Ижъырэ адыгэ орэдмэ ямэкъэмэ дахэ зэхэшъухынэу шъуфаемэ, къалэу Шъачэ хэхьэрэ къуаджэу Хьаджыкъо шъукъеблагъэх, мыр япщынаохэмкIэ зэлъашIэ хъугъэ.

Хы ШIуцIэ Iушъом щыпсэурэ адыгэмэ ялъэпкъ культурнэ кIэн зэмылIэужыгъоу щытми, адыгэ пщынэм шапсыгъэ нэбгырэ пэпчъ ыгу ыгъэрэхьатырэп. Апэрэ мэкъамэхэм къащыублагъэу — ар джэгоу е ныбджэгъухэм ямэфэкI мафэу е сабыир къызэрэхъугъэм фэгъэхьыгъэу орэхъу — къушъхьэчIэсхэм апсэ лъэ­Iэсы. Пщынэо IэпэIасэхэм ацIэхэр зыщамыгъэгъупшэнхэр, лIэужэу къакIэ­лъыкIо­­хэрэм арагъэшIэнхэр лъэпкъ
шэн шъып­къэ хъугъэ. ГущыIэм пае, хэта зы­мы­шIэхэрэр Шагудж Махьмудэ, Нэпсэу Аскэр, Нэпсэу Шъэобыкъо, Гъуашъо Мэджыдэ, Хъурым Рэмэзанрэ Руслъанрэ, Хэшх Аслъан, Ныбэ Рэмэзан, Тутарыщ Аслъан ыкIи нэмыкIхэр?!

Непэрэ культурэу цIыфым ыпсэ ыкIи изэхашIэ къягуаорэм нахьи, шапсыгъэ музыкальнэ еджапIэхэм яшэн-хабзэхэр зэрэщыIэх ыкIи хэхъоныгъэ ашIы. Нахьыжъхэм яIоф шIагъо ныбжьыкIэхэм падзэжьы, ежь-ежьырэу пщынэеоныр зэзыгъэшIагъэр, къызэрэчIэкIыгъэмкIэ, макIэп. Ар къеушыхьаты лъэпкъ инструментальнэ орэдхэм яфестивалэу «КъегъаIу, адыгэ пщынэр!» зыфиIоу рагъэ­кIо­кIырэм. Фестивалыр зэхащэ хы ШIу­цIэ Iушъом и Адыгэ Хасэрэ лъэпкъ культурэхэмкIэ я Гупчэу ПсышIуапэ дэ­тым адыгэ культурэмкIэ икъутамэрэ. А Iофтхьабзэм ишIуагъэкIэ сэнаущыгъэ зыхэлъ ныбжьыкIэхэр бэу зэрэтиIэхэр къэлъэгъуагъ. Ахэр ары адыгэ фольк­лорэу лIэшIэгъу пчъагъэхэм лъэпкъым ыугъоигъэр къэзыухъумэщтхэр.
Хы ШIуцIэ Iушъом щыпсэурэ шапсыгъэхэр, сыд пае тыушъэфын, зипщынао анахь дэгъумкIэ джырэ уахътэм нэс зэнэкъокъух. Сыд фэдэрэ мэфэкI зэхахьэ ухэлэжьагъэми, зэдэгущыIэхэрэм ар къамыIэтэу хъурэп. Нэбгырэ пэпчъ ишIо­шIи нахь шъыпкъ, ащ тебгъэкIыныр Iофыгъо псынкIэхэм ащыщэп.
Хьаджыкъо щыщ музыкантищыр — КIакIыхъу Дамир (пщынао), Нэпсэу Щэ­банрэ Аслъанрэ (пхъэкIычаох) — яIэпэIэсэныгъэкIэ адыгэ дунаим зэрэща­шIэхэрэр ежьхэм ялъэхъан — илъэс пшIыкIутф-тIокI горэкIэ узэкIэIэбэжьмэ — Шапсыгъэ шъолъырым шъхьадэкIыгъагъ. Ахэр зэкIымыгъухэу, фэшъхьаф купмэ ахэтхэу къызшIогъэшIыгъуаеу щытыгъ. КIакIыхъу Дамир къызэриIуагъэмкIэ, илъэс тIокIым ехъурэ зызэгъу­сэхэм, ахэр апэрэ мэкъамэхэм къащыублагъэу, зэдэмыгущыIэхэми, зэгурыIо­хэу, агукIи апсэкIи зэпэблагъэхэу хъугъэх. ГухэкIми, ахэр сценэм къытехьажьхэрэп, ныбжьыкIэхэр ары джы яIоф лъызгъэкIуатэрэр. Арэу щытми, 1990 — 2000-рэ илъэсхэм атырахыгъэгъэ видеохэм уяплъыжьыныр зымыуасэ щы­Iэп. Зыгухэр зэIухыгъэхэу, ежьхэр къы­зэрыкIохэу, Iэдэбныгъэ зыхэлъхэу, ритмыр, мэкъамэр зэхэзышIэхэу а купыр нэплъэгъум къеуцо, зыми хэбгъэкIокIэнхэп, зыми ебгъэпшэнхэп, ежьхэм яхэхыгъэ орэд къегъэIуакIэ узыIэпещэ. Купым хэтхэр шъхьаф-шъхьафэу пштэхэмэ, IофышIэ чаных, шъхьадж исэнэхьат рэлажьэ. Щэбанрэ Аслъанрэ ялIэкъо Iофэу хъужьыгъэ бжьэхъуным пылъых. Дамир — илъэс пчъагъэ хъугъэу адыгэ ансамблэу «Насып» зыфиIорэм хэт, адыгэ культурэм и Гупчэ щэлажьэ. Зэ­кIэхэми сэмэркъэушхо ахэлъ, апылъ щытхъум зыдырагъэхьыхырэп, «тэщ фэ­дэу щыIэр бэ, тизакъоп» аIо. «Дэ­гъум гъунэ иIэп», — етIани къыхагъэхъожьы.
— Зэ нэмыIэми, сэ зэкIэ сэшIэ, зэ­кIэмэ ахэсэшIыкIы» зызэпIожьырэм, джащыгъум уиIоф уухыгъэ, — еIо КIа­кIыхъу Дамир. — Зэгорэм пшIэгъагъэм ренэу урыкъэинэу щытэп, зэпымыоу Iоф зыдэпшIэжьын фае.

