Урысые Федерацием и Правительствэ и Тхьаматэ и Апэрэ гуадзэу Денис Мантуровыр Адыгеим щы­Iагъ.

АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат игъусэу ащ промышленнэ предприятиехэм Iоф зэрашIэ­рэм, технологиехэмкIэ пэрытныгъэ аIыгъыным фытегъэ­псыхьэ­гъэ лъэпкъ проектхэр республикэм зэрэща­гъэцакIэхэрэм нэIуасэ за­фишIыгъ.
Iофтхьабзэм хэлэжьагъэх УФ-м промышленностымкIэ ыкIи сатыумкIэ иминистрэ игуадзэу Иван Куликовыр, УФ-м и Президент и Полномочнэ лIыкIоу Къыблэ федеральнэ шъолъырым щыIэм игуадзэу Алексей Ермаковыр, УФ-м и Апэрэ вице-премьер иIэпыIэгъоу Алексей Медниковыр, Урысыем гъэсэны­гъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ и Министерствэ и Департаментэу гъэсэныгъэ языгъэ­гъотырэ организациехэр яIофшIэнкIэ зыгъэгъуазэрэм ипащэу Виталий Гришкиныр, Урысыем промышленностымкIэ ыкIи сатыумкIэ и Министерствэ станок­хэм ыкIи машинэхэм яшIынкIэ и Департамент ипащэу Валерий Пивень, мы министерствэм промышленность псын­кIэмкIэ ыкIи мэз промышленнос­тымкIэ и Департамент ипащэу Вера Хмы­ровар, нэмыкI федеральнэ къулыкъухэм яIэшъхьэтетхэр, АР-м иминист­рэхэм я Кабинет хэтхэр.

Республикэм иэкономикэ игъэпытэн зиIахьышхо хэзышIыхьэрэ предприятием – пшъэдэкIыжьэу ыхьырэмкIэ гъунэпкъэ гъэнэфагъэ зиIэ обществэу «СФТ Групп» зыфиIорэм иIофшIэпIэ чIыпIэхэм якъэплъыхьанкIэ Iофтхьабзэр рагъэжьагъ. ПшъэдэкIыжьэу ыхьырэмкIэ гъунэпкъэ гъэнэфагъэ зиIэ обществэу «Картонтарэр» Урысыем и КъыблэкIэ гофротарэр, картоныр, тхылъыпIэр къыдэзыгъэкIырэ предприятиешхохэм ащыщ.

Ар къызызэIуахыгъэр мыгъэ илъэс 60 ­хъущт. ПшъэдэкIыжьэу ыхьырэмкIэ гъу­нэпкъэ гъэнэфагъэ зиIэ обществэу «СФТ Групп» идиректорхэм ясовет итхьаматэу Анатолий Штейнберг, мы обществэм иправление итхьаматэу Евгений Глезман, обществэм ипроизводственнэ чIыпIэхэм ягъэцэкIэкIо пащэу Сергей Погодиным предприятием зызэрэрагъэушъомбгъурэр хьакIэхэм къафаIотагъ, гофроагрегатыр зэрагъэфе­дэрэ, продукциер линием къызэрэ­щыдагъэкIырэ шIыкIэр арагъэлъэгъугъ. Хэгъэгум и Къыблэ щырящыкIагъэм фэ­диз къэмланхэр, гофроупаковкэхэр, тхылъыпIэр къыдэгъэкIыгъэнхэмкIэ инвестиционнэ проектхэр зэрагъэцакIэ­хэ­рэм къатегущыIагъэх.
Денис Мантуровым инвестиционнэ проектэу «Картонтара-2» зыфиIорэм икIэух чэзыу зэрэкIорэм зыщигъэгъо­загъ. Урысыем и Президент къыгъэуцугъэ пшъэрылъхэр, федеральнэ проектэу «Промышленнэ робототехникэмрэ производствэм иавтоматизациерэ зягъэу­шъомбгъугъэныр» зыфиIорэр гъэцэкIэгъэнхэм тегъэпсыхьагъэу технологие пэ­рытхэр зыщыгъэфедэгъэщт, гофропродукциер автоматизированнэу къызы­щыдагъэкIыщт линие мыгъэ мыщ щатIупщын ямурад.
