АР-м олимпийскэ резервымкIэ икIэлэцIыкIу-Iэтэхъо шы-спорт еджапIэ загъэпсыгъэр мыгъэ илъэс 30 мэхъу.

1994-рэ илъэсым ар къызэIуахыгъагъ. А уахътэм къыкIоцI мы спорт лъэпкъыр республикэмкIэ анахь шъхьаIэхэм ащыщ хъунэу игъо ифагъ. Зэпыугъо фэмыхъоу, зышъэ итэу мэлажьэ, пыщагъэхэм япчъа­гъэ илъэс къэс хэхъо. ГущыIэм пае, мыгъэ ащ ныбжьыкIи 156-р щеджэ. Лъэ­ныкъуиплIкIэ ахэр мэлажьэ: ублэпIэ гъэхьазырыныр, конкурыр, шэсыныр ыкIи псауныгъэр зэтегъэуцожьыгъэныр.
Илъэс 13 зыныбжь Таисия Бабкинам мыщ зызыщигъасэрэр илъэсиплI хъугъэ. Апэрэу къызэкIом илъэсибгъум итыгъ. Шыхэр ыгу рихьхэу, нахь апэблагъэ хъумэ шIоигъоу, шы-спорт еджапIэм чIэхьагъ ыкIи джы ахэр ищыIэныгъэ хичынхэ ылъэкIырэп.
— Шыхэм уахэтыныр, уадэгущыIэныр лъэшэу сыгу рехьы. УгукIэ мыщ зыщыогъэпсэфы. Псэушъхьэм бзэ къыдэбгъотымэ, бэ пфызэшIокIыщтыр. Узырызэу бгъэхъэн щыIэп, ау узэгъусэмэ мэхьанэшхо иI, — къыддэгуащэ Таисие.
Александр Алексеев — АР-м олимпийскэ резервымкIэ кIэлэцIыкIу-Iэтэхъо шы-спорт еджапIэм ипащ:
— Шъыпкъэ, нэмыкI спорт лъэпкъхэм афэдэу мыщ къакIоу, етIанэ хэкIыжьырэр бэ. КъахэкIых шым зэ къефэхи «сыфэе­жьэп» зыIохэрэр. ЩыIэх къефэхыгъэхэми, нахь къаигъэ хъухэу къыханэхэрэр. Арышъ, непэ сабыеу къытфакIохэрэр шы спортыр шIу дэдэ зылъэгъухэрэр ары.
Шы-спорт еджапIэм ипащэу Александр Алексеевыр еджапIэм зитхьаматэр илъэ­сибл хъугъэ. Ау мы спорт лъэпкъым зы­хэтыр ыныбжь илъэс 13 зыхъугъэм къы­­щегъэжьагъ. Илъэс пчъагъэкIэ узэ­кIэIэбэжьмэ, джыри Iэтахъозэ, футболымрэ боксымрэ шыхэмкIэ ыхъожьы­гъэх ыкIи гъэхъэгъэшIухэр ышIыгъэх. МастерыцIэр ригъэкъугъ, 2005-рэ илъэсым Урысыем ичемпион хъугъэ.
— СицIыкIугъом къыщегъэжьагъэу сшIогъэшIэгъоныщтыгъ, шыIыгъыпIэм сищэнэу сятэ ренэу селъэIущтыгъ. Ащ нэс футболым илъэситфэ сыпылъыгъ, етIанэ боксым зыфэзгъэзагъ. Ау зы мафэм кIалэ горэм «шыIыгъыпIэр зыдэщыIэр сэшIэ» ыIуи, сыкъищи сыкъыхэнагъ, — еIо тигущыIэгъу.
Арышъ, Александр Алексеевыр Iофэу ашIэрэм имэхьанэ къызыгурыIорэ цIыф. НыбжьыкIэхэм ашIогъэшIэгъоныным, гъэхъэгъэшIухэр ашIынхэм ыкIуачIэ ре­хьылIэ.
Шы-спорт еджапIэр зыщыIэ илъэсхэм къакIоцI спортсмен цIэрыIохэр ыпIугъэх. СпортымкIэ мастерым ишапхъэхэр нэбгыритфымэ рагъэкъугъ, кандидатэу нэбгыри 8 иI. Зэрыгушхохэрэм ащыщ Къош Заур. 2014-рэ илъэсым Урысыем и Кубок ащ къыдихыгъ, 2015-м Урысыем ичемпионат иджэрз медаль къылэжьыгъ. Непи ар спортсмен шъхьаIэхэм ащыщ. Зэнэкъокъу зэфэшъхьафхэм хагъэунэфыкIырэ чIыпIэхэр ренэу къащехьых.
Арышъ, Къош Заур фэдэхэр щысэ зыфэхъурэ кIэлэцIыкIухэм Адыгеим ишы-спорт еджапIэ ипчъэхэр афызэIухыгъэх. Непэ ащ ущеджэным пае ыпкIэ птын ищыкIагъэп. Амалэу яIэмкIэ еджапIэр ищыкIагъэмкIэ зэтырагъэпсыхьэ, хэхъоныгъэхэр рагъэшIых, зэрифэшъуашэу аIыгъ. Щагум узыдахьэкIэ зэу нэм къыкIидзэрэр икъэбзагъ. Ащ фэдиз цIыфыр зыщызэблэкIэу, былымхэр зыщаIыгъхэм шIой дэплъэгъощтэп. Непэ еджапIэм шы 69-рэ иI. Ежь сабыйхэри шыхэм зэратесыщтхэм имызакъоу, алъыплъэнхэми фапIух. Агъэкъабзэх, агъашхэх, шы IапIэхэр атыралъхьэх, атырахыжьых. А пстэури егъэджэным хэхьэ.
Зипсауныгъэ зэщыкъогъэ сабыйхэм еджапIэр бэшIагъэу адэлажьэ. Ахэм ащыщыбэхэр мыщ ины щыхъугъэх. Ахэм ащыщэу Евгений Чуриковым мастерыцIэр ригъэкъугъ, Урысыем ихэшыпыкIыгъэ купи лъэхъан горэм хэтыгъ. Непи гъэхъэ­гъэшIухэр зышIырэ нэбгыритIу яI. ЗипсауныгъэкIэ фэныкъуагъэ зиIэхэм язэ­нэкъокъухэм ахэм Адыгеир къащагъэ­лъагъо.
— Зипсауныгъэ зэщыкъогъэ ны-тыхэр къытфэразэх. Ары пакIошъ, дельфинкIэ уяIэзэным нахьи, шым нахь ишIуагъэ къакIоу зыIохэри ахэтых. ПцIы хэмы­лъэу, сабыим ипсауныгъэ изытет нахьышIу хъоу аIо. ЕтIани ыпкIэ хэмылъэу ти­еджапIэ укъэкIон плъэкIыщт. Арэу зыхъу­рэм, сыда зыгорэм чыжьэу укIони ахъщэ зыкIэптыщтыр, — еIо Александр Алексеевым.
Шъыпкъэ, еджапIэм гумэкIыгъохэри щыкIагъэхэри иIэх. Ау къэблэгъэрэ уахътэм ахэр дэгъэзыжьыгъэхэ хъунэу Александр Алексеевыр мэгугъэ. КъэкIорэ илъэсым гъэлъэшыгъэу республикэм анаIэ къытырагъэтынэу къагъэгугъагъэх. Арышъ, ар гъэцэкIагъэ хъумэ, шы-спорт еджапIэм иIофшIэн ыгъэлъэшын ыкIи ыгъэдэгъун ылъэкIыщт.
Анцокъо Ирин.
Сурэтыр: спорт еджапIэр.