Джыри къэбар гухэкIым къэлэмыр къысигъэштагъ ыкIи сыгу дэхъы­кIырэр гъэзетеджэхэм адэзгощы сшIоигъо сишIыгъ. БэмышIэу дунаим ехыжьыгъэ журналистэу Шэуджэн Фатимэ сыкъыфэтхагъ, сы­фэягъ сыгу щышIэрэр къисIотыкIынэу. Мары джыри зигугъу къэс­шIыщтыр Фатим. Шъаукъо Иляс ыпхъоу Фатим.

Мы бзылъфыгъэ губзыгъэр, Iушыр, гохьыр дунаим зэре­хыжьыгъэр зыгу къемыуагъэ Адыгеим исэп сIоми сыхэукъо­нэп. Хьатыгъужъыкъое гурыт еджапIэм ипащэу, кIэлэегъэджэ цIэрыIор шIу зылъэгъоу, иIоф­шIэн уасэ фэзышIэу щыIэр бэ- дэд. ИнэIуасэхэми, имынэIуасэу икъэбар зэхэзыхыгъэ къодыехэми, Фатимэ якIэсагъ. Идунай зэрихъожьыгъэр лъэшэу агу хэкIэу, гущыIэ фабэу зэпымыоу къыфатхырэр, къыфаIорэр ащ ишыхьат. Игупсэ дэдэхэм акIэ­хэкIыгъэр скIэхэкIыгъэу сIомэ пцIы хъун, арэу щытми, Фатимэ ыпсэ зэрэхэкIыгъэр анахь лъэ­шэу зыгу къеуагъэхэм сэри са­щыщ. Сыда пIомэ аужырэу ар къыздэгущыIагъэр сэры…
Шъаохэмрэ Шъаукъохэмрэ
ШэкIогъум и 9-м проектэу «Лъапсэр» тесхынэу псэупIэу Инэм сыкIогъагъ. Тызэблэгъэгъэ унагъор Шъаохэр ары. ЛIакъор къэзэрэугъоигъэу щагум къыщы­тажэхэу тахэхьагъ. Купыр ины, дахэ, нахьыжъи нахьыкIи къызэIукIагъ. ШIуфэс салам зэтхыгъэ къодыеу тауж итэу, «Шъау­къо» зытетхэгъэ быракъыр зы­Iыгъ куп щагум къыдэхьагъ. Сызэряплъэу къэсшIэжьыгъэх. Ахэми Къэбыхьаблэ фэгъэ­хьыгъэ «Лъапсэр» згъэхьазыры зэхъум атесхыгъагъ. Тызэблэгъэгъэ унэм ибысымэу Шъао Аскэр рыгушхозэ ащ лъыпытэу къысиIуагъ. «ЕгъашIэми тызэ­рэлъэгъугъэп. Шъаохэмрэ Шъаукъохэмрэ зы лъапсэ яIэу тятэжъхэм къытаIощтыгъ. Джы мары шъо шъуипроект ишIуагъэ­кIэ тызэхэхьагъ. Непэ апэрэу тызэIокIэ». Ужурналист зыхъукIэ ащ фэдэ амалэу бгъотыгъэм ущыгушIукIынба?! Тхыдэу сыугъоищтыр зэрэнэхъоищтым сэри сыкIэгушIузэ, сипшъэрылъ згъэ­цэкIэнэу сыублагъэ.
Алъапсэ къызэдагъотыжьы ашIоигъуагъ
Инэм а мафэм къэкIуагъэхэм ахэтыгъэх Къэбыхьаблэ, Хьаты­гъужъыкъуае, Джамбэчые къарыкIыгъэ Шъаукъохэр. Анахьы­жъэу купым хэтыгъэ Шъаукъо Аскэрбый къызэриIуагъэмкIэ, джыри студентэу Краснодар щеджэ зэхъум, Шъао Сэфэрбый нэIуасэ фэхъугъагъ. Ащыгъум ащ къыриIогъагъ бжъэдыгъу чылэу БжыхьэкъоякIэм къыщыхъугъэми, алъапсэкIэ шапсыгъэхэу. Къэбыхьэблэ Шъаукъо­хэми ятэтэжъхэм къараIощтыгъ ялIакъо шапсыгъэхэм къазэра­хэкIыгъэр. Тыдэ щыпсэущты-­
гъэх Шъаохэмрэ Шъаукъохэмрэ ятэжъ пIашъэхэр? Хэтыгъэх ахэр? Зы бгырыпх икIыгъэнхэ ылъэкIыщта? Мы упчIэхэм алъы­хъунхэу, ашIэрэ хъишъэмкIэ зэхъожьынхэу зэIукIагъ лIэ­къуитIур. Шъаукъо Фатими ахэ­тыгъ Шъаохэм яунэ а мафэм къеблэгъагъэхэм. Аскэрбый къы­зэриIуагъэмкIэ, фэчэфэу, шIоигъоныгъэ иIэу бзылъфыгъэр Инэм къэкIогъагъ. Ежь-ежьырэуи машинэр ыгъэIорышIэ­щтыгъ. Мытхыжьыгъэ тарихъыр бгъэунэфыжьыныр псынкIэп, зэдэгущыIэгъу пчъагъэхэр те­тэтхэх «Лъапсэр» тэугъоифэ. Мызыгъэгуми Шъаомэ яхьакIэщ нэбгырихымэ сащыдэгущыIагъ. Ащ сыхьатитIу ыхьыгъ. Ащ фэдизым Шъаукъо Фатимэ къы­тэдэIугъэхэм ахэсыгъ. Зыгорэ илажь