Урысые научнэ-практическэ конференциеу «Урысыем ихьыкум зэхъокIыныгъэ зыфашIы­гъэм ия 160-рэ илъэс. Тарихъыр, джырэ лъэхъаныр ыкIи гугъапIэхэр» зыфиIорэм Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат хэлэжьагъ. Iофтхьабзэм изэхэщакIох Адыгэ Республикэм и Очыл палатэрэ Урысыем июрист­хэм я Ассоциацие ишъо­лъыр къутамэу ЛIыхьэтыкъо Аскэр зипащэмрэ.

Конференцием джащ фэдэу хэлэжьагъэх федеральнэ инспектор шъхьаIэу Сергей Дрокиныр, Урысыем иочылхэм я Федеральнэ палатэ илIыкIохэр, ­Адыгеим ихьыкумышIхэм, хэгъэгум ишъолъыр зэфэшъхьафхэм я Очыл палатэхэм, юристхэм я Ассоциацие ишъо­лъыр къутамэхэм яIэшъхьэтетхэр.
Конференциер аублэным ыпэкIэ ­Адыгеим и ЛIышъхьэрэ УФ-м иочылхэм я Федеральнэ палатэ и Вице-президентэу, УФ-м и Общественнэ палатэ исекретарь игуадзэу Владислав Грибрэ IофшIэгъу зэIукIэгъу зэдыряIагъ. Ащ хэлэжьагъэх Урысыем июристхэм я Ассоциацие и Адыгэ шъолъыр къутамэ и Тхьаматэу ЛIыхьэтыкъо Аскэр, Адыгэ Республикэм и Очыл палатэ ипащэу Мамый Алый.
«МэфитIу Iофтхьабзэу рекIокIыщтым Очыл палатэхэм, Урысыем ишъолъыр 40-мэ яюристхэм я Ассоциацие икъутамэхэм япащэхэр, хэгъэгум июрист цIэрыIохэр хэлэжьэщтых. Адыгеир мы мафэхэм юридическэ IофышIэхэм ягупшысэрэ яеплъыкIэхэмрэ ягупчэу хъущт. Мыщ изэхэщэнкIэ шъуишIуагъэ къызэрэжъугъэкIуагъэм пае сышъуфэраз. ШIуагъэ къытэу конференциер кIонэу сэгугъэ, ащ икIэуххэм ащыщыбэ хабзэм ифедеральнэ ыкIи ишъолъыр къулыкъу­хэм ашIырэ унашъохэм лъапсэ афэхъун­хэ алъэкIыщт», — къыIуагъ Владислав Гриб.
АР-м и ЛIышъхьэ республикэм фитыныгъэм ылъэныкъокIэ IофшIэнэу щагъэ­цакIэрэм имызакъоу, шъолъырым хэхъо­ныгъэ ышIынымкIэ IофшIэнэу щызэшIуа­хырэм осэ дэгъу къызэрэфашIыгъэм пае зэрафэразэр къыхигъэщыгъ. Мы лъэныкъомкIэ шъолъырхэм язэдэлэжьэныгъэ зегъэушъомбгъугъэнымкIэ мэхьанэшхо зиIэ зичэзыу лъэбэкъоу конференциер зэрэхъущтым ицыхьэ зэрэтелъыр ­КъумпIыл Мурат къыхигъэщыгъ.

Конференцием хэлажьэхэрэм закъыфигъазэзэ АР-м и ЛIышъхьэ къыхигъэщыгъ Урысые Федерацием и ­Конституцие и Мафэ тефэу конференциер зэрэрекIокIырэм мэхьэнэ гъэнэфагъэ зэриIэр. МэфэкIым пае КъумпIыл Мурат зэкIэми афэгушIуагъ, Урысыем ихьыкум зэхъокIыныгъэхэр зыфашIыгъэхэм ия 160-рэ илъэс ар зэрэтефагъэри къыхигъэщыгъ. ЗэхъокIыныгъэхэм яшIогъэшхо къэкIуагъ хэгъэгум хьыкум IофшIэным зэблэхъуныгъэхэр щыфэшIыгъэнхэмкIэ, правовой къэралыгъом къыфэкIонхэмкIи мэхьанэшхо ащ иIагъ.
