«ЧIыопс ухъумапIэхэм язекIозещэхэм яеджапI» зыфи­Iорэм иIофшIэн республикэм щиублагъ. Ащ икIэщакIу мысатыу организациеу «Заповедный Кавказ» зы­фи­Iорэр.

Президентскэ фондым иахъщэ IэпыIэгъу къаратынымкIэ зэнэкъокъум къыщыдихыгъэ мылъкумкIэ ар гъэцэкIагъэ хъущт. ПстэумкIи сомэ мин 400-м ехъу ащ къыдыхэлъытагъ. ЕджапIэм апэрэ егъэджэныр иIагъ. ЗэкIэмкIи зекIозещэ нэбгырэ 30 фэдиз ащ хэлажьэ. Ахэм япроцент 90-рэ фэдизыр непэ зекIомэ адэлэжьэрэ гъуазэх. ПроцентипшIыр сэнэхьатым рылэжьэнхэу зыфагъэхьазыры къодый. ЧIыопс ухъумапIэхэмкIэ шIэныгъэ тэрэз ахэм аIэкIэмылъэу хъу­хэщтэп, сыда пIомэ хэушъхьафыкIыгъэу къаухъумэрэ чIыпIабэ Адыгеим ит. Ахэр ары хьакIэхэм якIуапIэхэр. Ахэм ащыщых Кавказ биосфернэ заповедникыр, чIыопс паркэу ТхьачIышхо, къушъхьэлъэ Адыгеир ыкIи нэмыкIыбэ.
— Типроект ипшъэрылъыр чIыопс ухъумапIэхэм Iоф ащашIэнымкIэ зекIозещэхэм шIэныгъэу яIэхэм ахэгъэхъогъэныр ары. Псэушъхьэхэр, къэкIыхэрэр, бзыухэр, хьэцIэ-пIацIэхэр ашIэнхэр, мэзхэм ягъэпсыкIэ, чIыопс ухъумапIэхэм уазэращызекIон фаер, шапхъэхэр гъуа­зэм тэрэзэу ышIэхэмэ, къэбар шъыпкъэр зекIохэм анигъэсыжьышъущт. Ащ ишIуагъэкIэ заповеднэ чIыналъэхэмрэ зекIонымрэ нахь зэпхыгъэхэ хъущт, — еIо мысатыу организациеу «Заповедный Кавказ» зыфиIорэм экологиемкIэ икъутамэ ипащэу Жанна Фроловам.
Егъэджэнхэр мэзаем къыщегъэжьагъэу жъоныгъуакIэм нэс кIощтых. Апэрэ мэзищым лекцие 12 къыдыхэлъытагъ. ЧIыопс зекIоным, бзыухэм, къэкIыхэрэм, псэушъхьэхэм, чIыопс кIэнхэм, саугъэт­хэм ахэр афэгъэхьыгъэщтых. Кавказ биосфернэ заповедникым ишIэныгъэ IофышIэхэм егъэджэн сыхьатхэр рагъэ­кIокIыщтых. Мэлылъфэгъу-жъоныгъокIэ мазэхэм зекIозещэхэм дэкIыгъо егъэ­джэнхэр яIэщтых. Мэзылъэ, къушъхьэлъэ чIыпIэхэм кIощтых, лекцие 12-мэ ащагъотыгъэ шIэныгъэхэр ащаушэтыжьыщт. Егъэджэнхэм якIэухым, чIыопс ухъумапIэм щигъэфедэщт зекIо лъагъо зекIозещэ пэпчъ зэхигъэуцон фае. Ар мэ­зиплI еджэнхэм язэфэхьысыжь хъущт.
Анцокъо Ирин.