Top.Mail.Ru

ЗышIоигъохэм бзэр арагъашIэ

Image description

Адыгабзэр лIэужыкIэм Iулъхьажьыгъэным, мы лъэныкъомкIэ кIэлэцIыкIухэм адеIэгъэным фытегъэпсыхьагъ АР-м и Лъэпкъ тхылъеджапIэ илъэси 5 хъугъэу щылэжьэрэ Клубыр.

Илъэси 5-м къыщегъэжьагъэу 14-м нэс зыныбжьыхэр регъаджэх тхылъ­еджапIэм иIофышIэ ныбжьыкIэу Унэрэкъо Джэнэт. Нахь ныбжь зиIэхэр, илъэс 18 – 20-м шъхьадэкIыхэрэр, егъэджэн-гъэ­сэн IэпэIэсэныгъэ зиIэу, адыгабзэри дэгъоу зышIэрэ Шъхьащэкъо Мирэ егъэ­гъуазэх.
Клубым мурад шъхьаIэу иIэр адыгэ гущыIэр къагурыIоу, ежьхэри гущыIэхэу ныбжьыкIэхэр егъэсэгъэнхэр ары. ЦIыф­хэр къафэкIонхэмкIэ амал зэфэшъхьаф­хэр къызфагъэфедэх: хъытыум исайт ит «Адыгабзэр зэгъэшIэгъэнымкIэ Клуб» зыфиIорэм имэкъэгъэIу. Ащ къыщеIо Клубым иIофшIэн зэрэзэхэтыр, Iоф зы­щишIэрэ уахътэр.
ЫпшъэкIэ къызэрэтIуагъэу, адыгабзэр зэзыгъашIэ зышIоигъо купэу кIэлэеджа­кIохэр зыхэтхэм фэгъэзагъ Унэрэкъо Джэнэт. Илъэси 4 — 5-м бзэр ягъэшIэгъэным ар ишъыпкъэу пылъ. Джэнэт зыщыгъуазэри ыгу хэкIэу къыIуагъ:
— Илъэс IофшIэнхэм нафэ къытфашIыгъэр ны-тыхэр унэм адыгабзэкIэ зэрэщымыгущыIэжьхэрэр ары, ау тэ типшъэ­рылъыр зышIоигъохэм адыгабзэр ядгъэ­шIэныр арышъ, тиIоф тегугъоу пхырытэщы. Бзэ пэпчъ макъэхэм къагъэпсы, ахэмкIэ тэри тизэгъэшIэн сыхьатхэр етэгъажьэх: хьарыфыр ятэгъэлъэгъу, макъэр ятэIо, етIанэ ежьхэм къятэгъэ­Iожьы, джащ фэдэу цIыкIу-цIыкIоу тылъэ­кIуатэ; къэтIогъэ гущыIэм имэхьанэ урысыбзэкIи адыгабзэкIи ятэIо, агу раубытэнэу къафэтэIожьы, къыкIятэгъэ­IотыкIыжьы.
Клубым адыгабзэм изэгъэшIэнкIэ темэу апэ ригъэшъырэр сыд фэда?
— ЩыIакIэм ылъапсэр унагъор ары, ащкIэ тэри етэгъажьэ: «Сиунагъо», «Сянэ-сятэхэр», «Сшы-сшыпхъухэр», «Iахьылхэр», зэфыщытыкIэ хабзэр агурытэгъаIо, ащ готэу, нахьыжъым лъытэныгъэ фэпшIыныр, нахьыкIэм уфэгумэкIыныр; къэбзэныгъэр унагъомкIи ащ щыпсэурэ пэпчъкIи зэрэапэрэр, еджакIор зэкIэупкIэгъэ-Iушэу щытын зэрэфаер, дэгъоу даIохэрэр, щысэ дэгъухэр зиIэхэр цIыфы зэрэхъухэрэр агурэтэгъаIо.
Гъэсэпэтхыдэхэр яшъоIоха, апкъырэхьа?