— Сыд фэдэрэ лъэпкъ орэд пшта­гъэми, тэ тиадыгэри зэрахэтэу, ным ибы­дзыщэ къыдэкIуагъэм фэд, куоу зэхэошIэ — къытфеIуатэ Нэпсэу Щэбанэ. — Ар пхэмылъмэ, аккорд горэ­хэри, орэд шъхьафхэри зэбгъэшIэнхэ плъэкIыщт, ау шэн-хабзэмэ атефэу, ижъы­рэкIэ къызэрэрагъаIощтыгъэм фэ­дэу пфэгъэхъущтэп, етIани, ащ зыми уфыригъэджэшъущтэп.
Шъыпкъэ дэдэмкIэ, Хьаджыкъо щыщ нэбгырищэу зигугъу къэтшIыхэрэр хы ШIуцIэ Iушъом анахь щызэлъашIэхэу, алъытэхэу ыкIи арыгушхохэу щытыгъэх, щытхъушхо къалэжьыгъ. Джы ахэм яIэпэIэсэныгъэ щысэ атезыхырэ ныбжьыкIэхэр къэхъугъэх. А IофыгъошIур щы­лъагъэкIуатэ якъоджэ гупсэ дэт искусствэхэмкIэ кIэлэцIыкIу еджапIэу N 4-м.Ащ иотделениехэм язырэм аккордеоным, баяным ыкIи лъэпкъ пщынэм яеуакIэ ащарагъашIэ.
— Сэнаущыгъэу ахэлъыр икъоу агъэ­федэшъумэ, Iоф зыдашIэжьмэ, яIэпэIэсэныгъэ зэрэхагъэхъощтым щэч хэлъэп, ыпэкIэ лъыкIотэщтых, — ышIошъ мэхъу Нэпсэу Аслъан.
Ежьхэм, Хьаджыкъо щыщ нэбгырищым, нэмыкIхэм къамыIоу ыкIи амышIэ­жьыщтыгъэ орэд 80 къаухъумэн ыкIи ярепертуар хагъэхьан алъэкIыгъ. Джы а лъэпкъ орэдхэр Адыгеими щашIэх.
Дамир, Аслъан ыкIи Щэбан адыгэ культурэм и Дунэе фестивалэу Мые­къуапэ щызэхащэрэм тIогъогогъо дипломант щыхъугъэх, республикэ телеви­дением ыкIи радиом щатыратхагъэх, шIэ­ныгъэлэжь-фольклористхэм анаIэ бэрэ къатырадзагъ. Илъэс тIокIыкIэ узэкIэIэбэжьмэ, Адыгэ Хасэр ахъщэкIэ къазэрадеIагъэм ишIуагъэкIэ, ПсышIуапэ адыгэ лъэпкъ орэдыжъхэм яапэрэ диск щытыратхэгъагъ. Ащ дакIоу адыгэ джэгухэм а нэбгырищыр зэрарагъэ­благъэщтыгъэ пчъагъэмкIэ зэкIэмэ апэ итыгъэх.
— ЦIыфмэ апашъхьэ титэу сценэм къыщедгъэIоным нахьи джэгухэр тэркIэ нахь гупсэфыгъэх ыкIи гъэшIэгъоныгъэх, — ыгу къэкIыжьы КIакIыхъу Дамир. — АпэрэмкIэ, тэ ащ джыри тесэгъа­-
гъэп, ятIонэрэмкIэ, лъэпкъ фольклорым гупшы­сэрэ ащ лъыпытэу хэгъэхъонхэр фэшIыгъэнхэмрэ ищыкIагъэх — а зэкIэри сценэм къыщышIыгъуай.
Арэу щытми, сэнаущыгъэ зыхэлъыр нэбгырэ минхэм апашъхьи щыIэпэIас, ащ джыри ыгу иплъыр-стырыгъэрэ ыпсэрэ адыгэ лъэпкъ культурэм хэщагъэхэу щытхэмэ, цIыфмэ яшIулъэгъу къелэжьы.
Ныбэ Анзор.
Сурэтхэр авторым ихъарзынэщ къы­хэхыгъэх.