1991-рэ илъэсым, шэкIогъум и 21-м Урысыем хэбзэIахьхэмкIэ икъулыкъу агъэпсыгъ. Ащ къыщегъэжьагъэу мыщ щылажьэхэрэм я Мафэ хагъэунэфыкIы. ЯмэфэкI ипэгъокIэу Федеральнэ къулыкъум и ГъэIорышIапIэу АР-м щыIэм иIофышIэхэм ащыщхэм гущыIэгъу тафэхъугъ.

ХэбзэIахьхэмкIэ Федеральнэ къулыкъум и ГъэIорышIапIэу АР-м щыIэм аналитикэмкIэ иотдел ипащэу Бэгъэдыр Нуриет 2002-рэ илъэсым къыщегъэжьагъ къулы­къум зыщылажьэрэр.

Шэуджэн районымкIэ къуаджэу Хьакурынэхьаблэ къыщыхъугъ, щапIугъ. Ащ дэт гурыт еджапIэр къэзеу­хым, Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ универ­си­тетым экономист сэнэхьатыр щызэригъэгъотыгъ. Хэ­бзэIахьхэмкIэ Федеральнэ къулыкъум имежрайон инспекциеу N 1-м иотделэу учетым, отчет шIынхэм ыкIи анализым афэгъэзагъэм иIофшIэн щыригъэжьэгъагъ.
Джы Нуриет зипэщэ отделым Адыгэ Республикэм ибюджет исистемэ хахъохэмкIэ иIахь игъэпсын Iоф дешIэ. Ащ нэмыкIэу хэбзэIахьхэмкIэ отчетхэмрэ анализым епхыгъэ материалхэмрэ игъом Федеральнэ къулыкъум ыкIи республикэм икъэралыгъо хэбзэ къулыкъухэм афэгъэкIогъэнхэм ынаIэ тет. ХэбзэIахьэу, къаугъоеу, страхованиемкIэ взносэу, нэмыкIэу къаты­щтыр зыфэдизыщтыр пэшIорыгъэшъэу къэлъытэгъэ­ныр ипшъэрылъхэм ащыщых.
— СиIофшIэн анахь сыгу рихьэу хэтыр ренэу кIэ горэм сыфеджэн, сишIэныгъэхэм ахэзгъэхъо зэпытын ыкIи зэзгъэшIагъэр ащ лъыпытэу згъэфедэжьын амал къызэритырэр ары, — еIо Нуриет. — ХэбзэIахьхэмкIэ къулыкъум Iоф щыпшIэным пае анализ пшIышъун, унаIэ зытетын фаехэр бгъэнэфэнхэшъ, ыпэ пшIыщтыр, ыуж бгъэкIощтыр зэхэпфышъун фае. ЕтIанэ, пшъэ­дэкIыжьэу пхьырэр икъоу къыбгурыIоным, сыд фэдэрэ Iоф уфагъэзагъэми, ар игъом ыкIи икъоу зэшIопхы­шъуным мэхьанэшхо иI. ХэбзэIахьхэм афэгъэхьыгъэ хэбзэгъэуцугъэхэр пшIэнхэр шIокI зимыIэ Iофэу зэрэщытым игугъу умышIыжьыми хъущт.
Специалист ныбжьыкIэхэм зафигъазэзэ, пшъэдэ­кIыжь зыпылъ IофшIэн аштэным темыщыныхьанхэу, командэм хэтхэу Iоф ашIэным зырагъэсэнэу, яIофшIэн шIу алъэгъунэу къареIо.
Нуриет коллектив зэдэIужь зэрэхэтым къыкIигъэтхъызэ, яIофшIэн шIуагъэ къытэу лъагъэкIотэнэу, ясэ­нэ­хьаткIэ лъэгапIэхэм анэсынхэу, мамырныгъэ ашъхьагъ итынэу, гушIуагъор къябэкIынэу иIофшIэгъухэм афэлъаIо, ямэфэкI пае афэгушIо.
Инна Поповиченкэр къалэу Днепропетровскэ къыщыхъугъ, щапIугъ. Непэ ар ГъэIорышIапIэм финансхэмкIэ иотдел ипащэ игуадз.