умыIонэу, гупсэфэу, дэ­хэцIыкIоу щысыгъ. Ежьыми къэгущыIэнэу зыкъыгъэхьазырыгъагъ. Чэзыур къызынэсым, секIуалIи IаплI есщэкIыгъ, салам есхыгъ. Фатимэ бэшIагъэу сшIэщтыгъэ. Ащ ыпэкIи интервью къыIысхэу къыхэкIыгъ. Сэ сизакъоп, сиIофшIэгъу журналистхэми мызэу, мытIоу ар къагъэ­гущыIагъ. Гъэхъагъэу иIэр бэ, цIэ лъапIэу «Анахь кIэлэегъэджэ дэгъу» тIогъогогъо къылэжьыгъ, «Урысыем ианахь цIыф дэгъу­хэр» зыфиIорэ энциклопедием зыцIэ дэхьагъэхэм ащыщ, «Къо­джэ бзылъфыгъ» зыцIэ зэнэ­къокъум текIоныгъэ къыщыди­хыгъ. Ахэр зэкIэ ушъхьагъугъэх икъэбархэр къэтIотэным пае. Джащ фэдэу гъэсэныгъэм фэгъэхьыгъэу ишIошIхэр тшIогъэшIэгъонэу зэдэгущыIэгъухэр дытетхэщтыгъэх. Ыбзэ дахэу, къабзэу, бзэрабзэу, тхьакIу­мэмкIэ гъэшIуабзэу, шъхьэмкIэ акъылэгъоу къэгущыIэщтыгъ. КъыIорэм купкI иIагъ, аукъодыеу гущыIэ хьаулые къыIо­щтыгъэп. Джыри ащ фэдэщт­гъагъэ. Сицыхьэ телъыгъ, ау къэIогъу ифагъэп.
Тыжъ пIашъэу Тыгъужъ икъэбар ышIэ
шIоигъуагъ…
Фатимэ «Лъапсэм» зыкъыфигъэхьазырыгъ. Къэбыхьэблэ Шъаукъохэм атетхы зэхъум шъыгъощтыгъэ, янэ-ятэхэр ыгъэ­тIылъыгъэхэу щытыгъэти, гущы­Iэгъу къытфэхъуныр къыригъэ­кIугъагъэп. Джы ятIонэрэ амалэу ыгъотыгъэр къызфигъэфедэн ыгу хэлъэу илIэкъо чъыг ежь-­ежьырэу сурэт къышIи, къыздихьыгъ. Джыри микрофоныр пытымыгъанэзэ, тхьапэу ыIыгъым итхэр къытфиIуатэхэу къыублагъэти, джа IаплI зесэщэкIым ыуж сыготIысхьагъ. Къыригъажьи икъутамэ къыз­дэчъыгъэ тыжъхэм ацIэхэр зы­тыритхэгъэ тхьапэр къыси­гъэлъэгъузэ, ахэр къыпчъыгъэх: «Сятэ Иляс, сятэжъ Хьаджэбый, ащ ятэ НэхъуатI, ащ ятэ Шъау­къо Тыгъужъ. Мыдэ мы Тыгъу­жъым джыри лъфыгъэхэр иIагъэх, ахэр Мыхьамод, Хьадж Сэфэр, Хьадж Исхьакъ, ау ахэм къарыкIуагъэр сшIэрэп…» къы­Iуи, бзылъфыгъэр къызэтеу­цуагъ. СиупчIэу нэужым къы­кIэлъыкIуагъэри зэхихыжьы-
гъэп. ХэщэтыкIи, къэмэхыгъ, ижь зэ­пиубытыкIыгъ. А чIыпIэм къыщызэфэсыгъэхэм зэкIэми гузэжъогъоу тызхэтыгъэр, апэрэ IэпыIэгъур едгъэкIыным тызэ­рэдэгуIагъэр щысэгъэзые. Къы­хэзгъэщынэу сызыфаер — дэй горэ къызэрэщышIыгъэр итеп­лъэкIэ къапшIэщтыгъ. Алахь-
тэлэ закъор ары ащ фэдэ чIыпIэм зызфэбгъазэрэр. Селъэ­Iугъ зэпымыоу къыухъумэнэу Фати­мэ. Ау аджалыр къэсыгъэ зы­хъукIэ, врачри Iэзэгъоп, тхьэлъэ­Iури IэпыIэгъоп. Сымэджэщым ащэгъэ бзылъфыгъэм сыхьа­типлI ныIэп ыпсэ зэрэхэтыжьыгъэр. ЛъыпцIагъэм лъынтфэр зэпи­чыгъ. Джары ушъхьагъур. Сыдэу псынкIэ дэдэу мы узым цIыфым ыпсэ хихыра, ыгу къыгъэуцура?! Адыгэхэм аIо: «къыщычъайи лIагъэ». Ар зэрэхъун ылъэкIыщтыр слъэгъугъэ. ЦIыфым ищы­Iэныгъэ зы нэгъэупIэпIэгъукIэ зэрэзэпыун ылъэкIыщтыри къыз­гурыIуагъ. Сыдэу гъашIэм ыуасэ тымышIэра?! Мыщ фэдэ чIыпIэм бэ шъхьэм къыщекIокIырэр, щызэпыригъазэрэр. Ау уахътэр тешIэ, шIэжьыр мэкIуа­сэ, етIани къэчъыхьан горэм ухэхьажьы, оIэтхъо-лъатхъо, зы­зэмыгъэгъэпэн фаем уегъапэ, узщымыгубжыпхъэм огубжы, уипсауныгъэ щыкIагъэ иIэу, ащ уешIушIэн фаемэ, пIэхэлъ умы­хъоу ыуж уихьащтэп.
