Top.Mail.Ru

Мэкъу-мэщым пае IофышIэхэр

Image description
А. Гусев

Адыгеим и ЛIышъхьэ дэжь щызэхэщэгъэ Советэу апшъэрэ гъэсэныгъэм, шIэ­ныгъэм ыкIи научнэ-техни­ческэ политикэм яIофы­гъохэм афэгъэзагъэм изэ­хэсыгъо зыщатегущы­Iагъэ­хэр агроклассхэр къы­зэ­Iухыгъэнхэр, мэкъумэщ предприятиехэм ахэм гъусэныгъэ адыряIэныр, республикэм имэкъумэщ-къыдэгъэкIыжьын комплекс Iоф щызышIэщт­хэр гъэ­хьазыры­гъэнхэр ары.

Республикэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат Iофтхьабзэр зэрищагъ. Советым иIофшIэн хэлэжьагъэх АР-м иминистрэ­хэм я Кабинет и Тхьаматэ игуадзэу — АР-м финансхэмкIэ иминистрэу Виктор Орловыр, министрэхэм я Кабинет хэтхэр, Адыгэ къэралыгъо университетым, Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетым, гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ республикэ ин­ститутэу Т.М. КIэращэм ыцIэ зыхьырэм къэкIыхэрэмкIэ Урысые институтэу Н. И. Вавиловым ыцIэкIэ щытым, Урысыем шIэныгъэхэмкIэ и Академие и Субтропическэ научнэ гупчэ, гъэсэныгъэ зыщарагъэгъотырэ организациехэм, муниципалитетхэм яIэшъхьэтетхэр.
Республикэм и ЛIышъхьэ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, Урысыем и Президентэу Владимир Путиным шъолъырхэм апашъ­хьэ мэхьанэшхо зиIэ пшъэрылъхэр къы­щигъэуцугъэх. Ахэр зэпхыгъэхэр технологиехэмкIэ суверенитетыр гъэпы­тэгъэ­ныр, хэгъэгум ихэхъоныгъэкIэ ин­но­ва­ционнэ амалхэр гъэфедэгъэнхэр ары.
«Джырэ лъэхъаным тикъэралыгъо зыпкъитыныгъэ хэлъэу ыпэкIэ лъыкIотэнымкIэ, цIыфхэм ящыIакIэ нахьышIу шIыгъэнымкIэ мэхьанэшхо зиIэ лъэныкъохэу ахэр щытых. Хабзэм, гъэсэныгъэм, наукэм, бизнесым язэдэлэжьэныгъэ республикэм зэрэщызэхэщагъэм ыкIи республикэм ифэныкъоныгъэхэм ащ фэдэ IофшIэныр зэрафытегъэпсыхьагъэм бэ ялъытыгъэр», къыIуагъ КъумпIыл Мурат.
Ащ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, наукэм ылъэныкъокIэ кIэ горэхэр къыхэхыгъэнхэм республикэм щыкIагъэгушIух, Iоф зышIэщтхэм ягъэхьазырын макIо, научнэ-технологическэ лъэпсакIэр агъэпсы. Федеральнэ проектэу «Профессионалитет» зыфиIорэм ишIуагъэкIэ Адыгеим щызэхэщагъэх зекIонымрэ фэIо-фашIэхэм ягъэцэкIэнрэ япхыгъэ Гъэсэныгъэ гупчэр (АКъУ-р), Медкластерэу «ПрофиМед» (МКъТУ-р) зыфиIорэр. Общественнэ организациеу «Врачхэм яхасэ» зыфи­Iорэм Iофышхо зэшIуехы, ащ хэхьэх шIэныгъэхэмкIэ докторхэр, профессор­хэр, Москва ыкIи нэмыкI къэлэшхохэм адэт научнэ-ушэтэкIо гупчэхэм ыкIи псауныгъэм икъэухъумэн иучреждениехэм Iоф ащызышIэхэрэр.

