Джары къытиIуагъэр бэмышIэу гущыIэгъу тызыфэхъугъэ пшъэшъэ ныбжьыкIэм. Нэгъэрэкъо Джэнэт Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетым ятIонэрэ курс щеджэ ыкIи IэпыIэгъу псынкIэм илъэситIу хъугъэ Iоф зыщишIэрэр.

Джэнэт иIофшIэн зэригъэцакIэрэр нафэ къытфэхъуным фэшI ащ тыригъусэу къы­дэткIухьагъ… IэпыIэгъу псынкIэм къеджэгъэ хъулъфыгъэм дэжь такъикъ заулэкIэ нэсыгъэх. Пшъэшъэ ныбжьыкIитIур сымаджэм дэжь ихьагъэх, хъулъфыгъэу шъон пытэхэр зикIасэм ыпкъынэ-лынэхэр узэу къычIэкIыгъ. Джэнэт лъэтемытэу ащ илъыдэкIуае ышыгъ, кардиограммэ тырихыгъ, илажьэр зегъэунэфым, Iэзэгъу уц ритыгъ ыкIи укол фашIыгъ. Хъулъфыгъэр нахьышIу зэрэхъугъэр ыкIи лъэшэу къызэрафэразэр къариIозэ къыригъэкIы­жьыгъэх. А мафэм пшъэшъэжъыем тыдэгущыIэнэу игъо тифагъэп, IэпыIэгъу псынкIэ зищыкIагъэхэр къежэщтыгъэх.
Джэнэт ицIыкIугъом къыщегъэжьагъэу ятэ фэдэу юрист хъунэу фэягъ, ау я 11-рэ классым зехьэм, игухэлъ зэбли­хъугъ, медицинэм зыфигъэзэнэу тыриубытагъ. Янэ ар зэрэхьылъэщтыр къыриIуагъ, ау ащ къыгъэуцугъэп. Гимна­зиеу N 5-р къызеухым, Мыекъопэ медицинэ колледжым чIэхьагъ, фельдшер сэнэхьат зэригъэгъотыгъ.
— Колледжым шIэныгъэ дэгъухэр щытагъэгъотыгъ, зиIофшIэн хэшIыкI ин фызиIэ кIэлэегъаджэхэр ыкIи сымэджэщым Iоф щызышIэхэрэр ары тезыгъэджа­гъэхэр, — еIо тигущыIэгъу. — Лъэшэу сыфэраз Николай Курепто, ыгурэ ыпсэрэ етыгъэу, иIофшIэн фэщагъэу тыригъэ­джагъ. КIэлэегъэджэ закъоп, илъэс пчъа­­гъэ хъугъэу кIэлэцIыкIу сымэджэщым анестезиологэу, реаниматологэу Iоф
ще­шIэ, непэ къызнэсыгъэм ар сиупчIэжьэгъу. Лъэныкъо зэфэшъхьафыбэ ткIугъэ: хирургиер, адэбз узым афэгъэхьыгъэр, нэм уеIэзэныр, терапиер ыкIи нэмыкIхэр. Практикэр чIыпIэ зэфэшъхьафхэм ащыткIугъ, апэрэу укол зэрэсшIыгъэр, капельницэ сымаджэм зэрэхэзгъэуцуагъэр дэ­гъоу къэсэшIэжьы. Операционнэ медсестрау сыкIонэу нахь сыфэягъ, ау я 3-рэ курсым IэпыIэгъу псынкIэм истанцие практикэ зыщысэхьым, сыгукIэ фэ­щагъэ сыхъугъ. Фельдшерым иIофшIэн зэрэзэхищэрэм сшIогъэшIэгъонэу сылъы­плъагъ. ЦIыфым къехъулIэщтыр Iэпы­Iэгъу псынкIэм бэкIэ зэрепхыгъэр къызгуры­Iуагъ. Псаоу цIыфыр къэбгъэнэжьыным нахь гушIуагъо щыIэп.