Продукцие квадрат метрэ миллиони 110-рэ къыдэзыгъэкIыщт гофрозаводыр предприятиеу «Картонтарэм» къыпэIулъ чIыпIэм дэжь щагъэпсыгъ. УФ-м и Апэрэ вице-премьер производствакIэр къы­зэпиплъыхьагъ. Оборудованием игъэуцун мыщ ыкIэм щыфэкIо, IофшIэнхэр рагъэжьэнхэмкIэ ищыкIэгъэ амалхэр зэкIэ щызэрахьэх. Денис Мантуровыр ягъусэу предприятием зегъэушъомбгъу­гъэнымкIэ амалэу щыIэхэм, проектыкIэу «Ошъутен» зыфиIорэр зэрагъэцакIэрэм атегущыIагъэх. Илъэсым тхылъыпIэ тонн мин 350-рэ къыдэзыгъэкIын зылъэкIыщт машинакIэр зычIэтыщт предприятие «Картонтара-2-м» дэжь 2028-рэ илъэсым нэс щагъэпсынэу рахъухьэ. Мыщ фэдэ проектхэр зэрагъэцэкIэщтхэм ишIуагъэкIэ IофшIэпIэ чIыпIакIэу 200-м ехъу щыIэ хъунэу къырадзэ. Мы илъэси 5 бла­гъэхэм сомэ миллиард 30 хъурэ инвестициехэр къахалъхьащт. Тиреспубликэ ипредприятиехэр Урысыем и Къыблэ гофроупаковкэхэр бэу къыщыдэзыгъэ­кIыхэрэм ахалъытэщтых.
АР-м и ЛIышъхьэ къызэрэхигъэщы­гъэмкIэ, УФ-м и Правительствэ Iэпы­Iэгъу къафэхъузэ, предприятиехэм ягъэ­кIэжьынкIэ, инвестициехэр къахалъхьанхэмкIэ ищыкIэгъэ амалхэр Адыгеим щызэрахьэх. Республикэм иэкономикэ илъэныкъо шъхьаIэхэм яIофшIэн зэрэзэхащагъэм къытегущыIэзэ, КъумпIыл Мурат Адыгеим ипредприятиехэм къащыдагъэкIырэ пкъыгъохэм нэIуасэ зафишIынэу Денис Мантуровым игъо фи­лъэгъугъ. ПшъэдэкIыжьэу ахьырэмкIэ гъунэпкъэ гъэнэфагъэ зиIэ обществэхэу «Картонтарэм», «Инженер гупчэу «Апрелым», «Мыекъопэ машинэшI заводым», «Диас», «ТАУРУСЛАБ», «Волма-Мые­къуапэ», «Планета Гипс», «Ардерия», «Силган Метал Пэкаджинг», «Новый Рубеж», «ДомБытХим», «Майпласт» зыфиIохэрэм къащыдагъэкIыгъэ пкъыгъохэр къэгъэлъэгъоным къырахьы­лIэгъагъэх. Предприятиехэм япащэхэр гъэ­хъагъэу яIэхэм къатегущыIагъэх.

ЕтIанэ УФ-м и Апэрэ вице-премьер Iахьзэхэлъ обществэу «Заремым» щы­Iагъ. КIэугъоегъэнымкIэ гъэхъагъэхэр зышIыгъэ Мыекъопэ редукторышI заводыр федеральнэ проектэу «IофшIэным къыкIэкIощтыр» зыфиIорэм зэрэхэлажьэрэм ишIуагъэкIэ къыдагъэкIырэм хэ­хъуагъ. Денис Мантуровымрэ АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Муратрэ федеральнэ къулыкъу заулэмэ ялIыкIохэр ягъу­сэхэу мы предприятием хэхъоныгъэу ышIыгъэхэм уасэ къаратыгъ. 1974-рэ илъэ­сым къыщегъэжьагъэу механическэ приводхэр мыщ къыщыдагъэкIых. ЫпэкIэ редуктор лъэпкъ заул ныIэп ащ къыщашIыщтыгъэр. Джыдэдэм индустриальнэ редуктор лъэпкъ шъхьаIэхэр ыкIи приводной Iэмэ-псымэхэмкIэ ящыкIа­гъэхэр зэкIэ мыщ къыщыдагъэкIых.
