Лъэпкъ проектхэм ащыщэу предпринимательствэ цIыкIумрэ гурытымрэ IэпыIэгъу афэхъугъэным тегъэпсыхьагъэм къыщыдэлъытэгъэ программэу «Агростартапым» тиреспубликэ щыщхэр чанэу хэлажьэх. Мэкъумэщ хъызмэтыр мылъку къэкIуапIэу къыхэзыхыгъэхэм егъэжьапIэ афэхъунэу грантхэр ятыгъэнхэм ар фэгъэхьыгъ.

Мы программэм хэлажьи, сомэ миллиони 2,7-рэ хъурэ грантыр къыдихыгъ езыгъэжьэгъэкIэ фермерэу Кощхьэблэ районым ит къуаджэу Еджэркъуае щыпсэурэ Ахътэо Долэтбый. IэпыIэгъум ишIуагъэкIэ игухэлъхэм ягъэцэкIэн псынкIэу ыуж ихьагъ, хэтэрыкIхэр къыз­щагъэкIырэ фэбапIэр зэтыригъэпсы­хьагъ.
Джырэблагъэ Еджэркъуае тыщыIагъ, Долэтбый ифэбапIэ зэдгъэлъэгъугъ, гущыIэгъу тыфэхъугъ. ФэбапIэм зэкIэмкIи квадрат метрэ 500 илъ, метри 5 илъэгагъ, пленкэ IужъумкIэ ухъумагъэ, ыкIоцI гуIэтыпIэу щыт. Мы уахътэм ащ помидор лъэкъо 1400-рэ фэдиз чIэт. Илъэсым ыкIэм нэс Долэтбый ихъызмэт­шIапIэ помидор тонни 10 фэдиз къы­чIихынэу мэгугъэ.
— Сыдым угу къыгъэкIыгъа фэбапIэр бгъэпсыныр? — сеупчIы Долэтбый.
— Илъэсрэ ныкъорэкIэ узэкIэIэбэжьмэ, грантым икъыдэхын сыхэлажьи, ахъщэ къызысатым, сэ симылъкуи хэзгъахъуи, фэбапIэр сшIыгъэ. Сыда пIомэ мыщ ыпэкIэ сишъэогъоу Кучмэз Къэралбый сыригъусэу тызэдэлэжьагъ, хэтэрыкIхэр къэдгъэкIыхэзэ тщагъэх, Iофым сыщыгъуаз. АпэрапшIэ джары IэубытыпIэ хъугъэр. ЕтIани сицIыкIугъом, Советскэ Союзым илъэхъан, сянэ-сятэхэр фэбапIэм хэтэрыкIхэр къыщыгъэкIыгъэнхэм лъэшэу пылъыгъэх, помидорыр, нэшэбэгур, нэмыкIхэри алэ­жьыщтыгъ. Ахэм сэ ренэу садэIэпыIэщтыгъ. Джащ къыщегъэжьагъэу хэтэрыкI­хэм якъэгъэкIын тинахьыжъхэм къысхалъхьагъэу щыт. А гухэлъыр сэри зыдэсIыгъэу программэу «Агростартапым» сыхэлэжьагъ. Лъэшэу зишIуагъэ къысэзыгъэкIыгъэхэу АР-м мэкъу-мэщымкIэ и Министерствэ, Кощхьэблэ район администрацием мэкъу-мэщымкIэ иотдел иIофышIэхэм сафэраз, — къы­Iуагъ Долэтбый.
Фермерым къызэрэтфиIотагъэмкIэ, фэбапIэр зытет чIыгур ежь ий, ар чылэ пакIэм щыIэ Хьаныкъуае мэзым ишъоф­кIэ заджэхэрэм щыI. ЗэкIэмкIи чIыгу гектар 12,5-рэ мыщ щыриI. Джыдэдэм помидорыр ары къыгъэкIырэр. ТапэкIи фэбапIэм зыригъэушъомбгъун гухэлъ иI, нэшэбэгур, щыбжьыир, нэмыкIхэри къы­гъэкIыщтых.

