Къуаджэу Къэбыхьаблэ дэт культурэм и Унэ пчыхьэзэхахьэ щыкIуагъ. АР-м изаслуженнэ артистэу Къатмэс Руслъан иорэдыкIэу «Си Къэбыхьабл» зыфиIорэм илъэтегъэуцо ар фэгъэхьыгъагъ. ГущыIэхэр зытхыгъэр Айтэчыкъо Заур, мэкъамэм Iоф дэзышIагъэр Къэлэкъутэкъо Инвер. КъоджэдэсхэмкIэ ар шIухьафтынышхо хъугъэ. Орэдым дэлэжьагъэхэм чылэм шIулъэгъоу фыряIэр къыраIотыкIыгъ.

ИжъыкIэ къыщыублагъэу адыгэ хьа­кIэщхэм орэдхэр ащызэхалъхьэщтыгъ. Орэдым цIыфыбэмэ ягухэлъ, ягузэхашIэ, ятарихъ ушэтыгъэ горэ къеIуатэ. Шъыпкъагъэу орэдым хэлъми мэхьанэшхо иI. Ащ фэдэм гур еIэты, егъэбаи, егъэлъэ­пэрапэ, гъашIэм хахъо фешIы, цIыф кIуачIэм цыхьэ пытэ фыуегъэшIы.
«Орэдыр — гум къикIырэ псалъ» аIо адыгэмэ. ГущыIэр зэрэлъэшызи, ифэшъошэ мэкъамэ ащ зигъотыжькIэ, ыкIуа­чIэ фэдишъэ хэхъо.
Хъишъэ зыпылъ къуаджэу Къэбыхьаблэ мы чIыпIэм 1859-рэ илъэсым тIысыгъэ. Къэбыхьэ Темрыкъу илIакъо апэрэу тIысыгъэхэм ащыщэу хъарзынэщым къыхэнагъ. Мамырныгъэрэ зэгурыIоныгъэрэ къуаджэм дэлъ.

Чылэм зыцIэ фаусыгъэу, Къэбыхь лIыжъэу Iумэфэжъыр.
Тэ къикIыгъа, хэт щыщыгъа хэзыхыгъэр мы чIыпIэжъыр?
Ыгу рихьыгъа мэзым хэтэу, анахь инэу чъыгэежъыр?
Гъогу закъоу унэ факIом къыкIилъхьагъэу пхъэ сэхъыжъыр?
Мыщ фэдэ усэ дахэкIэ Iофтхьабзэр къызэIуахыгъ ыкIи зэращагъ Къэбыхьаблэ дэт культурэм и Унэ ихудожественнэ пащэу Иуаныкъо Рузанэрэ Иуаныкъо Муртазрэ.
Орэдым къыхэхыгъэ пычыгъор ­купкI хэлъэу гъэпсыгъэ. Къуаджэр щэ зэрэзэтеутыгъэм емылъытыгъэу, мамырныгъэ псэукIэ зэрэдэлъыр мы гущыIэхэм къаушыхьаты.
Мэзышхо чIэгъым къычIэкIи,
Фэрзэпсым къыготIысхьагъ.
Пщычэуи, Хьатыгъужъыкъуаи
Зым фэдэу тызэфэщагъ.
Болэтыгъопщым тыготэу,
КIэмгуе жъуагъор къэрэбл.
Насыпи, гушIуагъи дэлъэу
ЩэрэI си Къэбыхьабл.
Къатмэс Руслъан къыIогъэ орэдыкIэу «Си Къэбыхьабл» зыфиIорэр къекIолIагъэхэм лъэшэу агу рихьыгъ. Зэпымыоу такъикъ заулэрэ цIыфхэр Iэгу фытеуагъэх.
— Непэ тызкIызэхэхьагъэр тичылэ гупсэу Къэбыхьаблэ орэдэу фаусыгъэм илъэтегъэуцо фэтшIыныр, дунаим ымакъэ щыжъынчынэу хэттIупщыхьанэу ары. Гъогу маф, етэIо орэдым, — къыIуагъ чылэм инахьыжъхэм ащыщэу Къэбыхьэ Салбый.
Лъэпкъыр къэзгъэбаирэ орэд мэкъа­мэхэр зыщыIугъэ пчыхьэзэхахьэр фэбэныгъэ хэлъэу рекIокIыгъ. Шэуджэн районым щызэлъашIэрэ орэдыIоу Къатмэс Рэмэзан, джэгухэм яхьатиякIоу Цуамыкъо Заур, орэдыIо ныбжьыкIэхэу Къатмэс Аминэ, Аулъэ Рузанэ ыкIи Юрий Алексеенкэм концерт дахэ къатыгъ. Зэхахьэр мэфэкI шъыпкъэ хъугъэ.
Шэуджэн районым культурэмкIэ игъэIорышIапIэ ипащэу Къэрэбытэ Айдэмыр пчыхьэзэхахьэр зэфишIыжьыгъ.
— Шэуджэн районым иадминистрацие ипащэу Аулъэ Рэщыдэ ыцIэкIэ рэзэныгъэ тхылъхэр афэзгъэшъуашэмэ сшIоигъу «Си Къэбэхьабл» зыфиIорэ орэдым дэлэжьэгъэхэ Айтэчыкъо Заур, Къэлэкъутэкъо Инвер, Къа­тмэс Руслъан. Къуаджэм итарихъ къизыгъэлъэгъукIырэ орэдым мэхьанэшхо иI. Мы орэдым ижабзэкIэ къоджэ тхыдэр лIэшIэгъухэм къахэнэщт, — къыIуагъ Къэрэбытэ Айдэмыр.

