Хэгъэгу зэошхом фэгъэхьыгъэ саугъэтхэм якъэухъумэнкIэ Адыгэ Республикэм IофшIэнышхо щагъэцакIэ. Саугъэтхэу, мыжъосынхэу, къэхалъэхэу ыкIи зэкъош къэхалъэхэу культурнэ кIэным къыхиубытэрэ псэо­лъи 175-м щыщэу 98-мэ яхьылIэгъэ къэбархэр ЗыкI къэралыгъо реестрэм щытхыгъэх.

«Хэгъэгу зэошхом исау­гъэтхэр — советскэ народым илIыхъужъныгъэ тыгу къэзыгъэкIыжьырэ чIыпIэх. Мемориальнэ комплекс инхэр ыкIи ­мыин дэдэ мыжъосынхэр — ары пэпчъ зэгорэм ищы­Iэныгъ, итарихъ, лIэшIэ­гъухэм къахэнэныр къалэ­жьыгъ», — къыхигъэ­щыгъ Росреестрэм Адыгэ Рес­публикэмкIэ и ГъэIоры­шIапIэ ипащэу Марина Никифоровам.
Саугъэтыбэ къоджэ цIы­кIухэм адэт, гупчэм пэIудзыгъэх ыкIи Адыгэ Рес­публикэм щыпсэухэрэм ащыщыбэ ахэм якъэбармэ ащыгъуазэхэп. Ау мемори­ал пэпчъ — шIэжьым щыщ Iахь, мамырэу тыпсэуным пае зыпсэ зытыгъэхэр тыгу къэзыгъэкIыжьырэх.
Ащ фэдэ чIыпIэхэм ащыщ дзэ щытхъум имемориалэу поселкэу Гъо­зэрыплъ уекIуалIэ хъумэ щытыр. 1942-рэ илъэсым ишышъхьэIу мазэ и 19-м я 20-рэ дивизием хэхьэрэ я 379-рэ полкым ия 3-рэ ротэ идзэкIолIхэм лейтенантэу Ф.А. Шипа япащэу нэмыц-техакIохэр мыщ къыщагъэуцугъагъэх.
Хэгъэгу зэошхом илъэ­хъан нэмыцхэм амыштэгъэ псэупIэу Адыгеим ит закъор Гъозэрыплъ ары.
1942-рэ илъэсым ишы­шъхьэIу мазэ и 23-м «Со­рокадумовскэ хъуатэр» зыфаIорэм щыхъугъэхэм къахэкIэу ыцIэ зэбла­хъужьыгъ, джы ащ зэре­джэхэрэр — Андреевэ… Мы чIыпIэм апэрэ заор щыкIуагъ — НКВД-м идзэ­кIолIхэмрэ фашист отрядымрэ. Заом щыхэкIодагъ партизанэу Андрей Анд­реевыр.
Апэ ар зыщыфэхыгъэ гъогу Iупэм щагъэтIылъыгъагъ, етIанэ поселкэу ХъымыщкIэй дэт зэкъош къэхалъэм щагъэтIылъы­жьыгъ. ЗыщыхэкIодэгъэ чIыпIэм саугъэт щыфа­гъэуцугъ.
Азишскэ къушъхьэтхым мемориальнэ мыжъоу ща­гъэуцугъэр НКВД-м ия 23-рэ пограничнэ полк ия 2-рэ батальонэу майорэу Пискуныр зипэщагъэм илIыхъужъныгъэ фэгъэ­хьыгъ. Охътэ кIэкIым, 1942-рэ илъэсым ишышъхьэIу мазэ и 25-м къыщыублагъэу Iоныгъом и 5-м нэс, тидзэкIолIмэ пыир Лэгъо-Нэкъэ къушъхьэ те­шъом къырафыхыгъ, къуа­джэу ХъымыщкIэй нэ­мыц­хэр дафыгъэх ыкIи ащ икъэухъумэн зэтырагъэ­псыхьагъ. Фашистхэр хы ШIуцIэм екIолIэнхэм ищынагъо щыIэжьыгъэп.
Саугъэт пэпчъ — Те­кIоныгъэ къытфыдэзыхыгъэхэм лIыхъужъныгъэу зэрэхьагъэр цIыфхэм зэращымыгъупшэрэм ита­мыгъ