Top.Mail.Ru

Иорэдхэр лъэпкъ музыкэм идышъэ кIэных

Image description
АМ

Анзэрэкъо Чеслав Мыхьамэт ыкъор шэкIогъум и 7-м, 1939-рэ илъэсым къуаджэу Кощхьаблэ къыщыхъугъ.

КIалэм янэжъэу Анзэрэкъо Гулэ иныбжьыкIэгъум къуаджэмкIэ анахь пщынэо IэпэIасэхэм ахалъытэщтыгъ. Къызэра­IотэжьырэмкIэ, джэгу горэм, Хьагъэудж Мыхьамэт зыгъэпсэфыпIэ-зэпыугъо зешIым, цыхьэ къыфишIэу Гулэ ыкокI ипщынэ къыригъэуцогъагъ, джарэу а уахътэмкIэ анахь цIэрыIохэм ар ахалъы­тэщтыгъ. Ау унsгъо зехьэ ужым Гулэ пщынэр ыгъэтIылъыгъ. Ыкъом ыкъохэу Чеславрэ Вячеславрэ янанэ музыкэмкIэ хэлъ сэнаущыгъэ гъэшIэгъоныр къа­фэкIуагъ. Гурыт еджапIэм щеджэщтыгъ Чеслав игуапэу самодеятельностым хэлажьэ зэхъум, ышнахьыкIэрэ ежьыррэ зэгъусэхэу орэдыр кIырагъэщыщтыгъ. Анзэрэкъохэм ящытхъу районым имызакъоу, нахь чыжьэуи Iугъэ ыкIи зэшитIуми ясэнэхьат музыкэм рапхыгъ.
Чеслав Налщык дэт музыкальнэ училищым чIэхьагъ, орэдкъэIоным зыщыфигъэсагъ. Ащ щеджэзэ, музыкэр ытхэу регъажьэ. Иапэрэ орэдэу «Сафыят» композиторышхоу, кавказ музыкэр дэгъоу зышIэу Т. Шейблер осэшIу къыфишIыгъ ыкIи кIэлэ ныбжьыкIэм усэн IофымкIэ зигъэзэнэу къыриIуагъ.
1961-рэ илъэсым училищыр къыухи Чеслав орэдымрэ къашъомрэкIэ Адыгэ къэралыгъо ансамблэм исолистэу зы илъэсрэ Iоф ышIагъ. Ау ыгукIэ музыкэ шIэныгъэхэм зылъащэщтыгъ, джащыгъум ар Ленинград къэралыгъо консерваторием кIуагъэ (1962 ­— 1969). Педагог IэпэIасэу Е. Г. Ольховскэм — орэдымкIэ ыкIи композициемкIэ профессорэу Б. А. Араповым рагъэджагъ. Я 2-рэ курсым къыщегъэжьагъэу консерваторием щеджэ­фэ, концерт IофшIэнышхом чанэу хэлэжьагъ, Ленинград консерваторием иопернэ студие мызэу, мытIоу зыщиушэтэу орэд къыщиIуагъ. Мы еджэпIэшхор къызеухым, орэдыIо ныбжьыкIэм хэгъэгум иопернэ театрэ анахь дэгъухэмкIэ зигъэзэн, Iоф ащишIэн ылъэкIыщтыгъ, ау ежь и Адыгэ хэку ахэм апэ ригъэшъыгъ, Анзэрэкъор хэку филармонием иартист-орэдыIо хъугъэ. КъыIорэ орэдхэм ежь ыусыгъэхэр ыкIи чIыпIэ авторхэм яехэр бэу ахэтыгъэх.
Лъэпкъ музыкэр зыпсэ, зыгу нэсыпэу щыт АР-м инароднэ артистэу Анзэрэкъо Чеслав Темыр Кавказ республикэхэмкIэ анахь зэлъашIэрэ ыкIи цIыфхэм якIэсэ орэдыIо хъугъэ. Мэкъэ лъэш гохьэу – драматическэ тенорымкIэ ымэкъэ ялые къыушыхьатыныр фызэшIокIыгъ. Чеслав ымакъэ къыкIэпшIыкIыжьынэу щымытэу, орэдкъэIокIэ IэпэIэсагъэри ащ игъусэжьэу, узыумэхъырэх. Ленинград консерваториеу Н. А. Римский-Корсаковым ыцIэкIэ щытым зэрэщеджагъэр къыгъэшъыпкъэ­жьэу сценэм орэдым зыщыригъэIэтыгъ.
Ч. М. Анзэрэкъом ирепертуар лъэшэу зэфэшъхьафыгъ: урыс ыкIи IэкIыб къэрал классикэр, джырэ композиторхэм аусыгъэхэр, урыс ыкIи адыгэ лъэпкъ орэдхэр кIыригъэщыгъэх.
1972-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу Адыгэ къэралыгъо кIэлэегъэджэ институтым имузыкальнэ-педагогическэ факультет орэд къэIуакIэмкIэ щыригъэджагъэх, доцентэу Ч. М. Анзэрэкъор мы факультетым идеканыгъ, инаучнэ-ушэтын IофшIагъэхэр орэдкъэIон егъэджэнымкIэ, адыгэхэм якультурэ тарихъ орэдхэмкIэ зыфэдэр щызэрагъашIэщтыгъэх.
Чеслав адыгэ композиторхэм яIофшIэгъэ шъэ пчъагъэ тыритхагъ, ахэмкIэ лъэпкъ орэдым ыкIи авторхэм яантологие бгъэунэфын плъэкIыщт. Чеслав ипса­уныгъэ зэтетыфэкIэ сыдигъуи творческэ зэIукIэгъухэу Адыгеим щыкIохэрэм ахэлэжьагъ, адыгэхэр зэрыс хэгъэгухэм алъыIэсыныр ыкIи Урысыешхом ичIыпIэ зэфэшъхьафхэм, анахьэу культурнэ мэфэкI инхэмкIэ Москва, Кремлым къыщатырэ концертышхохэми орэд къащиIоныр фызэшIокIыгъ. ИшIушIагъэ, ымэкъэ гохь дахэ, иорэдкъэIуакIэ осэшIу къэралыгъом къыфишIыгъ – щытхъуцIэ анахь инхэр къыфагъэшъошагъэх: «УФ-м изаслуженнэ артист», «АР-м инароднэ артист», «ИскусствэхэмкIэ Пшызэ изаслуженнэ IофышIэшху», мыхэм анэмыкIхэри. Ч. М. Анзэрэкъом иорэдхэр адыгэ музыкальнэ культурэм идышъэ кIэн зыгъэбаигъэх. Щэч хэлъэп, Чеслав музыкэми, зэкIэ щыIэныгъэми лъэгъошIу апхырищыгъ, Iоф ымышIэжьырэми, игугъэ нэфэу музыкэр сыдигъуи къыгот. Унэгъо дахэ иI: ишъхьэгъусэу Светланэрэ Чеславрэ пшъашъэрэ кIалэрэ зэдапIугъ, зэдалэжьыгъ, ахэр тым игъогу рэкIох, искусствэм, культурэм яIахь халъхьэ, ахэм ясабыйхэр къакIэхъухьэх. Ятэу, ятатэу Анзэрэкъо Чеслав псауныгъэкIэ, гушIуагъокIэ, тынчыныгъэкIэ тыфэлъаIо.
Мамырыкъо Нуриет.