— Къэбыхьаблэ иорэд къызэрэсIорэм сырэгушхо. Сянэшыпхъур зыщыпсэурэ къуаджэм бэрэ сыщыхьакI, цIыфэу щыпсэухэрэр сикIасэх. Непэ орэдым тамэ къыгокIэнышъ, дунаим щыбыбэтэнэу сыфэлъаIо,— къыIуагъ Къатмэс Руслъан.
— Адыгэ къуаджэхэм афэгъэ­хьыгъэ орэдэу тиIэхэм «Си Къэ­быхьаблэ» къахэхъуагъ. Мы орэдыр тиIэным фэбэнэгъэ Шъа­укъо Аслъан, Ламыкъо Эдик, Къэбыхьэ Салбый ыкIи итхын дэлэжьагъэхэм зэкIэми лъэшэу тафэраз. Iофтхьабзэу «Дышъэидэм идесэхэр» Мыгу Рузанэ дахэу зэрэригъэкIокIы­гъэр къыхэзгъэщымэ сшIоигъу. ТиныбжьыкIэхэм ар лъэшэу ашIогъэшIэгъон хъугъэ. IэпэIасэм къытитыгъэ лъэпкъ шъуашэхэм лъэшэу тащыгушIукIыгъ, — къыIуагъ культурэм и Унэ ипащэу Цуамыкъо Марет.
Адыгэ лъэпкъ Iэпэщысэхэм якъэухъу­мэн ыкIи яхэгъэхъон фытегъэпсыхьэгъэ мастер-классыр зэхищагъ АР-м иIэпэIасэхэм ыкIи лъэпкъ IэпэщысэшIыным пылъхэм я Ассоциацие имодельерэу Мыгу Рузанэ. Дышъэидагъэхэр, шъагъэ­хэр зыщыгъэфедэгъэ шъуашэхэр — адыгэ цыер, бзылъфыгъэ къэптаныр, кIэп­хыныр, хъыгъэ шъхьарыхъоныр, жьыфыр, сыхьатылъэр, дэжъые быракъыр, дэ­жъые бэщыр ныбжьыкIэхэм къаригъэлъэгъугъ. Дышъэидэным идесэхэр ахэм къафиIотагъ.
— Адыгэмэ ядышъэ кIэн икъэ­ухъумэн, ихэгъэхъон а пстэури лIэужыкIэм нахь ядгъэшIэным сызэрэхэлажьэрэм гушхуагъэ къысхелъхьэ. КIэлэцIыкIухэу джынэс мыщ фэдэ къэгъэлъэгъон­хэр зымылъэгъугъэхэм ялъэпкъ культурэ зэрэбаим, зэрэдахэм ащыгъозэнхэм, ясэнаущыгъэ къыхэгъэщыгъэным непэрэ десэр фэгъэхьыгъ, — къыIуагъ Мыгу Рузанэ.
Лъэпкъ проектэу «Культурэм» къыдыхэлъытагъэу къуаджэу Къэбыхьаблэ дэт культурэм и Унэ бэмышIэу агъэцэкIэжьыгъ. Ащ мэфэкI Iофтхьабзэхэр зэращырагъэкIокIыхэрэм, творчествэм пылъхэр зэрэщызэрэугъоихэрэм имызакъоу, цIыфхэр щызэIокIэх, къоджэдэс­хэмкIи ащ мэхьанэшхо иI. ЦIыфхэм мыщ зыщагъэпсэфын, яуахътэ шIуагъэ къытэу щагъэкIон алъэкIы.
Лъэпшъыкъо Фатим.
Сурэтхэр: Цуамыкъо Мариет.