Хэгъэгум цIыфхэм яфитыныгъэхэр къэухъумэгъэнхэм ылъэныкъокIэ иIофхэм язытет нахь хэхъоныгъэ ышIыным яIахь тичIыпIэгъухэм зэрэхашIыхьагъэр АР-м и ЛIышъхьэ къыхигъэщыгъ. Ахэм зыкIэ ащыщ Трахъо Аслъан. Илъэс 20-м ехъу­рэ АР-м и Апшъэрэ хьыкум ащ пэщэныгъэ дызэрихьагъ, УФ-м и Конституциеу непэкIэ кIуачIэ зиIэм ипроект зэхэзыгъэуцуагъэхэм зыкIэ ащыщыгъ. Джащ фэдэу Адыгеим ихьыкумышIхэм пэщэныгъэ адызезыхьэрэ Шумэн Байзэти а лъэныкъомкIэ Iофэу ышIэрэр къыхигъэщыгъ. Ащ нэмыкIэу, АР-м и Очыл палатэ Мамый Алый пэщэныгъэ дызэрихьэзэ, фитыныгъэхэм якъэухъумэн ылъэныкъокIэ культурэм зыкъегъэIэтыгъэнымкIэ, Iофыгъоу зэшIуахыхэрэм нахь екIолIэкIэ дэгъухэр къафагъотыгъэнхэмкIэ Iофтхьэбзэ гъэнэфагъэхэр зэрахьэх.
«Адыгеим ихьыкумышIхэм япшъэрылъхэр зэрифэшъуашэм тетэу агъэцакIэх. Хьыкумхэм яIофшIэн нахь шIогъэ ин къегъэтыгъэнымкIэ, республикэм къэралыгъо гъэпсыкIэу иIэр гъэпытэгъэнымкIэ Адыгеим бэ щызэшIуахырэр. Илъэс къэс Iофэу зыхаплъэхэрэм япчъа­гъэ нахьыбэ зэрэхъурэм къегъэлъагъо хьыкумышI къулыкъухэм цыхьэу афашIырэм зэрэхахъорэр», — къыIуагъ ­КъумпIыл Мурат.
Республикэм ихэбзэ къулыкъухэмрэ юристхэмрэ азыфагу зэдэлэжьэныгъэ зэрилъыр АР-м и ЛIышъхьэ къыхигъэщыгъ. Ащ фэдэ зэдэлэжьэныгъэм ишIуа­гъэ къэкIо республикэм социальнэ зыпкъитыныгъэр къыщыухъумэгъэнымкIэ, экономикэм хэхъоныгъэ ышIынымкIэ, тикъэралыгъо нахь пытэнымкIэ.
«ЗэкIэхэми зы Iоф дгъэцакIэрэр – тицIыфхэм яфитыныгъэхэр къэтэухъумэх. Президентэу Владимир Путиным къызэриIуагъэмкIэ, «юридическэ IэпыIэгъур щымыIэу, зэфагъэ зылъэпсэ хьыкум IофшIэныр хэмытэу социальнэ лъэныкъом, бизнес-структурэхэм, общественнэ организациехэм яцыхьэ зытелъыжьэу яIофшIэн зэхащэн алъэкIыщтгъагъэп». Непэ, Урысыер къиныгъохэм зыщапэшIуекIорэ лъэхъаным, цIыфхэм анаIэ къызэратетыр, къызэраухъумэхэрэр зэхашIэным мэхьэнэ ин иI. КъызэрадеIэщтхэм, анаIэ къызэратетыщтым щыгугъынхэ амал зэрэщыIэр ахэм зэхашIэн фае. Анахьэу къыхэзгъэщынэу сызыфаер хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием хэлажьэхэрэм ыкIи ахэм яунагъохэм яфитыныгъэхэр къэухъумэгъэнхэмкIэ IофшIэнэу зэшIохыгъэ хъурэр ары», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.
Ащ нэужым АР-м и ЛIышъхьэ Урысыем июристхэм я Ассоциацие и Адыгэ шъолъыр къутамэ, АР-м и Очыл палатэ ахэтхэм зэрафэразэр къыIуагъ ыпкIэ зыхэмылъ юридическэ IэпыIэгъу тидзэкIолIхэм ыкIи ахэм яунагъохэм ятыгъэным чанэу зэрэхэлажьэхэрэм пае. Ащ нэужым республикэм и ЛIышъхьэ щытхъуцIэу «Адыгэ Республикэм изаслуженнэ юрист» зыфиIорэмрэ Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэ и Рэзэныгъэ тхылърэ аритыжьыгъэх. УФ-м иочылхэм я Федеральнэ палатэ и Вице-президентэу Владислав Гриб «АР-м изаслуженнэ юрист» зыфиIорэ цIэр фагъэшъошагъ.