Джэнэт колледжыр диплом плъыжькIэ къыухыгъ, ишIэныгъэхэм ахигъэхъонэу апшъэрэ еджапIэм чIэхьажьыгъ ыкIи Iоф­шIэныр ригъэжьагъ. Чэщ мычъые пчъагъэ пшъэшъэжъыем къекIу, ау къин къыщыхъурэп, сымаджэхэм IэпыIэгъу зэрафэхъурэм гухахъо хегъуатэ.
— «Уеджэнэу уфаемэ, тыдэ ущыIэми, пэрыохъу ар къыпфэхъущтэп», — еIо сянэ. Ар шъыпкъэ, шIоигъоныгъэу уиIэр ары анахь шъхьаIэр. Колледжым щысагъэшIагъэм ишIуагъэкIэ еджэныр къыс­фэхьылъэп. Джы нахь игъэкIотыгъэу медицинэм илъэныкъохэр зэкIэ зэтэгъа­шIэ. Я 4-рэ курсым сежэ, сымэджэщым, IэзапIэхэм практикэ ащысхьынэу, врач­хэм яIофшIэн зэрэзэхащэрэр нахь игъэ­кIотыгъэу слъэгъунэу сыфай, — еIо пшъэ­шъэжъыем.
IэпыIэгъу псынкIэм Iоф зыщишIэрэр илъэситIу нахь мыхъугъэми, IэпэIэсэныгъэ иI, хъугъэ-шIэгъабэ ыпэкIэ къикIыгъ.
Апэрэ илъэсныкъом фельдшерым игъусэу сымаджэхэм адэжь кIуагъэ. Алина Пунцуковау Iоф зыдишIагъэм ишIогъэшхо къэкIуагъэу тигущыIэгъу елъытэ. Фельдшерым пшъэдэкIыжь ин ехьы, узыр ыгъэунэфын, ащ иIэпыIэгъу хъущтыр псынкIэу къыгъотын фае. Апэрэу зыдэкIогъэгъэ сы­маджэр дэгъоу Джэнэт ыгу къэкIыжьы. Адэбз уз зиIэ хъулъфыгъэм ыпкъынэ-­лынэ­хэм фэщ къахэхьагъэу щы­тыгъ. Узым зиушъомбгъуи шъхьэкуцIым зэрэнэсыгъэр къышIагъ, ыпэкIэ ащ инсульти иIагъ. ПсынкIэу IэпыIэгъу фэ­хъугъэх, ищыкIэгъэ уцыр ратыгъ, сымэджэщым ащагъ, то­мографие зашIым, зэгуца­фэщтыгъэр нафэ хъугъэ.

— Фельдшерым узхэм зэ­кIэми хэшIыкI афыриIэн фае. Сымаджэм илажьэр лъэтемы­тэу къэпшIэн, псынкIэу Iэпы­Iэгъу ебгъэкIын фае, сыда пIомэ цIыфым ищыIэныгъэ оры зыIэ илъыр. Анахь шъхьа­Iэр инфаркт, инсульт хъухэрэр ары. Апэрэ сыхьатым уяIэзэн фае.
СыгукIэ сышъабэу, слъэгъу­рэм сигъэгъэу щыт, ау сиIоф­шIэн згъэцакIэ зыхъукIэ, ахэр IусэгъэкIотых, анахь псынкIэу сишIуагъэ къызэрэзгъэкIощтыр ары сызэгупшысырэр. Унэм сыкъызыкIожьыкIэ, ахэм сягупшысэжьы, сыгу афэузы, — еIо Джэнэт.
Станцием IэпыIэгъу псынкIэм имаши­нэу дэтхэр зэблэкIыхэзэ сымаджэхэм алъэIэсых. Анахьыбэм лъыдэкIуаем епхы­­гъэу къяджэх, инсульт, инфаркт хъу­хэрэри ахэтых, джащ фэдэу зэпахырэ узхэр зиIэхэм апэрэ IэпыIэгъур ара­гъэкIы, сымэджэщым ащэх. ЯщыкIэгъэ Iэмэ-псымэхэр, уцхэр зэкIэ зэряIэр ти­гущыIэгъу къыхегъэщы.