Iа­хьзэхэлъ обществэу «Заремым» идиректорхэм ясовет итхьаматэу Пщыжъ Нэф­сэт къызэрафиIотагъэмкIэ, пкъыгъуа­кIэхэм якъыдэгъэкIын аIэ къырагъэхьаным пае 2030-рэ илъэсым нэс инвестиционнэ проектыр пхыращыщт. Хэ­гъэгум дэгъоу непэ щыIукIырэ продукциер къыдэзыгъэкIырэ предприятием зегъэу­шъомбгъугъэным мэхьанэшхо зэриIэр Денис Мантуровым къыхигъэщыгъ.

Джащ фэдэу Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетым 2024-рэ илъэсым къыщызэIуахыгъэ Дзэ егъэ­джэн гупчэми хьакIэхэр рагъэблэгъа­гъэх. Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат IэпыIэгъу афэхъузэ, цIыфхэр зэ­рымыс быбырэ пкъыгъохэр зыгъэIоры­шIэщт специалистхэм ягъэхьазырынкIэ лъэпсэ гъэнэфагъэ апшъэрэ еджапIэм щызэхащагъ. Ащ ипащэу Къуижъ Саидэ Денис Мантуровым иупчIэхэм джэуап къаритыжьыгъ, егъэджэныр гупчэм зэ­рэщызэхэщагъэм, студентхэм цIыфхэр зэрымыс быбырэ пкъыгъохэм япро­ектхэр зэрашIырэм, ахэр агъэфедэным зэрэфа­гъасэрэм къатегущыIагъ. ЦIыфхэр зэрымыс быбырэ пкъыгъохэр ныбжьыкIэхэм зэ­лъягъэшIэгъэнхэм тегъэпсыхьэгъэ къэгъэлъэгъоным хьакIэхэр нэIуасэ фа­шIыгъэх. МКъТУ-м щызэхэщэгъэ Дзэ егъэджэн гупчэм цIыфхэр зэрымыс авиационнэ системэхэм я Урысые форум мы илъэсым имэзае щыкIуагъ. Урысыем ишъолъыри 10-мэ къарыкIыгъэ нэбгырэ 500 фэдиз ащ хэлэжьагъ. Мы лъэныкъом Iоф щызышIэщт специалистхэм ягъэхьазырын мэхьанэшхо зэриIэр Денис Мантуровым къыхигъэщыгъ, Урысыем промышленностымкIэ ыкIи сатыумкIэ и Министерствэ пшъэрылъ фишIыгъ цIыфхэр зэрымыс быбырэ пкъыгъохэу Урысыем ипредприятие пэрытхэм къащагъэхьазырыгъэхэм ащыщ Дзэ егъэджэн гупчэм къыратынэу.

Хэгъэгуми, Адыгеими яэкономикэ Iоф щызышIэщтхэм ягъэхьазырын мэхьанэшхо зэряIэр, предприятиехэр джырэ шап­хъэхэм адиштэу зэтегъэпсыхьэгъэнхэмкIэ, технологие пэрытыр зыщыгъэфедэгъэ производствакIэхэм язэхэщэнкIэ Денис Мантуровым иеплъыкIэхэр къыри­IотыкIыгъэх.
«Технологическэ суверенитет хэгъэгум иIэнымкIэ, IэкIыб къэралыгъо­хэм къащыдагъэкIыхэрэм афэдэхэр тикъэралыгъо къыщашIынхэмкIэ Урысые Федерацием и Президентэу Владимир Путиным къыгъэуцугъэ пшъэрылъхэм ягъэцэкIэнкIэ непэ ащ мэхьанэшхо иI. Тишъолъыр анаIэ къызэрэтырагъэтырэм, республикэм исоциальнэ-эконо­мическэ пшъэрылъхэм язэшIохынкIэ IэпыIэгъу къызэрэтфэхъухэрэм афэшI Пре­зидентми, Правительствэми, Денис Мантуровми «тхьашъуегъэпсэу» ясэIо», — къыIуагъ АР-м и ЛIышъхьэ.
