Красногвардейскэ районым ихъызмэтшIапIэу мэркIо къэгъэкIыным пылъхэм ащыщ Пашков зэшхэу Владимиррэ Андрейрэ зэдагъэпсыгъэр. Губгъо маркIорэ (земляника) мэз маркIорэ (ежевика) ахэр зыпылъхэр. Мы мафэхэм «Адыгэ макъэр» ащ щыIагъ.

Владимир тызIукIагъэр. Ащ къызэриIуагъэмкIэ, 2019-рэ илъэсым губгъо маркIомкIэ рагъэжьэгъагъ. Мэкъумэщ хъызмэтыр мылъку къэкIуапIэу къыхэзыхыгъэхэм егъэжьапIэ ашIынэу грантхэр ятыгъэнхэм фэгъэхьэгъэ къэралыгъо программэу «Агростартап» зыфиIорэм ишIуагъэкIэ сомэ миллионрэ мин 700-рэ къаратыгъ.
— А уахътэм ахъщэр лъэшэу къытшъхьэпэгъагъ, — къеIуатэ Владимир. — Апэдэдэ цумпэ лэжьыныр зыщедгъэжьэгъэгъэ чIыгум изытет тимыгъэразэу тыкощын фаеу хъугъагъ. Ащ ахъщэ ищыкIэгъагъ. «Агростартапым» къызэрэ­дэлъытагъэм тетэу, ыпэрапшIэу зэIудгъэкIэгъэгъэ ахъщэмрэ къытаты­гъэмрэ яшIогъэшхо къытэкIы­гъагъ. АщкIэ псы зэрэтеткIэщт моторхэр, электричествэр къэзытыщт генераторхэр къэтщэфыгъагъэх, ау нахьыбэр гъэтIысыжьым пэIудгъэхьэгъагъ. «РемонтантнэкIэ» заджэхэрэ лъэпкъхэм тафэягъ. Ахэм апэрэ гъэм зыпари къатырэп пIоми хъущт, нэужым илъэсым зытIо-зыщэ къакIэхъо.
Краснодар краим къыщащэфыгъагъ, фэбапIэхэм ащагъэтIысхьи, зэрищыкIагъэм тетэу ыуж итыгъэх, ау ежьхэм зэ­раIоу хъугъэп. Тишъолъыр, тичIыгухэм афытемыгъэпсыхьагъэу къычIэкIыгъ. Лъэпкъэу апэ зэрэрагъэжьэгъагъэм къыфагъэзэжьыгъэу, непэ къызнэсы­гъэм ар къагъэкIы. ФэбапIэхэм ар анахь афытегъэпсыхьагъэу еIо Владимир. Ащ нэмыкI лъэпкъи яI. ТIури IэкIыб къэралыгъохэм къащаугупшысыгъэх.
Ащ тетэу, хэукъоныгъэу ежьхэм ашIы­хэрэмкIэ загъасэзэ, губгъо маркIоу яIэр гектарихым нагъэсыгъ. Апэрэ гъэтIысыжьхэр къащэфыгъагъэхэмэ, нэужым зызэраушъомбгъугъэр ежьхэм къагъэ­кIырэр ары. ЗэкIэри фэбапIэхэм ачIэтых, шъо­фым итэу яIэп. Илъэсым къаугъоирэм егъэразэх. ГъэрекIо изакъоу пштэмэ, зы гектарым тонн 30-м къыщымыкIэу къытыгъ.
Мэз маркIом игъэтIысхьан 2020-рэ илъэсым ыуж ихьагъэх. Лъэпкъэу къы­хахыщтым ыуж илъэситIу фэдизрэ итыгъэх. Ежьхэм афэдэ фермерэу мэркIо къэгъэкIыным пылъхэр упчIэжьэгъу ашIыщтыгъэх, ау ахэм къаIорэр зэфэдагъэп. Питомникхэр къакIухьэзэ Ростов хэкум итхэм ащыщ къыхахи, ащ ирассадэ къащэгъагъ, ау ащкIи хэукъуагъэх, лъэп­къэу къащэфыгъэр ячIыгу екIугъэп. Нэужым Республикэу Къырым къыращи агъэтIысхьэгъэ кошэ мини 7-р ары егъэ­жьэпIэ тэрэз хъугъэр.
Ежевикэм, зэрэхабзэу, апэрэ гъэм зыпари къыкIахыгъэп, ау чанэу ыуж зэритыгъэхэм, зэрешIушIагъэхэм, ищыкIагъэр зэкIэ зэрэрагъэгъотыгъэм фэшI къыкIэлъыкIорэ илъэсым хьалэлэу къя­тэжьынэу ригъэжьагъ.
Владимир къызэриIуагъэмкIэ, апэрэ уахътэм интернетыр агъэфедэмэ, нэмыкI фермерхэм яупчIыжьыхэзэ маркIохэм адэлажьэщтыгъэх. Ау хьацIэ-пIацIэхэм, уз зэфэшъхьафхэм, уц шIойхэм, нэмыкIэу зиягъэ къэкIощтхэм зэращаухъумэщтхэмкIэ щыкIэгъабэ зэряIэр шIэхэу къагурыIуагъ. Ащ фэшI цумпэ, мэркIо къэгъэкIыным хэшIыкI фызиIэ агроном къагъоти, зэпхыныгъэ дашIыгъэу, ащ, ежь Владимир къызэриIуагъэу, аIапэ ыIыгъэу ещэх.
