Зыныбжь хэкIотагъэхэм я Мафэу непэ зэрэдунаеу щыхагъэунэфыкIырэм Мыекъуапэ щыщ хъулъфыгъитIоу ушэтыныбэ зэпызычыгъэхэм: Хэгъэгу зэошхор, зэоуж илъэсхэр зыпэкIэкIыгъэхэм непэ нэIуасэ шъуафэтэшIы.

Хэгъэгу зэошхом хэлэжьэгъэ Яков Ткачевым ыныбжь шы­шъхьэ­Iум илъэс 99-рэ хъугъэ. Хэгъэгу зэошхор къызежьэм ар кIэлэ Iэтахъоу щытыгъ, икъуа­джэу Поляково я 6-рэ классыр къыщиухыгъагъ ныIэп. Заом имызакъоу кIалэм нэмыкI къины­гъохэри къыфыкъокIыгъэх: кIэлэцIыкIум янэ-ятэхэм зым ыуж адрэр итэу ядунай ахъожьыгъ. Къалэу Урюпинскэ къыпэблэгъэ къуаджэм дэсыгъэ ышнахьыжъхэм ащыщ Яков зэриубытылIагъ. Шъэожъыем еджэныр чIидзыжьи, пхъэм дэлэжьэрэ заводым имас­тер иIэпыIэгъоу зигъасэу ыублагъ.
1942-рэ илъэсым икIымафэ Башкирием икъалэу Стерлитамак ахэр агъэкощыгъэх. Якови, игъу­сэгъэ шъэожъыехэри чIыпIэ за­водым ибаракхэм ачIагъэтIыс­хьагъэх. Ахэм уащыпсэункIэ зэрэкъиныгъэр, гъомылапхъэр зэрафимыкъущтыгъэр ветераным ыгу къэкIыжьы.
1943-рэ илъэсым шъэожъыер заом ащагъ, я 95-рэ шхончэо Верхнеднепровскэ дивизием ия 57-рэ артиллерийскэ полк щы­зэуагъ.
Апэрэ заоу зыхэлэжьагъэр джы къызнэсыгъэм ветераным ыгу къэкIыжьы: 1944-рэ илъэсым мэкъуогъум и 22-м «Багратион» зыфиIорэ дзэ операциер Белоруссием щыкIуагъ. Джащыгъум дзэкIолI ныбжьыкIэр контузие хъугъагъэ. Яков Ткачевыр Белоруссиери Польшэри шъхьафит зышIыжьыгъэхэм ахэтыгъ. Ветераным дэгъоу ыгу къэкIыжьы ТекIоныгъэр къызыдахыгъэ ма­фэм къашъохэзэ, орэд къаIозэ, ошъогум дэуаехэзэ дзэкIолIхэр зэрэчэфыщтыгъэхэр. 1949-рэ илъэсыр ары Яков ядэжь къы­зи­гъэзэжьыгъэр. Ащ нэсыфэ советскэ дзэхэу Германием щы­Iэхэм къулыкъу ащихьыгъ.

Яков Андрей ыкъом медальхэу «За освобождение Белоруссии», «За освобождение Варшавы», «За взятие Берлина» зыфиIохэрэр, Жъогъо Плъыжьым иорден къыфагъэшъошагъэх.
Яков Ткачевым ЦКЗ-м унэхэмкIэ игъэIорышIапIэ Iоф щишIагъ, пIалъэр къызэсым зигъэпсэфынэу пенсием кIуагъэ. Ижъышъхьэм сурэтшIыным ащ зыритыгъ, тыкъэзыуцухьэрэ дунаим техыгъэ сурэт, натюрморт, портрет гъэшIэгъонхэр ащ икъэ­лэмыпэ къыпэкIых.
Мыекъуапэ щыщ Николай Горбуновым ыныбжь илъэс 95-рэ зэрэхъугъэр иунэгъо кIоцI щыхигъэунэфыкIыгъ. Николайрэ ишъхьэгъусэрэ пшъэшъитIу зэдапIугъ, алъэ тырагъэуцуагъэх. ИщыIэныгъэ зэрэпсаоу ветераным Адыгеим щигъэкIуагъ, Мыекъопэ районым, къалэу Мыекъуапэ механикэу Iоф ащи­шIагъ. Николай Горбуновым икIэлэцIыкIугъо Хэгъэгу зэошхор зыщыкIогъэ илъэсхэм атефагъ. Зышнахьыжъхэр фронтым щызаощтыгъэ шъэожъыем чIытIыр­хэм яшIынкIэ Дзэ Плъыжьым IэпыIэгъу фэхъунэу рихъухьагъ. Адыгеим фашистхэр зырафы­жьыхэ нэуж шъэожъыер колхозым щылэжьагъ, Мыекъопэ районым игубгъохэр ыжъощтыгъэх, чылапхъэхэр ащыриутыщтыгъ. ЫужыкIэ ащ механикэу Iоф ышIагъ. Тылым иветеран Хэгъэгум ыпашъхьэ гъэхъагъэу щыриIэхэм афэшI медали 5 къыфагъэшъошагъ.
Александра Балабась.