ХэхъоныгъэмкIэ
гухэлъхэр
Адыгеим экономикэмкIэ иIофхэм язытет нэIуасэ зызыфешI нэужым УФ-м и Правительствэ и Тхьаматэ и Апэрэ гуадзэ АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат IофшIэгъу зэIукIэгъу дыриIагъ. Республикэм экономикэмкIэ хэхъоныгъэу ышIыщтым ыкIи ащ ипромышленнэ предприятиехэм къэралыгъо IэпыIэгъоу къаратыщтым ахэр тегущыIагъэх. Денис Мантуровым къыхигъэщыгъ республикэм гъэхъагъэхэр зэриIэхэр, экономикэм илъэныкъо шъхьаIэхэм хэпшIыкIэу хэ­хъоныгъэ зэрашIырэм ишыхьатэу ахэр зэрэщытхэр.
Шъугу къэдгъэкIыжьын: стратегическэ инициативэхэмкIэ Агентствэм 2024-рэ илъэсым цIыфхэм щыIакIэу яIагъэр зыфэдэмкIэ рейтингэу зэхищагъэм нафэ къышIыгъ апэрэу Адыгеир анахь шъо­лъыр дэгъу 20-мэ зэрахэфагъэр. Зэхэубытагъэу республикэм илъэсэу икIы­гъэм къыхьыжьыгъэр проценти 105-м нэсыгъ. Инвестициехэр нахьыбэ зэрэхъухэрэми къегъэлъагъо IофшIэным нахь зызэриушъомбгъурэр. Аужырэ илъэси 5-м республикэм иэкономикэ сомэ миллиард 250-м ехъу халъхьагъ. 2024-рэ илъэсым инвестициехэр сомэ миллиард 70-рэ фэдиз хъугъэх. НепэкIэ проект 37-у сомэ миллиард 92-рэ инвестициеу зыпэ­Iухьащтхэм яхэплъэн макIо. Зы­рызыщэ сатыум къыкIэкIуагъэр илъэсэу икIы­гъэм процент 21,7-кIэ нахьыбэ хъугъэ, Къыблэ федеральнэ шъолъырым а лъэныкъомкIэ Адыгеир пэщэныгъэ зыIыгъхэм ащыщ. Мэкъу-мэщым ылъэныкъокIэ шъолъырым къыщахьыжьырэри нахьыбэ хъугъэ, Къыблэм ишъолъырхэмкIэ апэрэ чIыпIэр ащ еубыты. Мы аужырэ илъэситфым промышленнэ къыдэгъэкIыным ииндекс фэди 1,5-кIэ нахьыбэ хъугъэ, 2024-рэ илъэсым ар проценти 104, 5-м нэсыгъ — Къыблэ федеральнэ шъо­лъырымкIэ ящэнэрэ чIыпIэр ыубытыгъ.
УФ-м и Апэрэ вице-премьер къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, обрабатывающэ промышленностым ипредприятиехэм республикэм лъэшэу анаIэ щатырагъэты, Урысыем промышленнэ сатыумкIэ и Министерствэ Урысыем и Правительствэ игъусэу а лъэныкъомкIэ инфраструктурэм нахь зегъэушъомбгъугъэным пае яшIуа­гъэ Адыгеим къырагъэкIыщт.
Республикэм и ЛIышъхьэ Денис Мантуровым зыфигъазэзэ къыIуагъ тишъо­лъыр ынаIэ къызэрэтетым, къыдэгъэ­кIыжьыным нахь зегъэу­шъомбгъу­гъэным­кIэ ренэу Iэпы­Iэгъу къы­зэрафэхъурэм пае зэрэфэразэр.