Джэнэт ныбжьыкIэ дэдэми, сымэджабэ ынэгу кIэкIынэу игъо ифагъ. Анахь ыгу къинэжьыгъэр станицэу Ханскэм щыщ бзылъфыгъэу жьымыгъот зиIэу зэолIэгъагъэр ары. ГущыIэгъу зыфэхъум, тхьабылым епхыгъэ уз гъэтIылъыгъэ иIэу къычIэкIыгъ. ДэгущыIэхэзэ, Iэзэгъу уцмэ зэрямышъорэр ащ къыIуагъ, лъыр пIуакIэ зышIырэм шIокI имыIэу яшъонэу щы­тыгъ. Бзылъфыгъэм илъыдэкIуае нахь ин зэ­хъум, иIоф нахь къэхьылъагъ, ащ дэжьым лъыр пIуакIэ зышIырэр хамылъхьэгъа­гъэмэ идунай ыхъожьын ылъэкIыщтыгъэ, тромбым лъынтфэр зэфишIэу ыублэ­гъагъ. НахьышIу зэхъум, сымэджэщым ащагъ.
— Зидунай зыхъожьыгъэ хъулъфыгъи сынэ кIэкIыгъ. Мыщ дэжьым къасIо сшIоигъу сымаджэм бэ зэрелъытыгъэр. Кужорскэм дэс хъулъфыгъэм мэфэ реным кIуачIэкIэ Iоф ышIагъ, ипсауныгъэ изытет къызэрэзэIыхьэрэм пылъыгъэп, тыгъэм хэтыгъ, IэпыIэгъу псынкIэми кIа­сэу къеджагъ. Стенокардие зиIэ цIыфым ышIэн фаехэр ыгъэцэкIагъэхэп, ащ къы­хэкIыкIэ инфаркт хъугъэ, кардиограммэ сшIызэ, зыгорэущтэу къэхъугъ. Ар бэрэ сынэгу кIэтыгъ, тыкъэмыщтэу, зэрэтагъэ­шIагъэм фэдэу тыдэзекIуагъ, ыгу къедгъэжьэжьынэу массаж тшIыгъэ, ищыкIэгъэ Iэмэ-псымэхэр пыдгъэнагъэх, ау идунай ыхъожьыгъ, — нэку-нэпс хъузэ пшъэшъэжъыем игукъэкIыжьхэр къе­Iотэжьы.
Нэгъэрэкъо Джэнэт иIофшIэн шIу зэ­рилъэгъурэм кIуачIэ хегъуатэ. ИшIэныгъэхэм ахигъэхъон, ишIуагъэ зэригъэкIыгъэ, зипсауныгъэ къызэтыригъэнэжьыгъэ, псаоу къыгъэнэжьыгъэ цIыфхэм япчъагъэ хэхъоныр ары зыфаер. Сымаджэхэм къашIэжьэу, зэрэфэразэхэр къыраIо зы­хъукIэ, къыхихыгъэ гъогур зэрэтэрэзыр, зэрэкIэмыгъожьырэр зэхешIэ.
Станцием ифельдшер нахьыжъэу Гафо­нова Юлия къызэриIуагъэмкIэ, Джэнэт анахь дэгъоу Iоф зышIэхэрэм ясатырэ хэт, раIорэр зэкIэ егъэцакIэ. Емыджэнджэшхэу фельдшерэу тырагъэхьагъ. Ныб­жьыкI нахь мышIэми, шIэныгъэу IэкIэлъым ишIуагъэкIэ сымаджэм илажьэр лъэтемытэу егъэунэфы, апэрэ IэпыIэ­гъур регъэкIы, ищыкIэгъэ Iэмэ-псымэхэр дэгъоу егъэфедэх. Цыхьэ фэпшIынэу щыт.
ДЕЛЭКЪО Анет.
Сурэтхэр авторым иех.