Къызщыхъугъэ къалэм химикэ-технологическэ институтэу дэтыр къыухыгъэу щыIэныгъэм Урысыем и Къыблэ шъолъыр къызырехьэм, Пшызэ къэралыгъо университетым бухгалтер-аудитор сэнэхьатыр щызэригъэгъотыгъ. IофшIэныр заводэу «Точрадиомашэу» Мыекъуапэ дэтыгъэм щыригъэжьэгъагъ. 1995-рэ илъэ­сыр ары Адыгеим икъэлэ шъхьаIэ хэ­бзэ­IахьхэмкIэ иинспекцие зызигъэзэжьыгъэр. Ащ фи­нансхэмкIэ иотдел апэрэ категорие зиIэ испециалистэу ригъэ­жьэгъагъ.
— Лъэныкъо горэмкIэ бюджетым хэхъоныгъэу ышIыхэрэм сиIахь зэрахаслъхьэрэм, ГъэIорышIапIэм иIофшIэн мымакIэу сызэрэхэлажьэрэм гухахъо хэсэгъуатэ. Коллективу сызхэтыр зэрэзэгурыIорэм, сыди­гъокIи IэпыIэгъу къыуатыным сиIофшIэгъухэр зэрэфэ­хьа­зыр­хэм сырэгушхо, — еIо Иннэ. — IофшIэн псынкIэ щыIэп, зэкIэми къин горэ апылъ. ХэбзэIахьэу бюджетыр зыгъэпсырэм икъэугъоин Iоф дэпшIэныр анахь мыпсынкIэхэм ащыщ. Арышъ, мы сэнэхьатым зищыIэныгъэ езыпхымэ зышIоигъо ныбжьыкIэхэм щыIэгъэшхо ахэлъыныр, яIофшIэн лъэшэу шIу алъэгъуныр, гухэлъэу яIэхэм анэсынхэ шэн яIэныр шIокI зимыIэ Iофэу зэрэщытыр къагурыIон фае.
Иннэ иIофшIэгъухэм мэфэкIымкIэ афэгушIо, гъэхъа­гъэхэр ашIынхэу, мамырныгъэ, щыIэкIэшIу яIэнхэу афэлъаIо.
Тхьаркъохъо Зуриет илъэс 30-м ­ехъугъ мыщ зыщылажьэрэр. Апэрэ мафэу загъэпсыгъэм къыщыублагъэу ГъэIорышIапIэм Iут.

Къуаджэу Кощхьаблэ къыщыхъугъ, щапIугъ. Ащ игу­рыт еджапIэ ыуж Пшызэ къэралыгъо универси­тетым щеджагъ. ХьисапымкIэ сэнаущыгъэ инэу Тхьэм къыхилъхьагъэр ыгъэфедэнышъ, финанс-экономикэ лъэны­къом щылэжьэным сыдигъокIи кIэхъопсыщтыгъэу еIо.
Мыекъопэ къэлэ исполкомым финансхэмкIэ иотдел иIофшIэн щыригъэжьэгъагъ, хэбзэIахьхэмкIэ Федеральнэ къулыкъум и ГъэIорышIапIэ Адыгеим зыщагъэ­псым, ащ игуапэу кIожьыгъэ. Непэ ар къэралыгъо хэбзэIахь инспектор шъхьаI. Физическэ лицэхэм хэбзэIахьхэмкIэ ыкIи УФ-м хэбзэIахьхэмкIэ и Кодекс ия 48-рэ статья къыдыхэлъытагъэу атын фаехэмкIэ чIыфэ зытелъхэм ар игъом къаIыхыжьыгъэныр, зэгъэ­шIужь хьыкумым тхылъхэр фэгъэхьазырыгъэнхэр, ащ рихъухьагъэм фэгъэхьыгъэу къагъэхьыжьыхэрэм Iоф адэшIэгъэныр, хьыкумым иунашъо зэрэзэкIихьажьыгъэм фэгъэхьыгъэ тхылъхэр зищыкIагъэхэм афэгъэ­хьыгъэныр ипшъэрылъых.
— ЦIыфэу хэбзэIахьхэр къэзытыхэрэм Iоф адэсэшIэ. Арышъ, ахэм агу рэхьатэу, къысфэразэхэу зыщыIукIыжьхэрэ уахътэхэр сэркIэ анахь лъапIэх, — еIо Зуриет.
ХэбзэIахьхэмкIэ Кодексыр дэгъоу зэрэпшIэн фаем имызакъоу, цIыфэу къыоуалIэхэрэм шъхьэкIэфэныгъэ афэпшIыныр, щэIагъэ уиIэныр хэбзэIахьхэмкIэ инспекторым анахь шъхьаIэу хэлъын фаехэм ащыщэу елъытэ тигущыIэгъу.
Ясэнэхьат мэфэкIкIэ ар иIофшIэгъухэм афэгушIо, псауныгъэ пытэ ежьхэми, ягупсэхэми яIэнэу афэ­лъаIо.
ХЪУТ Нэфсэт.
Сурэтхэр: Александра Балабась.