А. Гусев


Адыгэ къэралыгъо университетымрэ Москва дэт къэралыгъо университетэу М. В. Ломоносовым ыцIэкIэ щытымрэ атегъэпсыхьагъэу ушэтын проектхэр щызэшIуахых научнэ-гъэсэныгъэ Iоф­тхьабзэхэм афэгъэзэгъэ зэхахьэу «Вернадскэр — Адыгэ Республикэр» зыфиIорэм. Агропромышленнэ комплексым Iоф щызышIэщтхэр гъэхьазырыгъэнхэм, а Iофым шIуагъэу къытырэм джыри нахь мэхьанэшхо етыгъэным апае мэкъу-мэщымкIэ Адыгэ научнэ-ушэтэкIо институтыр Мыекъопэ къэралыгъо техно­логическэ университетым хагъэхьагъ. КъэкIыхэрэмкIэ Урысые институтэу Н.И. Вавиловым ыцIэкIэ щытым гъусэныгъэ дыриI Мыекъопэ опытнэ станцием. Урысыем мэкъу-мэщымкIэ иминистрэу Оксана Лут Адыгеим 2024-рэ илъэ­сым тыгъэгъазэм къызэкIом, Джэджэ районым инвестпроектэу «Агробиотехнопарк» зыфиIорэр къыщызэIуахыгъагъ. Тыгъэгъазэм хашIыкIырэ дагъэм икъыдэгъэкIынкIэ чылэпхъэ дэгъухэм якъыхэхын епхыгъэ гупчэм иапэрэ чэзыу атIупщыгъ. Республикэм и ЛIышъхьэ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, Адыгеим джырэ уахътэм диштэрэ агрокластерыр щызэхащэ, IэкIыб къэралхэм къаращыхэрэм къакIегъэчыгъэнымкIэ, чылапхъэхэр икъоу къыхэхыгъэнхэмкIэ ыкIи гъэфедэгъэнхэмкIэ, цIыфхэм гъомылэп­хъэ тэрэз аIэкIэгъэхьэгъэнымкIэ пшъэ­рылъхэу Президентым къыгъэуцугъэхэр зэшIохыгъэ хъунхэмкIэ ахэм яшIогъэ­шхо къэкIощт.
Урысыем и Правительствэ IэпыIэгъу къытитынымкIэ амал зэфэшъхьафыбэу ыгъэфедэхэрэм къатегущыIэзэ респуб­ликэм и ЛIышъхьэ къызэрэхигъэщы­гъэмкIэ, «еджапIэр-колледжыр-апшъэрэ еджапIэр» зыфиIохэрэм язэпхыныгъэ гъэпытэгъэным, сэнаущыгъэ зыхэлъ кIэлэцIыкIухэм Iоф адэшIэгъэнымкIэ, мэкъу-мэщым Iоф щызышIэщтхэр гъэ­хьазырыгъэнхэмкIэ ащ мэхьэнэ гъэнэфагъэ иI.
«ТапэкIэ научнэ гупчэхэу къызэIуа­хыщтхэм Iоф ащызышIэн зылъэкIыщт цIыфхэр, шIэныгъэлэжьхэр, агротехнологиякIэхэр мэкъу-мэщым щыгъэфедэгъэнхэм тегъэпсыхьэгъэ Iофтхьабзэхэр зэшIозыхын зылъэкIыщтхэр тищыкIагъэх», къыIуагъ КъумпIыл Мурат.
Адыгеим и ЛIышъхьэ анахьэу анаIэ зытыраригъэдзагъэхэм зыкIэ ащыщ ащ фэдэ IофышIэхэм ягъэхьазырын еджапIэм щыублэгъэн зэрэфаер.
