Мэкъу-мэщым пае IофышIэхэр

Адыгеим и ЛIышъхьэ дэжь щызэхэщэгъэ Советэу апшъэрэ гъэсэныгъэм, шIэныгъэм ыкIи научнэ-техническэ политикэм яIофыгъохэм афэгъэзагъэм изэхэсыгъо зыщатегущыIагъэхэр агроклассхэр къызэIухыгъэнхэр, мэкъумэщ предприятиехэм ахэм гъусэныгъэ адыряIэныр, республикэм имэкъумэщ-къыдэгъэкIыжьын комплекс Iоф щызышIэщтхэр гъэхьазырыгъэнхэр ары.
Республикэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат Iофтхьабзэр зэрищагъ. Советым иIофшIэн хэлэжьагъэх АР-м иминистрэхэм я Кабинет и Тхьаматэ игуадзэу — АР-м финансхэмкIэ иминистрэу Виктор Орловыр, министрэхэм я Кабинет хэтхэр, Адыгэ къэралыгъо университетым, Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетым, гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ республикэ институтэу Т.М. КIэращэм ыцIэ зыхьырэм къэкIыхэрэмкIэ Урысые институтэу Н. И. Вавиловым ыцIэкIэ щытым, Урысыем шIэныгъэхэмкIэ и Академие и Субтропическэ научнэ гупчэ, гъэсэныгъэ зыщарагъэгъотырэ организациехэм, муниципалитетхэм яIэшъхьэтетхэр.
Республикэм и ЛIышъхьэ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, Урысыем и Президентэу Владимир Путиным шъолъырхэм апашъхьэ мэхьанэшхо зиIэ пшъэрылъхэр къыщигъэуцугъэх. Ахэр зэпхыгъэхэр технологиехэмкIэ суверенитетыр гъэпытэгъэныр, хэгъэгум ихэхъоныгъэкIэ инновационнэ амалхэр гъэфедэгъэнхэр ары.
«Джырэ лъэхъаным тикъэралыгъо зыпкъитыныгъэ хэлъэу ыпэкIэ лъыкIотэнымкIэ, цIыфхэм ящыIакIэ нахьышIу шIыгъэнымкIэ мэхьанэшхо зиIэ лъэныкъохэу ахэр щытых. Хабзэм, гъэсэныгъэм, наукэм, бизнесым язэдэлэжьэныгъэ республикэм зэрэщызэхэщагъэм ыкIи республикэм ифэныкъоныгъэхэм ащ фэдэ IофшIэныр зэрафытегъэпсыхьагъэм бэ ялъытыгъэр», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.
Ащ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, наукэм ылъэныкъокIэ кIэ горэхэр къыхэхыгъэнхэм республикэм щыкIагъэгушIух, Iоф зышIэщтхэм ягъэхьазырын макIо, научнэ-технологическэ лъэпсакIэр агъэпсы. Федеральнэ проектэу «Профессионалитет» зыфиIорэм ишIуагъэкIэ Адыгеим щызэхэщагъэх зекIонымрэ фэIо-фашIэхэм ягъэцэкIэнрэ япхыгъэ Гъэсэныгъэ гупчэр (АКъУ-р), Медкластерэу «ПрофиМед» (МКъТУ-р) зыфиIорэр. Общественнэ организациеу «Врачхэм яхасэ» зыфиIорэм Iофышхо зэшIуехы, ащ хэхьэх шIэныгъэхэмкIэ докторхэр, профессорхэр, Москва ыкIи нэмыкI къэлэшхохэм адэт научнэ-ушэтэкIо гупчэхэм ыкIи псауныгъэм икъэухъумэн иучреждениехэм Iоф ащызышIэхэрэр.

Адыгэ къэралыгъо университетымрэ Москва дэт къэралыгъо университетэу М. В. Ломоносовым ыцIэкIэ щытымрэ атегъэпсыхьагъэу ушэтын проектхэр щызэшIуахых научнэ-гъэсэныгъэ Iофтхьабзэхэм афэгъэзэгъэ зэхахьэу «Вернадскэр — Адыгэ Республикэр» зыфиIорэм. Агропромышленнэ комплексым Iоф щызышIэщтхэр гъэхьазырыгъэнхэм, а Iофым шIуагъэу къытырэм джыри нахь мэхьанэшхо етыгъэным апае мэкъу-мэщымкIэ Адыгэ научнэ-ушэтэкIо институтыр Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетым хагъэхьагъ. КъэкIыхэрэмкIэ Урысые институтэу Н.И. Вавиловым ыцIэкIэ щытым гъусэныгъэ дыриI Мыекъопэ опытнэ станцием. Урысыем мэкъу-мэщымкIэ иминистрэу Оксана Лут Адыгеим 2024-рэ илъэсым тыгъэгъазэм къызэкIом, Джэджэ районым инвестпроектэу «Агробиотехнопарк» зыфиIорэр къыщызэIуахыгъагъ. Тыгъэгъазэм хашIыкIырэ дагъэм икъыдэгъэкIынкIэ чылэпхъэ дэгъухэм якъыхэхын епхыгъэ гупчэм иапэрэ чэзыу атIупщыгъ. Республикэм и ЛIышъхьэ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, Адыгеим джырэ уахътэм диштэрэ агрокластерыр щызэхащэ, IэкIыб къэралхэм къаращыхэрэм къакIегъэчыгъэнымкIэ, чылапхъэхэр икъоу къыхэхыгъэнхэмкIэ ыкIи гъэфедэгъэнхэмкIэ, цIыфхэм гъомылэпхъэ тэрэз аIэкIэгъэхьэгъэнымкIэ пшъэрылъхэу Президентым къыгъэуцугъэхэр зэшIохыгъэ хъунхэмкIэ ахэм яшIогъэшхо къэкIощт.