НахьыбэрэмкIэ пэIудзыгъэ шIыкIэм тетэу Iоф дашIэ. ГущыIэм пае, мэзэе мазэм хьасэм къакIуи маркIохэм язытет зэригъэлъэгъугъ. Ащ къыпкъырыкIызэ зэряшIушIэщтхэр, нэмыкIэу арашIылIэщтхэр, ахэм зэкIэлъыкIуакIэу яIэщтыр къыгъэнэфагъ. Нэужым интернеткIэ зэпхыныгъэ дыряIэу зэхъокIыныгъэу афэхъурэр рагъэлъэгъу, схемэм диштэу адэзекIощтхэмэ е нэмыкI ищыкIагъэмэ къареIо. Владимир къызэрэкIигъэтхъыгъэмкIэ, агрономым ялэжьыгъэ зэрэлъи­гъэкIуатэрэм егъэразэх. Джы а лъэныкъомкIи яIофхэр зэтеуцуагъэх.
— Губгъо маркIом зэрифэ­шъуашэу удэзекIомэ, хэплъхьа­гъэм ипроцент 60 — 70-р апэрэ гъэ дэдэм къыуетыжьы, мэз маркIор ащ фэдэп. ЯтIонэрэ илъэс нэс узэрежэрэм имыза­къоу, маркIо къыкIэхъонэу зыригъажьэкIи, тIэкIу-тIэкIоу­ к­ъеты, хэплъхьагъэм ызыныкъуи апэрэ гъэхэм кIэпхыжьырэп, — къы­Iуагъ Владимир.
ИлъэсиплI зыныбжь мэз маркIоу яIэр гектарым ехъу. БлэкIыгъэ илъэсым ащ тонни 10 фэдиз къырахыгъ. НэмыкIэуи, блэкIыгъэ илъэсым игъатхэ агъэтIысхьагъэу, гектаритIу яI.
Губгъо маркIом рашIылIэрэм инахьыбэр IэкIэ зэшIуахымэ, мэз маркIом ищыкIэгъэ IофшIэнхэр нахьыбэу техникэр ары зыгъэцакIэрэр. Ащ пае тракторитIу, зыр Урысыем, адрэр Японием къащашIыгъэхэу, къащэфыгъ, ахэм апашIэжьын фэе псэуалъэхэри зэрагъэгъотыгъэх. IофшIэпIэ чIыпIипшI къаты илъэс псаум, маркIохэм яугъоигъо къызысыкIэ нэбгыри 100 — 150-рэ фэдиз къырагъэблагъэ.
Джащ фэдэу зэшхэм электричествэр яхъызмэтшIапIэ ращэлIагъ. Джы генераторхэр амыгъэфедэхэу, псыр акIагъэ­хъон алъэкIы. «КапельнэкIэ» заджэхэрэ шIыкIэм тетэу ар маркIохэм араты. Ащ игъэпсын пэIухьэгъэ ахъщэм щыщи грантэу къаратыгъэм къыхахыгъагъэу ары Владимир къызэриIуагъэр.
МаркIохэм яIугъэкIыни зэтырагъэу­цуагъ. Цумпэхэм, маркIохэм якъэгъэкIын дэлэжьэрэ фермер заулэу зэгуахьэхи, Москва ибэдзэршIыпIэхэм зэпхыныгъэ адашIыгъ. Гъатхэм къаугъоинэу зырагъа­жьэкIэ автомашинэхэр къакIохэшъ, ахэр аушъэх, атIупщых. ЕтIани, ахэм къагъэ­зэжьы. Ащ тетэу аухыфэкIэ земляникэри, ежевикэри Iуащы.
— Джырэ нэс тимаркIохэр къэм­лан къызэрыкIохэм адат­лъхьэзэ ттIупщыщтыгъэх. Джы типродукцие тыгъэр бэу къызщепсэу, зичIыгухэр гъэбэжъоу щыт Адыгеим къызэрикIыгъэр ядгъэшIэным фэшI мыщ фэдэхэр ядгъэшIыгъэх, — еIо Владимир, «Адыгеим къыщагъэкIыгъ» зытетхэгъэ ящикхэр къытигъэлъэгъузэ.
Непэ ялэжьыгъэ къыхэкIырэм ипроцент 80 фэдизыр ащ изегъэушъомбгъун халъхьажьы, 20-р ары къафанэрэр. Арэу щытми, ашъхьэ пае нахьыбэ къыхахынэу ягухэлъ благъэхэм ахэтэп. ТапэкIэ маркIохэм чIыгоу арагъэубытырэм хагъахъомэ ашIоигъу.
Ахэм ямызакъоу малини къагъэкIын гухэлъ яI. А зэпстэумэ анэмыкIэу «Агротуризмэр» ашIогъэшIэгъонэу, зыуж ихьащтхэу зытегущыIэхэрэм ащыщ. Ащ тетэу заушъомбгъоу, къаугъоирэр, IуагъэкIырэр нахьыбэ хъумэ, ашъхьэ пае нахьыбэу къыхахыным къыфэкIонхэу мэгугъэх. ЗэкIэ агу илъыр къадэхъунэу афэтэIо.

ХЪУТ Нэфсэт.

Сурэтыр: Iэшъынэ Аслъан.