэ кIэлэцIыкIу литературэр» зыфиIорэ проектым тегъэпсыхьагъэу къыдэкIырэ тхылъыкIэхэр республикэм итхылъеджапIэхэм аIэкIагъахьэхэзэ ашIынэу, апэрэ классым кIощтхэм шIухьафтын Iалъмэкъэу аратыщтым дэлъыщтхэм ахэр аха­гъэхьанхэ алъэкIыным иамали егу­пшысэнхэу. Ащ нэмыкIэу еджапIэхэм, тхылъеджапIэхэм, ащ фэдэ тхылъхэм нэIуасэ щафашIынхэу, авторхэм зэIукIэгъухэр адыряIэнхэу, произведениехэм атехыгъэ мультфильмхэр ашIынхэу мэгугъэх.
АР-м и ЛIышъхьэ ипресс-къулыкъу къытырэ къэбархэмкIэ Тхьаркъохъо Сафыет.