КъумпIыл Мурат республикэм щызэрахьэрэ Iофтхьабзэхэу предприятиехэр гъэкIэжьыгъэнхэм ыкIи ахэм къыдагъэ­кIырэр нахьыбэ шIыгъэным иамал къэзытыхэрэм афэгъэхьыгъэу къыIуагъ. Мыщ­кIэ лъэпкъ проектэу «Дунэе коопе­рациемрэ экспортымрэ» зыфиIорэм къыдилъытэрэ шIыкIэ-амалхэр агъэфедэх. Мэкъумэщым ипэрыт хъызмэтшIапIэхэм илъэси 5-м къыкIоцI фэгъэкIотэныгъэ зыхэлъ чIыфэу сомэ миллиард 1,3-рэ фэдиз аIэкIагъэхьагъ. АщкIэ къахьыжьырэ продукциер зыхашIыкIыщтыр ащэ­фыщт.
Санкциехэм зэрарэу хэгъэгум къыфа­хьырэм ифэмэ-бжьымэ республикэм IэкIыб къэрал сатыу Iофэу зэшIуихы­хэрэм лъэш дэдэу къатырихьагъэп. Илъэ­сэу икIыгъэм анахьэу ипродукцие зылъигъэIэсыгъэхэр Абхъазыр, Бела­русыр, Казахстан ыкIи Азербайджан. Адыгеим нэмыкIхэм аIэкIигъахьэхэрэр гъомылэпхъэшI, псэолъэшI, целлюлоз-­тхылъыпIэшI промышленностым къыдигъэкIырэ товархэр ары. Илъэсэу икIыгъэм къыщыублагъэу «Къэгъагъэхэмрэ къэкIыхэрэмрэ» зыфиIорэ лъэныкъом тегъэпсыхьагъэу IэкIыб къэралхэм аIэ­кIагъахьэрэр нахьыбэ ашIыщт.
«Адыгеим ипромышленнэ предприятиехэм, тибизнес цIыкIу къыдагъэкIы­хэрэм язытет дэгъу ыкIи нэмыкI чIыпIэхэм къащыкIэупчIэх. Анахьэу тэ нахьыбэу къыдэдгъэкIы хъугъэр адыгэ къуаер ары. Илъэсэу икIыгъэ закъом къое тонн мин 32,5-рэ фэдиз къыдэдгъэкIыгъ, ыпэкIэ тонн мини 10-м ты­шъхьадэкIыщтыгъэп. Мэкъу-мэщым ыкIи экономикэм инэмыкI лъэныкъохэм хэ­хъоныгъэшIухэр зэрашIырэр нэры­лъэгъу», — къыIуагъ АР-м и ЛIышъхьэ.
Республикэм лъэныкъо зэфэшъхьаф­хэмкIэ IэпыIэгъу къыраты: ахэм ащыщых мылъку бэдэдэ зымыгъэзекIорэ орга­низациехэр, Iэмэ-псымакIэхэр ачIагъэуцонхэм пае предприятиехэм атыщт ахъщэмкIэ субсидиехэр, лизингыр ыкIи нэмыкIхэр. Денис Мантуровым лъэпкъ проектэу «IофшIэным къыкIакIорэр» зы­фиIорэм республикэр зэрэхэлажьэрэм осэшIу къыфишIыгъ. Предприятие 12-мэ кIэугъоеныр ылъапсэу Iоф ашIэ, «Росатомым» иIофышIэхэри ащ къыхэлажьэх.
Лъэпкъ проектэу «ШIуагъэ къэзытырэ ыкIи зэнэкъокъур зылъэпсэ экономикэр» зыфиIорэм тегъэпсыхьагъэу а IофшIэныр зэшIуахы. АР-м предпринимательствэм IэпыIэгъу етыгъэнымкIэ и Гупчэрэ промышленностым ихэхъоныгъэкIэ респуб­ликэ фондымрэ чанэу Iоф ашIэ.
«Хэгъэгум технологиехэмкIэ изытет тиIахь хэтшIыхьаным ренэу тынаIэ тетэгъэты. Урысыем и Президентэу Вла­димир Путинымрэ Правительствэмрэ къа­гъэуцугъэ пшъэрылъхэр зэшIохыгъэн­хэм пае тэ амалэу тиIэри, федеральнэ гупчэм IэпыIэгъоу къытитырэри игъэкIотыгъэу къызфэтэгъэфедэх, къэралыгъо программэхэмрэ лъэпкъ проектхэмрэ тахэлажьэ. Инвестпроект шъхьаIэхэми мэхьанэшхо яIэ, ахэм ащыщ Тэхъутэмыкъое районым промышленнэ шъо­лъырэу щызэхатщэрэр», — къыхигъэщыгъ КъумпIыл Мурат.
