«Орэдыр псэм къеIукIы» еIо искусствэм щыцIэрыIо Анна Бершадскаям. АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат иунашъокIэ «АР-м изаслуженнэ артист» зыфиIорэ щытхъуцIэр ащ къыфагъэшъошагъ.
Аннэ «Адыгэ макъэм» ихьакIэщ къедгъэ­блэгъагъ.

— Анна, уусакIу, уорэд­ус, уорэдыIу. Сыдэущтэу а зэкIэри зэдэбгъэцакIэра? Сыда ахэм ащыщэу нахь дэгъоу къыбдэ­хъурэр?
— А зэпстэур зыкIи згощырэп, ахэр зэгъусэх. ЗэкIэмэ апэу сыорэдыIу, ащ ыужкIэ сыусакIу, сыорэдус.
— Искусствэм укъызэ­рыфэкIуагъэм игугъу ­къытфэшIба.
— СицIыкIугъом къыщыублагъэу орэд мэкъамэр сыгу къе­IукIы. Илъэс 12 нахь сымыныбжьэу еджапIэм илъэпкъ оркестрэ орэд къыщысIонэу сыублагъ. Я 2-рэ классым сисэу сипшъэшъэгъу дэжь сызэкIом ащ балалайкэу иIэр къысигъэлъэгъугъ. Шъыпкъэр пIощтмэ, Iэмэ-псымэм сыгу ыумэхъыгъ, къесымыгъаIомэ сыгу зэгоутынэу ышIыгъ. Шъачэ дэт музыкальнэ еджапIэм нэбгыритIур тызэдэкIуагъ ыкIи ащ та­штагъ. Балалайкэм дакIоу фортепианэм къезгъэIонэу сыфе­джагъ. Анахьэу ащкIэ зишIуагъэ къытэкIыгъэр кIэлэегъэджэ ныбжьыкIэу домрэмкIэ тызыгъасэщтыгъэр ары. Ащ дэжьым домрэм имэкъамэ сыгу зэлъиубытыгъ. Балалайкэм нахьи домрэм ымакъэ нахь шъа­бэ, пшъашъэмэ нахь атегъэ­псыхьагъ. Нэужым Краснодар дэт Консерваториер къэсыухыгъ. Сиунагъо орэдыIо исы­гъэп. Сыд фэдэу музыкэм сы­фэщагъэми сянэ-сятэхэм бухгалтер сэнэхьатыр зэзгъэгъотыныр нахь тэрэзэу алъытагъ, ащ фытегъэпсыхьэгъэ еджапIэр къэсыухыгъ. Музыкэм сызэрыпсэун лэжьапкIэ къыпымыкIыным тещыныхьагъэх.
— Сыдэущтэу уитворчествэ зыкъызэIуихыгъа, сценэм укъыте­хьагъа?
— Творчествэр сищыIэныгъэ ылъапс. Искусствэ шъыпкъэр цlыфым lэпыlэгъу къыфэхъу, къиныгъомэ апхырегъэкlы. Сценэм къытепхьэрэ орэдым игущыIэхэр бэмэ агу нэсэу, ягууз къипIотыкIэу мэхъу.
— Усэм итхын сыдэущтэу укъыфэкIуагъа?
— СурэтышIэр уашъом дэплъыемэ, ыгъэфедэщт шъохэр къызэрилъэгъурэм фэдэу уса­кIом ытхыщт гущыIэхэри къы­фэкIох. Зы гущыIэм гущыIэ къыпыхъозэ, сыгукIэ мэкъамэм исэлъхьэ. ГущыIэмрэ мэкъа­мэмрэ зызэтефэхэкIэ, орэдым игущыIэхэми имэкъами орэд къапкъырэкIы.
— Орэдым имэкъамэхэр зэгъэфэгъуаеба?
— Орэд мэкъамэр тыди щызэхэсэхы. Композиторым ежь ынапэ къыгъотын, имэкъэмэ гъэпсыкIэ къыхихын фае. Орэдус пстэуми афэдэу сыкъызэте­мыуцоу мэкъамэхэм салъэхъу.
— Краснодар ущэпсэу, Адыгэкъалэ ущэлажьэ. Ар сыдэущтэу къыбдэ­хъура?
— СиIофшIапIэрэ сызщы­псэурэмрэ Пшызэ псыхъор азы­фагуми, сиIофшIэн гухахъо хэсэгъуатэ, гъогур сшIохьылъэп. Консерваториер къызысэухым ИскусствэхэмкIэ Пшызэ къэ­ралыгъо институтым кIэлэегъа­джэу сыщылэжьагъ, ау уилэгъу­хэр ебгъэджэнхэр IэшIэхэп. Ситворчествэ сыдэлэжьэнэу уахътэ сфикъущтыгъэп. Крас­нодар сыщэпсэуми, Адыгеим икъуаджэу Тэхъутэмыкъуае дэт культурэм и Унэ илъэсыбэрэ Iоф щысшIагъ. ДжырэкIэ Адыгэ­къалэ орэдыIоу сыщэлажьэ. Республикэ зэнэкъокъоу «Культурэм иIофышIэ анахь дэгъу» зыфиIорэм сыхэлэжьагъ, текIоныгъэ къыщыдэсхыгъ. Москва щыкIогъэ я VI-рэ музыкальнэ премиеу «Серебряный кувшин 2020» зыфиIорэм апэрэ чIыпIэр къыщысхьыгъ.
— Сценэм сыдэущтэу укъыфэкIуагъа?
— ЦIыфыр къызыхъукIэ ищы­Iэныгъэ ынатIэ итхагъэмэ, сэ сценэм Тхьэм сыкъыфигъэ­хъугъ. Гупшысэр сигъуазэу, гущыIэр сиIашэу, орэдыр ситамэу искусствэм сыфэлажьэ.