— ЗэрэлъэпкъышIур къапшIэу мэшэлахьэу помидорхэр хъопсагъох. Сыда мы лъэпкъыр анахьэу къызкIыхэпхыгъэр?
— Ары, помидорэу къэзгъэкIырэр лъэпкъышIухэм ащыщ, ащ ыцIэр «Пинк парадайс». Мыщ итеплъэкIэ шэплъы, лъагэу мэкIы ыкIи иIэшIугъэкIэ адрэхэм къахэщы. ЦIыфхэм лъэшэу якIас мы помидор лъэпкъыр, бэ къыкIэупчIэрэр.
— Къинба мыщ упылъыныр?
— Сыд фэдэрэ Iофи угу етыгъэу бгъэцакIэмэ, зи къин хэлъэп. Къэбгъэ­кIырэм лэжьыгъэ дэгъу къебгъэтынэу уфаемэ, чэщи, мафи уимыIэу ащ упы­лъын, чIыгъэшIухэмкIэ уяшIушIэн фае. ХьэцIэ-пIацIэхэм, узхэм ащысыухъумэным пае уц тесэкIэ, витаминхэр кIэсэгъахъо.
— Уизакъоу мы Iофым упылъа?
— СикIалэ къыздэIэпыIэ. Ащ нэмыкIэу, ыпэкIэ къызэрэсIуагъэу, сишъэогъу Къэ­ралбый ынаIэ къыстет. Тызэфэсакъы­жьызэ, тызэдэIэпыIэжьызэ Iоф зэдэтэшIэ. Уизакъоу мы зэкIэри пфэшIэщтэп. ФэбапIэм пленкэр тетлъхьан зэхъум сикъоджэгъу кIэлакIэхэр къэзэрэугъоихи, нэбгырипшI фэдиз хъухэу къыздэIэпыIагъэх, тхьаегъэпсэух.
— Помидорыр тыда зыщыIубгъэкIырэр?
— Мыекъуапэ щызэхащэрэ ермэлыкъым щысэщэ. Помидорыр нахьыбэу къызытыугъоикIэ зэштэгъоу бэу зыщэфыхэрэри тиIэх. КIэр сэр-сэрэу хэсхыжьи, къэзгъэкIи, бэдзэогъу мазэм згъэ­тIысхьагъэ. Арышъ, мы илъэсымкIэ мыр апэрэ кIэчыгъу. Мэшэлахьэу ины мэхъу ыкIи IэшIу, сегъэразэ. ФэбапIэм шIуагъэу иIэр дэгъоу ащ упылъмэ илъэс реным хэтэрыкIхэр къебгъэтын плъэ­кIыщт. Ащ къыхэкIэу мылъкоу хаплъхьэрэм зыкъегъэшъыпкъэжьы. Нахьыжъхэри, кIэлакIэхэри къэкIох, ашIогъэшIэгъонэу фэбапIэм къэбарэу пылъым къыкIэупчIэх.

Долэтбый къызэриIуагъэмкIэ, тапэкIэ джыри гухэлъышIухэр зыдиIыгъых, ятIонэрэ гъэфэбапIэр ыгъэпсыщт, ащ нэмыкIэу пленкэм чIэмытэу щыбжьый къыгъэкIын гухэлъ иI. Джащ фэдэу «Унэгъо фермер» зыфиIорэ къэралыгъо программэм хэлэжьэнэу рехъухьэ. Iофэу зыпылъыр икъу фэдизэу зэтыригъэуцоу, хабзэри ыгъэразэ хъумэ, ыпэкIэ лъыкIотэн гухэлъ иI.
Уахътэм къызэригъэлъэгъуагъэмкIэ, къэралыгъо IэпыIэгъум ылъэныкъокIэ нахьыбэу къызфагъэфедэхэрэм ащыщ мэкъу-мэщым ылъэныкъокIэ грантым икъыдэхын. Ащ ишIуагъэкIэ цIыфхэм хъызмэтшIапIэхэр агъэпсых ыкIи ахэм зарагъэушъомбгъу, къуаджэм IофшIэпIэ чIыпIэхэр иIэхэ мэхъу. Ащ уимыгъэгушIон плъэкIырэп.
КъэIогъэн фае, мы илъэсэу тызхэтым программэу «Агростартапым» иIэпыIэгъукIэ сомэ миллиони 123-рэ къафатIупщыгъ, ащ нэмыкIэу миллиони 10 фэдизыр мэкъумэщ зекIоным изегъэушъомбгъун пэIуагъэхьагъ. АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат мы лъэныкъом епхыгъэу Iоф зышIэрэ министерствэхэм, къэралыгъо хэбзэгъэуцухэм пшъэрылъ афишIыгъ къэралыгъо IэпыIэгъоу щыIэхэр зыфэдэхэм цIыфхэр икъоу ащагъэгъо­зэнхэу, ябизнес агъэпсынымкIэ ищыкIэгъэ IэпыIэгъур арагъэгъотынэу. Адыгеим и ЛIышъхьэ къызэрэхигъэщырэмкIэ, мэкъумэщ хъызмэтшIапIэу агъэпсырэ пэпчъ IофшIэпIэ чIыпIакIэхэр къытыщтых, арэу зыхъурэм, цIыфхэм ящыIэкIэ-псэукIэ бэкIэ нахьышIу хъущт.
КIАРЭ Фатим.
Сурэтхэр: Iэшъынэ Аслъан.