АР-м гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ иминистрэу Евгений Лебедевым къызэ­рэхигъэщыгъэмкIэ, «профильнэ егъэ­джэн­кIэ» заджэхэрэм тегъэпсыхьагъэу кIэлэеджэкIо мини 4-м ехъумэ Iофтхьэ­бзэ зэфэшъхьафхэр адызэшIуахых. 2024-рэ илъэсым гимназиеу N 1-м ыкIи гурыт еджапIэу N 6-м атегъэпсыхьагъэу Красногвардейскэ районым агрокласси 2 къыщызэIуахыгъ. Мыщ кIэлэеджакIохэм куоу ащызэрагъашIэх биологиер, географиер, чIыопс ыкIи мэкъумэщ хъызмэт зехьаным илъэныкъо зэфэшъхьафхэр. МКъТУ-м мэкъумэщ технологиехэмкIэ ифакультет, АПК-м ипредприятиехэм, гупчэу «Полярис-Адыгея» зыфиIорэм зэзэгъыныгъэхэр ахэм адашIыгъэх.
КъызэрэхагъэщыгъэмкIэ, 2025-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу федеральнэ проектэу «Кадры в АПК» зыфиIорэм Адыгеир хэлажьэ хъугъэ. Лъэпкъ проек­тэу «Гъомылэпхъэ тэрэз цIыфхэм аIэ­кIэгъэхьэгъэнымкIэ технологческэ амал­хэр гъэфедэгъэнхэр» зыфиIорэм изы лъэныкъоу ар щыт. Ащ тегъэпсыхьагъэу агротехническэ класс 40-м нахь мымакIэу зэхащэнэу рахъухьагъ. Мы илъэ­сымкIэ ащ фэдэ класс 15 агъэпсыщт.
ПсэупIэу Красногвардейскэм дэт гимназиеу N 1-м ипащэу Ирина Ляшенкэм къыIотагъ агроклассым иIофшIэн зэрэзэхэщагъэм фэгъэхьыгъэу. Ащ къы­зэриIуагъэмкIэ, зэрэрагъаджэхэрэ программэм къыделъытэх теорие ыкIи прак­тикэ сыхьатхэр.
Дондуковскэ мэкъумэщ техникумым ипащэу Чыназырэ Руслъан къыIотагъ ащ фэдэ агроклассхэм Iоф зэрадашIэрэм фэгъэхьыгъэу. КIэлэеджакIохэр ветеринарием, агрономием, мэкъумэщ техникэм Iоф зэрэдэпшIэщт шIыкIэм нэ­-
Iуасэ афашIых. Техникумым кIэлэеджа­кIохэм ишIуагъэ арегъэкIы егъэджэн-методикэ лъэныкъомкIэ, кIэлэегъаджэхэми яIэпэIэсэныгъэ нахь хагъэхъонымкIи адеIэ.
МКъТУ-м иректорэу Къуижъ Саидэ апшъэрэ еджапIэм АПК-м пае кадрэхэр зэрагъэхьазырхэрэм ыкIи агроклассхэм зэдэлэжьэныгъэ-гъусэныгъэ зэрадыряIэм афэгъэхьыгъэу къыIотагъ. Университетым еджэным фытегъэпсыхьэгъэ лабораторие 33-рэ хэт, мэкъу-мэщымкIэ научнэ-ушэтэкIо институтым икъутэми 8, илаборатории 5 ыкIи гупчэ зэфэшъхьафхэр хэхьэх.
ИкIэухым КъумпIыл Мурат пшъэрылъ къафишIыгъ агроклассхэм язэхэщэн министерствэхэр къыхагъэлэжьэнхэу, анахьэу етIани экономикэм, мэкъу-мэщым яIофыгъохэм афэгъэзагъэу щыт-
хэр, АгроБизнес-Инкубаторыр, цумпэ лъэпкъ зэфэшъхьафхэр къэзыгъэкIы­хэрэм, щэмрэ щэхэкIхэмрэ къэзышIы­хэрэм, предпринимательствэм IэпыIэгъу етыгъэным фэгъэзэгъэ Гупчэу «Сибизнес» зыфиIорэм ялIыкIохэр ыкIи студентхэр.
АР-м и ЛIышъхьэ ипресс-къулыкъу къытырэ къэбархэмкIэ
Тхьаркъохъо Сафыет.