— Мэкъамэхэр тыдэ къи­кIыхэра?
— Гум къикIырэ орэдыр остыгъэ нэфыпсэу сыгу къыщэблэ. ЧIыопсыми, бзыуми, машинэ блэкIыгъэми, сыд фэдэ макъэ къэIугъэми орэд мэ­къамэм есэгъапшэ. Орэд пэпчъ къэIокIэ хэхыгъэ къафэсэгъоты. ШIулъэгъум ишъэфхэр къизыIотыкIыхэрэр тхыгъошIух. Гур зыгъэузырэ орэдым къыдэ­сэухьэ.
— Уздэлэжьэрэ орэдыIохэм ягугъу къыт­фэшIба.
— ОрэдыIом орэдым тамэу ритырэм щыIэныгъэм зыщеIэты, цIыфхэм алъэIэсы. Анахь дэ­-
гъоу птхыгъэ IофшIагъэм мэхьанэ иIэщтэп орэдыIом тэрэзэу сценэм къызтыримыхьэкIэ. Сэ синасып къыхьыгъ орэдыIо дэгъухэм садэлэжьэнэу. Адыгэ Рес­публикэм, Къэбэртэе-Бэлъкъарым язаслуженнэ артистэу Дзыбэ Мыхьамэт орэдхэу «Как же мне с тобою повезло», «Я с тобою» зыфиIохэрэр къыдэсэIо. СишIошIкIэ, IофшIэнхэр къыддэхъугъэх. Адыгеим, Къэ­бэртэе-Бэлъкъарым язаслуженнэ артистэу Быщтэкъо Азэмат сиорэдэу «Я люблю тебя» зыфиIорэр къеIо, цIыфмэ якIас. АР-м изаслуженнэ артистэу Эльдарэ Айдэмыр сыкIыгъоу «Любящее сердце» къызэдэтэIо. «Орел» зыфиIорэ IофшIагъэр АР-м изаслуженнэ артистэу ЛIыбзыу Аслъанрэ сэррэ зэдытий. Темыр Осетием изаслуженнэ артистэу Нина Гатикоевам сигуапэу сыдэлажьэ. Непэ проектыкIэхэр сэгъэхьазыры. Къэбэртэе-Бэлъкъарым иорэдыIо ныбжьыкIэхэм ащыщ сы­фэтхэ. ОрэдыIом ыцIэ сыу­шъэфыщт.
— Адыгеим къэралыгъо гъэпсыкIэ иIэу зыпсэурэр илъэси 100 зэрэхъугъэм фэгъэхьыгъэ орэдым ­игугъу къытфэшIба.
— «Сыд фэдэ лъэпкъ ущыща?» аIошъ, цIыфхэр къысэуп­чIых. «Сыурыс» зысIокIэ, зыми ышIошъ хъурэп, зэкIэми сы­адыгэу алъы­тэ. Шъыпкъэр пIощтмэ, сыгукIэ адыгэ лъэпкъыр лъэшэу къыс­пэблагъ. Шэн-ха­бзэу, цIыфы­ныгъэу, шъыпкъа­гъэу ахэлъым осэшхо фэсэшIы. Адыгэм ыбзи сшIодах, ишхыни сшIоIэшIу, ишъуаши зыщысэлъэ, къысэкIоуи къысщэхъу. Сы­гукIэ сыфаблэу, къин къысщымыхъоу орэ­дэу «Адыгея» зыфиIорэр стхыгъэ. ШIулъэгъуныгъэу ­адыгэ чIыгум фысиIэр ащ къыщис­IотыкIыгъ.
— АР-м изаслуженнэ артист ухъуным игъогу сыд фэдагъа?
— А цIэ лъапIэм къыфэкIорэ гъогур хьылъагъ. Искусствэм нэпцIыр икIасэп, IэпэIасэхэр ары лъэгапIэм дэкIуаехэрэр. Сыд фэдэ къарыуи, гъэрети, уахъти хэзгъэкIодагъэми, лъэгапIэм сынэсыгъ, лъэшэу сырыраз.
— АР-м ибзылъфыгъэ­хэм я Союз сыдэущтэу ухэхьагъа?
— Форумэу «Шъачэ игъатх» зыфиIорэм сырагъэблэгъагъ. Союзым игимн стхынэу къы­зысаIом сигъэгушIуагъ. Купым сиIахьышIу зэрыхэслъхьашъу­гъэм сырэгушхо. ЗэлъашIэрэ артистэу, композиторэу ЛIыбзыу Аслъан ар дахэу зэригъэзэ­фагъ. СэгушIо бзылъфыгъэхэм язэхахьэ сызэрэщыщым.
— Сценэм уизакъоу утетмэ уиконцертхэм нахь уагъэраза?
— Концертыр зезыщэщтым мэхьанэшхо иI. Адыгеим щы­зэлъашIэрэ Бгъошэ Рустам сы­дэлэжьэныр сикIас. Сыд фэдэ зэхахьи къегъэдахэ, къегъэбаи, цIыфхэр ыгъэдэIонхэ, ыгъэчэфынхэ елъэкIы.
— Искусствэм инэмыкI лъэныкъо зи пшIогъэшIэгъонба?
— Непэрэ мафэм сыдиштэу сыдэлъэбэкъоным фэшI технологиякIэхэр, маркетингыр зэсэгъашIэ, бизнес-форумхэм сахэ­лажьэ, астрологиер куоу зэсэгъашIэ. Адыгэ къашъохэм, аэробикэм сапылъ. Спортым сищыIэныгъэ мэхьанэ­шхо щеубыты, фитнес гупчэхэр сиятIонэрэ ун. Ау пстэуми анахь шъхьаIэр орэдыр ары.
Лъэпшъыкъо Фатим.