— Апэрэ мафэхэм, сыхьатхэм къащегъэжьагъэу сэлам адыгабзэкIэ зэрэпхыщтыр, цIыф унэм къихьэмэ утэджын, нахьыжъым уфэсакъын, уфэгумэкIын зэрэфаер, нэнэ-татэхэр зэрэхъупхъэхэр, ахэм гъэшIэгъоныбэ зэрашIэрэр ятэIо. Ежь еджакIохэри мыщ дэжьым, укIытэхэзэ, амышIэрэм – шэн-хабзэхэм, гъэпсыкIэ-шIыкIэхэм къакIэупчIэх, кIэкIэу къэ­­пIон хъумэ, абзи, яхабзи, ежьхэм яшапхъи нахь псыхьагъэ мэхъу.
Адыгэ кIэлэцIыкIу закIа къы­шъу­факIохэрэр?
— Клубым Iоф зишIэрэ уахътэм купитIоу тиIэми адыгабзэр зэзыгъашIэ зышIоигъо урысхэри, нэмыкIхэри, цIыкIуи ини, ахэтыгъэх. Ти Адыгей цIыф лъэпкъыбэ щызэдэпсэу, ар къыдэплъытэмэ, адыгэ еджакIохэми, нэмыкI лъэпкъхэм ащыщхэми адыгабзэр ашIэмэ, ишIуагъэ къэмыкIощтмэ, иягъэ къэмыкIонэу теплъы.
Ары, шъыпкъэ, Джэнэт, зыфапIорэр. Адыгабзэм изэгъэшIэнкIэ сыд фэдэ тхылъха о анахь бгъэфедэхэрэр?
— Анахь Iэрыфэгъоу слъытагъэр ыкIи згъэфедэрэр зэлъашIэрэ кIэлэегъэджагъэу Пэнэшъу Нинэ Аскэрбый ыпхъум итхылъэу «Адыгейский язык» зыфиIоу (бзитIумкIэ) гъусэ иIэу ытхыгъэр ары. Ар адыгэ ыкIи урыс еджакIохэм адыгабзэр зэрябгъэшIэщтым тегъэпсыхьагъ. Сащыгъуаз нэмыкI авторхэм яехэми, тэркIэ нахь къекIоу хъугъэ Н. А. Пэнэшъум итхылъ.
Клубым исыхьат егъэджэн пэпчъ сыд зэрэзэфэдэр ыкIи зэрэзэтекIырэр?
— ТэркIэ апэрэр кIэлэеджакIом адыгэбзэ макъэр пкъырыхьэу ыкIи къыIошъоу едгъэсэныр, игъорыгъоу гущыIэхэм къарыкIырэр къыгурыIо, гущыIэ зэгъусэхэр ыгъэпсы хъуныр ары: унэр фабэ; щагур чъыIэ. Сянэ къэкIожьы, сэри сыпэгъокIы. Мы зэкIэмкIэ шIэныгъэр ыкIи пIуныгъэ хабзэр зэготэу аIутэлъхьэ.
Ягуапэу кIэлэцIыкIухэр къы­шъуфэкIоха?
— Куп цIыкIу дэхэкIаеу апэрэм къы­зэIокIэх, ау заулэ зытешIэкIэ, чIэзыдзы­жьырэри макIэп, ау ахэм ачIыпIэ нэмыкI­хэр къеуцох, ежь-ежьырэу ашIоигъоу, бзэм ехьылIэгъэ упчIэхэми агъэгумэкI­хэу къытфакIохэрэм Iушхэр ахэтых.
Мы къапIохэ­рэм сишъып­къэу сыкъядэIугъ ыкIи къэсIон слъэкIыщтыр сэ зы, Джэнэт: узэгугъу­рэ Iофыр къызэрэогугъужьыщтыр ары.
Лъэпкъ тхылъеджапIэм мыщ фэдэ Клуб зэрэщызэхэщагъэр, зэрэщыла­жьэрэр дэгъу. ЗэкIэ дэдэ джырэкIэ шъузэрэфаеу Мири, ори мыхъупэрэми, адыгабзэм, ащ епхыгъэ шэн-хабзэхэм, шIыкIэ-IуакIэхэм къышъуфакIохэрэм хэшIыкI афыряIэ мэхъу; лъэпкъэу узщыщыр, ным къыпIуилъхьэгъэ ныдэлъфыбзэр пшIэнхэр зэрэгъэшIэгъоным зыраубытылIэжьы. Арышъ, адыгабзэм изэгъэшIэнкIэ шъуи Клуб пэрыт гъэсэпIэ-еджа­пIэ хъунэу шъуфэсэIо!
Мамырыкъо
Нуриет.

Сурэтыр: Лъэпкъ тхылъеджапIэр.