Республикэм и Камернэ музыкальнэ театрэу Хьанэхъу Адамэ ыцIэ зыхьырэм икъэгъэлъэгъонхэм къашъохэр ащызыгъэуцурэ балетмейстер Iазэу, Грузием иза­служеннэ артистэу, Адыгеим инароднэ артистэу Исуп Аслъан ыныбжь илъэс 70-рэ зэрэхъугъэр непэ хегъэу­нэфыкIы.

ИщыIэныгъэ гъогу
Исуп Аслъан 1954-рэ илъэсым къуа­джэу Блащэпсынэ къыщыхъугъ. Илъэс 12 нахь ымыныбжьэу Тбилисскэ къэралыгъо хореографическэ училищэу «Вахтанг Чабукиани» ыцIэ зыхьырэм чIэ­хьагъ. «Солист оперы и балета» зыфи­Iорэ сэнэхьатыр 1974-рэ илъэсым зэригъэгъотыгъ. Илъэс 16-рэ Кутаиси дэт опе­рэмкIэ ыкIи балетымкIэ театрэм исолист шъхьаIэу щылэжьагъ. Ащ ыуж Къэ­бэртэе-Бэлъкъарым икъалэу Налщык имузыкальнэ театрэ Iоф щишIагъ, 1997-рэ илъэсым щегъэжьагъэу АР-м и Камернэ музыкальнэ театрэу Хьанэхъу Адамэ ыцIэ зыхьырэм икъэгъэлъэгъонхэм къа­шъохэр ащызыгъэуцурэ балетмейстерэу щэлажьэ. П. И. Чайковскэм ибалет цIэрыIоу «Франческа да Рими-
ни», Рим­ский-Корсаковым имэкъамэхэм ягъусэ хореографическэ къэгъэлъэгъонэу «Невольницы Востока» ыкIи нэмыкIыбэхэм къашъохэр ащигъэу­цугъ. Ахэм къашъом идэхагъэ ыкIи ащ гу­пшысэу хэлъыр къахэщэу гъэпсыгъэх.

ИщыIэныгъэ шыщ илъэс 45-м сценэм къыщышъуагъ. Адыгэ Республикэм и Къэралыгъо академическэ ансамблэу «Налмэсым» Iоф дишIагъ. Адыгэ Респуб­ликэм искусствэхэмкIэ иколледжэу Тхьа­бысымэ Умар ыцIэ зыхьырэм иеджа­кIохэм классическэ къашъохэр аригъа­шIэу илъэсыбэм лэжьагъ.
ЗэдэгущыIэгъу
— УищыIэныгъэ гъогу сыдэущтэу къашъом еппхынэу ­хъугъа?
— Пшысэм фэдэу сигъашIэ къызэ­пыфагъ. Мафэ горэм тигъунэгъу Сихъу Рэмэзан къысиIуагъ Тбилиси къикIыгъэ
купым кIэлэцIыкIуи 6 къэшъо училищым зэриштэщтыр. Тхьэм ишIоигъо­ныгъэкIэ, синасып къыхьи, сыкъыхахыгъ. Сянэрэ сятэрэ лъэшэу сафэраз, цыхьэ къысфашIи Грузием нэс еджакIо сагъэкIуагъ. СыныбжьыкIэ дэдэу сиунагъо къэсыбгынагъ, къэшъоным игъогу сы­техьагъ. Адыгэ къашъор лъэшэу сикIэ­сагъ, ау зыщыщ сымышIэрэ балетым сыфеджэнэу сыкIуагъ. Апэрэ десэхэр къызытагъэлъэгъум сыгу ыгъэлъэпэрэпагъ, лъэбэкъу цIыкIухэр сшIызэ сыпсэ зыфэщэгъэ къашъом сищыIэныгъэ гъогу еспхыгъ. Сэнэхьатэу къыхэсхыгъэм сы­рыкIэгъожьэу зы такъикъи къыхэкIы­гъэп.
— УищыIэныгъэ гъогу узщыIу­кIэгъэ цIыфхэм сыд фэдэ лъэужа къагъэнагъэр?
— Синасып къыхьыгъ, цIыф цIэрыIуа­бэмэ саIукIагъ. СикIэлэегъаджэу Вахтанг Чабукиани къысфэгубжэуи хъугъэ: «Уикъуаджэ кIожьи, къазгъыркIэ тIэ, укъэ­мышъошъущтмэ» ыIоу. Ащ фэдэ горэм сыгубжи, сыкъэкIожьынэу исхъу­хьагъ. Ау кIэлэпIу дэгъу дэдэу, тянэм фэдэу къытхэтыгъэ «мама Серафима» затIощтыгъэм къысиIуагъ: «Аслъан, узэрэхъущтыр ары кIэлэегъаджэм къыуиIорэр». Джащ дэжьым сыкъызэтеу­цуагъ ыкIи нэужым сырыкIэгъожьыгъэп. Сыздеджэрэ кIалэхэм апэ сызэришъын фаем гупсэфыгъо къыситыщтыгъэп. Классическэ къашъом сыфэзыпIугъэ еджапIэр къызытэухым, нэбгырэ 11 тыхъоу Кутаиси къыщызэIуахыгъэ театракIэм ты­щылэжьэнэу къытаIуагъ. Ау Тбилисскэ театрэм сыIухьагъ, ащ илъэсыбэрэ сыщылэжьагъ. Нэужым Налщык дэт театрэм сырагъэблэгъагъ. Тыдрэ лъэныкъо зызгъэзагъэми, сиадыгэ чIыгужъ сырищыкIагъэу сыгукIэ зыдэсIыгъыгъ. Адыгеим балетым зыщиушъомбгъун зэрилъэкIыщтыр гугъапIэу зыдэсIыгъыгъ.