Урысыем и Правительствэ IэпыIэгъу къытитынымкIэ амал зэфэшъхьафыбэу ыгъэфедэхэрэм къатегущыIэзэ республикэм и ЛIышъхьэ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, «еджапIэр-колледжыр-апшъэрэ еджапIэр» зыфиIохэрэм язэпхыныгъэ гъэпытэгъэным, сэнаущыгъэ зыхэлъ кIэлэцIыкIухэм Iоф адэшIэгъэнымкIэ, мэкъу-мэщым Iоф щызышIэщтхэр гъэхьазырыгъэнхэмкIэ ащ мэхьэнэ гъэнэфагъэ иI.
«ТапэкIэ научнэ гупчэхэу къызэIуахыщтхэм Iоф ащызышIэн зылъэкIыщт цIыфхэр, шIэныгъэлэжьхэр, агротехнологиякIэхэр мэкъу-мэщым щыгъэфедэгъэнхэм тегъэпсыхьэгъэ Iофтхьабзэхэр зэшIозыхын зылъэкIыщтхэр тищыкIагъэх», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.
Адыгеим и ЛIышъхьэ анахьэу анаIэ зытыраригъэдзагъэхэм зыкIэ ащыщ ащ фэдэ IофышIэхэм ягъэхьазырын еджапIэм щыублэгъэн зэрэфаер.
АР-м гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ иминистрэу Евгений Лебедевым къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, «профильнэ егъэджэнкIэ» заджэхэрэм тегъэпсыхьагъэу кIэлэеджэкIо мини 4-м ехъумэ Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафхэр адызэшIуахых. 2024-рэ илъэсым гимназиеу N 1-м ыкIи гурыт еджапIэу N 6-м атегъэпсыхьагъэу Красногвардейскэ районым агрокласси 2 къыщызэIуахыгъ. Мыщ кIэлэеджакIохэм куоу ащызэрагъашIэх биологиер, географиер, чIыопс ыкIи мэкъумэщ хъызмэт зехьаным илъэныкъо зэфэшъхьафхэр. МКъТУ-м мэкъумэщ технологиехэмкIэ ифакультет, АПК-м ипредприятиехэм, гупчэу «Полярис-Адыгея» зыфиIорэм зэзэгъыныгъэхэр ахэм адашIыгъэх.
КъызэрэхагъэщыгъэмкIэ, 2025-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу федеральнэ проектэу «Кадры в АПК» зыфиIорэм Адыгеир хэлажьэ хъугъэ. Лъэпкъ проектэу «Гъомылэпхъэ тэрэз цIыфхэм аIэкIэгъэхьэгъэнымкIэ технологческэ амалхэр гъэфедэгъэнхэр» зыфиIорэм изы лъэныкъоу ар щыт. Ащ тегъэпсыхьагъэу агротехническэ класс 40-м нахь мымакIэу зэхащэнэу рахъухьагъ. Мы илъэсымкIэ ащ фэдэ класс 15 агъэпсыщт.
ПсэупIэу Красногвардейскэм дэт гимназиеу N 1-м ипащэу Ирина Ляшенкэм къыIотагъ агроклассым иIофшIэн зэрэзэхэщагъэм фэгъэхьыгъэу. Ащ къызэриIуагъэмкIэ, зэрэрагъаджэхэрэ программэм къыделъытэх теорие ыкIи практикэ сыхьатхэр.
Дондуковскэ мэкъумэщ техникумым ипащэу Чыназырэ Руслъан къыIотагъ ащ фэдэ агроклассхэм Iоф зэрадашIэрэм фэгъэхьыгъэу. КIэлэеджакIохэр ветеринарием, агрономием, мэкъумэщ техникэм Iоф зэрэдэпшIэщт шIыкIэм нэ-
Iуасэ афашIых. Техникумым кIэлэеджакIохэм ишIуагъэ арегъэкIы егъэджэн-методикэ лъэныкъомкIэ, кIэлэегъаджэхэми яIэпэIэсэныгъэ нахь хагъэхъонымкIи адеIэ.
МКъТУ-м иректорэу Къуижъ Саидэ апшъэрэ еджапIэм АПК-м пае кадрэхэр зэрагъэхьазырхэрэм ыкIи агроклассхэм зэдэлэжьэныгъэ-гъусэныгъэ зэрадыряIэм афэгъэхьыгъэу къыIотагъ. Университетым еджэным фытегъэпсыхьэгъэ лабораторие 33-рэ хэт, мэкъу-мэщымкIэ научнэ-ушэтэкIо институтым икъутэми 8, илаборатории 5 ыкIи гупчэ зэфэшъхьафхэр хэхьэх.
ИкIэухым КъумпIыл Мурат пшъэрылъ къафишIыгъ агроклассхэм язэхэщэн министерствэхэр къыхагъэлэжьэнхэу, анахьэу етIани экономикэм, мэкъу-мэщым яIофыгъохэм афэгъэзагъэу щыт-
хэр, АгроБизнес-Инкубаторыр, цумпэ лъэпкъ зэфэшъхьафхэр къэзыгъэкIыхэрэм, щэмрэ щэхэкIхэмрэ къэзышIыхэрэм, предпринимательствэм IэпыIэгъу етыгъэным фэгъэзэгъэ Гупчэу «Сибизнес» зыфиIорэм ялIыкIохэр ыкIи студентхэр.
АР-м и ЛIышъхьэ ипресс-къулыкъу къытырэ къэбархэмкIэ
Тхьаркъохъо Сафыет.