АР-м и Къэралыгъо Совет – Хасэм и Тхьаматэу Владимир Нарожнэм къэзэрэугъоигъэхэм шIуфэс псалъэкIэ закъыфигъэзагъ ыкIи Къэралыгъо Советым – Хасэм итынхэмкIэ юрист заулэмэ яIофшIакIэ хигъэунэфыкIыгъ. Мы конференцием къыщыгущыIагъэх АР-м и Апшъэрэ хьыкум и Тхьаматэщтыгъэу Трахъо Аслъан, пэIудзыгъэ шIыкIэм тетэу къэгущыIагъ УФ-м иочылхэм я Федеральнэ палатэ ипрезидентэу Светлана Володинар. Очылхэм ынаIэ къызэратетырэм пае Адыгеим и ЛIышъхьэ зэрэфэразэр ащ къыIуагъ, зэкIэми зэдыряе пшъэрылъхэр зэшIохыгъэнхэм пае язэдэлэжьэныгъэ джыри нахь гъэпытэгъэным мэхьанэ зэриIэри къыхигъэ­щыгъ. УФ-м иочылхэм я Федеральнэ палатэ и Вице-президентэу, УФ-м и Общественнэ палатэ исекретарь игуадзэу Владислав Гриб АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат къыритыжьыгъ Урысые Федерацием и Общественнэ палатэ и Рэзэныгъэ тхылъ.
«ТапэкIи мыщ фэдэ зэдэлэжьэныгъэм зедгъэушъомбгъущт, дзэкIолIхэм ыкIи ахэм яунагъохэм IэпыIэгъу ятыгъэным епхыгъэ Iофхэм язэшIохын нахь дэгъоу зэхэтщэщт. Хэбзэ къулыкъухэм яIоф­шIэнкIэ анахь мэхьанэ зэратыхэрэм а лъэныкъор зыкIэ ащыщ. ТицIыфхэм яфитыныгъэхэр къэухъумэгъэнхэм иIоф­ы­гъохэр зэкIэ икъоу зэшIохыгъэ хъунхэм тыдэлэжьэщт. Хэбзэгъэуцугъэмрэ общественнэ зыпкъитыныгъэмрэ дгъэпытэхэмэ, тичIыпIэхэм инвестициехэр нахьыбэу къарыхьанхэм тыдэлажьэмэ, лъэпкъ пшъэрылъэу къэуцухэрэри тицыхьэ телъэу зэшIотхынхэ тлъэкIыщт, экономкэм хэхъоныгъэ едгъэшIышъущт, цIыфхэм ящыIакIи зыкъедгъэIэтыщт», — къыхигъэщыгъ АР-м и ЛIышъхьэ.
Ащ нэужым конференцием хэлажьэхэрэм ащыщхэм якъэгущыIэн лъагъэкIотагъ, къахэщыгъэ юристхэми шIухьафтынхэр аратыжьыгъэх. ЛIыхьэтыкъо Аскэр къыхигъэщыгъ очылхэм ащыщыбэм IэпэIэсэныгъэ ин зэрахэ­лъыр ыкIи шIухьафтынэу «Адыгеим илъэсымкIэ июрист анахь дэгъу» зыфагъэшъошэщтым икъыхэхынкIэ зэнэкъокъоу рекIокIыгъэм икIэуххэр зэфихьысыжьыгъэх. Лъэныкъо зэфэшъхьафхэмкIэ шIухьафтынхэр мы къыкIэлъыкIохэрэм афагъэшъошагъэх: Анатолий Осокиным, КIыкI Ибрахьим, Пхэнэе Амбый, ­ШъхьахъутIэ Айдэмыр, Бэгъырэт Казбек.
Конференциер мэфитIо кIощт, цIыфхэм яфитыныгъэхэм якъэухъумэн илъэныкъо зэфэшъхьафхэмкIэ къэгущыIэщтых.
АР-м и ЛIышъхьэ ипресс-къулыкъу къытырэ къэбархэмкIэ
Тхьаркъохъо Сафыет.