— Унагъо сыдигъо пшIагъа?
— Налщык сыщылэжьэнэу сызэкIом скрипкэм къезыгъэIорэ пшъашъэр апэрэ нэплъэгъумкIэ лъэшэу сыгу рихьыгъ, ыужкIэ ар сишъхьэгъусэ хъугъэ. Светла­нэ творческэ цIыф гъэшIэгъонэу щы­тыгъ. ТикIалэу Тимур зэдэтпIугъ, зэдэдлэ­жьыгъ. СищыIэныгъэ къыгъэкIэракIэу, зэгурыIоныгъэ тазыфагу илъэу илъэс 46-рэ тызэдэпсэугъ. 2022-рэ илъэсым Светланэ дунаим ехыжьыгъ. Лъэшэу сыгу къео опсэуфэкIэ макIэу къэгъагъ зэрестыгъэр.
— УикIалэу Тимур уилъэуж рыкIуагъа? Сыд фэдэ гъэхъагъэхэр иIэх?
— Тимур Абхъазым изаслуженнэ артист, театральнэ режиссер, актер, кIэлэегъадж. Апэрэ спектаклэу «Остров сокровищ» зыфиIорэр ныбжьыкIэ дэдэу Москва щигъэуцугъагъ, ащ IофшIэныбэ къыкIэлъыкIуагъ. Силъэуж хигъэкIуа­кIэрэп, творчествэр — ищыIэныгъ. Тимур икIалэу Артур илъэс 15 ыныбжь, ащи режиссер хъунэу зегъэхьазыры. О уигъэхъагъэхэм анахьи, уилъфыгъэхэм зэшIуахын алъэкIырэр нахь гуап.
— Адыгеим сыдэущтэу укъэкIо­жьынэу хъугъа? Балетыр уичIыгу ищыкIагъэу плъы­тагъа?
— Адыгэ Республикэм и Камернэ музыкальнэ театрэу Хьанэхъу Адамэ ыцIэ зыхьырэм ипащэу Сулейман Юныс Нал­щык къыслъыкIуи, театрэм сыкъыри­гъэблэгъагъ. Джащ щыублагъэу, сыгуи сыпси етыгъэу мыщ сыщэлажьэ. Тыдэ укIоми ущыхьакI, уичIыгу ущыпсэуныр, ущылэжьэныр насыпыгъ.
— Къэралыгъо академическэ ансамблэу «Налмэсым» Iоф дэпшIагъ, искусствэхэмкIэ колледжэу Тхьабысымэ Умар ыцIэ зыхьырэм ущылэжьагъ, Камернэ музыкальнэ театрэм Iоф щыошIэ. А зэкIэми сыдэущтэу уафырикъугъа?
— Къашъор — искусствэм ишэпхъэ шъхьаI. Уисэнэхьат хэшIыкI фыуиIэмэ, къыпкIэхъухьэрэ лIэужыкIэм ифэшъуашэу ептыжьыныр тэрэзэу сэлъытэ. Пкъыр ищыгъэу, лъапэкIэ уцурэ къэшъуакIом къашъом тамэ зэрэритырэр хэткIи лъэ­гъупхъэу сэлъытэ. Балетым инэшанэхэр лъэпкъ къашъом дыхэщагъэу, тилъэпкъ итарихъ, икъашъохэр ныбжьыкIэхэм ятэгъашIэ.
— Илъэс 70-м изэфэхьысыжь сыд фэда? БгъэцэкIэнэу узфимыфэгъэ Iоф горэ джыри къэнагъа?
— Тхьэм насып дахэ къыситыгъ. Сэ къэзгъэшIагъэм нэзымыгъэсыгъэ пчъагъэ дунаим ехыжьыгъ. Илъэсыбэм сцIэ сыфэлэжьагъ, джы непэ сэрэп пчэгум итыр, сиIофшIагъэхэмрэ сигъэхъагъэ­хэмрэ ары. СыгукIэ сызыфаер зэкIэ къыздэхъугъ. Джы сикIалэхэм ягъэхъагъэхэр слъэгъоу сыпсэу сшIоигъу.
— Тхьэм къыбдегъэхъу.
— Опсэу.
Лъэпшъыкъо Фатим.