ЯкIэлэегъэджэным
фаблэщтыгъэх
Шъаукъо Фатимэ егъашIэм сщымыгъупшэнэу сыгу къинагъ. Ар зыIошъунэу цIыфыбэ щыI. Игупсэхэр, икъоджэгъухэр, иIоф­шIэгъухэр, икIэлэеджакIохэр. Зыщыщ Къэбыхьаблэ къыдэкIыгъэ журналистмэ телевидением Iоф щашIэ. Ахэм къызэрэсаIуа­гъэмкIэ, Шъаукъо Фатимэ Иляс ыпхъум ясабый ригъэджэным ны-тыхэр зэкIэ фаещтыгъэх. УблэпIэ классхэм якIэлэегъа­джэу щытыгъэти, ащ иапэрэ класс рагъэхьаным пае ныхэм къырадзэщтыгъэ сабый къызафэхъущт уахътэр. ШIошъхъугъуаеу къэIункIи мэхъу, ау Фа­тимэ икъоджэгъубэмэ ар къаIо. Илъэсих имыкъупагъэми, ащ ыштэнэу ашIэмэ, кIэлэцIыкIур агъакIощтыгъ еджапIэм. ТIэкIу шъхьадэкIыми ныбжьыр, рагъажэщтыгъ. Джащ фэдэу Фатимэ тефэнхэ зыхъукIэ, Мые­къуапэ ращыхэзэ Къэбы­хьаблэ, Пщычэу, Хьатыгъужъыкъуае нэнэ-татэхэм адэжь кIэлэцIыкIухэр ащэхэу, ублэпIэ еджа­пIэр чылэм къащарагъэухэу къы­хэ­кIыщтыгъ. Сыд кIэлэегъэ­джагъ мыр? ЗэкIэми зэфэдэу шIу алъэгъоу? АкъылышIуагъ, чаныгъэ, шъырытыгъ, гуфэбэныгъэ иIагъ. Ащ фэдэу щымытыгъэмэ ыш исабыищ ны папкIэу ар алъытэныгъа? КIэлэцIыкIухэм янэ шIэхэу аухи, Фатимэ ахэри ыпIугъэх. Ригъэджагъэхэри имылъфыхэу, ау ибын гупсэу иIагъэх. Ыгурэ ыпсэрэ етыгъэу ахэр ыпIугъэх, ыгъэсагъэх.
ЛIакъор
пытэу зэрипхыгъ
Шъаукъо Фатимэ непэ чылэгъо пчъагъэмэ ащыфэшъыгъох. Гукъэошхор къызщыхъугъэ щагум ибысымэу Шъао Аскэр анахь гуIагъэхэм ащыщыгъэу сIомэ, сыхэукъонэп. Хьадэгъэ ужым къысфытеуи гущыIэ лъэшхэр къысиIуагъэх: «Къэтыныр бгъэхьазыры зыхъукIэ, мы къы­тэхъулIагъэм игугъу къыщышI. КъаIо хъяри гукъауи зэрэзэголъыр, адыгэхэр зэкъоуцохэшъ, щыIэныгъэм а илъэныкъуитIу зэрэзэдагощырэр къыхэгъэщ. Хъярым тызэхищагъ, нахь тыпытагъэу, тылъэшэу, тилIакъо нахь зиушъомбгъугъэу тигукъао джы зэдэтэгощы, зэдэтэIэты». Фатимэ жъогъо нэфэу, ау охътэ кIэкIэу Шъаохэм яунэ къыщыбли, къызхэкIыгъэ лIакъоу Шъаукъохэр ахэм арипхыхи, ежьыр ахэкIыжьыгъ. ЗэкIэ зэрэхъугъэр зинэрылъэгъугъэу ышыпхъоу Замирэ къызэриIуагъэу, цIыф купым ыгузэгу итэу къэзыхьыгъэ Фатимэ идунэететыкIэ фэдэ къабзэ хъугъэ идунэехъожьи.
Тхьэм джэнэт лъапIэр ­къырет.
ТIэшъу Светлан.