АР-м и ЛIышъхьэ къызэриIуагъэмкIэ, республикэм ипромышленность нахь зыкъыIэтынымкIэ а шъолъырэу агъэпсырэм мэхьанэшхо иIэщт. ХъызмэтзехьэкIо 50 фэдиз а чIыпIэм щылэжьэнэу, инвестициеу сомэ миллиард 55-рэ къыз­фагъэфедэнэу мэгугъэ. НепэкIэ сомэ мил­лиарди 4 фэдиз бюджет инвести­циехэм анэмыкIэу резидентхэм а Iофым къыхалъхьагъ. Джыри игугъу къэшIы­-
гъэн фае къалэу Мыекъуапи пшъэ­рылъыбэ зэшIозыхыщт парк зэрэща­гъэпсыщтым.
Ащ нэмыкIэу КъумпIыл Мурат АР-м 2030-рэ илъэсым нэс социальнэ-экономикэ хэхъоныгъэу ышIыщтым иунэе программэ зэрэлъагъэкIотагъэм пае зэрафэразэр къыIуагъ. Программэм къыдилъытэрэ Iофтхьабзэхэр зэкIэ зыфытегъэпсыхьагъэхэр экономикэмкIэ пшъэрылъэу щытхэм язэшIохын. Программэм къыдилъытэрэ Iофтхьэбзи 7-м щыщэу 3-р зыфытегъэпсыхьагъэр къыдэгъэкIыжьыным зыкъегъэIэтыгъэныр ары. ГущыIэм пае, сомэ миллион 800-м ехъу Адыгэ Республикэм къыдэгъэ­кIы­жьыным хэхъоныгъэ егъэшIыгъэнымкIэ и Фонд агъэкIощт, ащ нэмыкIэу сомэ миллион 500-р — предпринимательствэм IэпыIэгъу етыгъэнымкIэ Фондым хагъэ­хьащт.
«Республикэм хэхъоныгъэмкIэ истратегие къыдилъытэрэ Iофтхьабзэхэр зэ­кIэлъыкIокIэ гъэнэфагъэ яIэу зэшIотэхых. ЧIыпIэхэм продукциер къащыдэзыгъэ­кIыхэрэм, предпринимательствэ цIыкIум­рэ гурытымрэ къахиубытэхэрэм, цIыфхэр зычIэсыщт унэхэм яшIын, чIыпIэхэм язэтегъэпсыхьанрэ ягъэкIэрэкIэнрэ яIофыгъохэмкIэ инвестициехэр нахьыбэ хъунхэм тынаIэ тедгъэтыщт. Урысыем и Правительствэ, о, Денис Валентин ыкъом, ренэу республикэм шъунаIэ къытешъогъэты, Президентэу Владимир Путиным къыгъэуцугъэ пшъэрылъхэр гъэхъагъэ хэлъэу зэшIотхынхэмкIэ ахэм яшIогъэшхо къэкIо», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.
УФ-м и Правительствэ и Тхьаматэ и Апэрэ гуадзэ Адыгеим къырихьылIэгъэ проектхэм къадыригъэштагъ, агъэнэфэгъэ Iофтхьабзэхэр зэкIэ дэгъоу зэшIуа­хынхэу ыкIи игъом агъэцэкIэнхэу пшъэ­рылъ къафигъэуцугъ. КъыдэгъэкIыжьыным ылъэныкъокIэ къэралыгъо IэпыIэгъум къыдилъытэрэ Iофтхьабзэхэр гъэцэкIэгъэнхэм епхыгъэуи пшъэрылъ гъэ­нэфагъэхэр къафишIыгъ.
АР-м и ЛIышъхьэ ипресс-къулыкъу къытырэ
къэбархэмкIэ ЛIышэ Саныет,
Тхьаркъохъо Сафыет
.