АР-м и Лъэпкъ музей къыгъэхьазырыгъэ къэгъэлъэгъонэу «Хабзэр, уахътэр, IэшIагъэр» зыфиIорэр илъэсыкIэм ехъулIэу къызэIуахыгъ. Лъэпкъ культурэм иIэпэщысэу псэ къызпыкIэжьыгъэхэр къыткIэхъухьэрэ лIэужхэм ягъэшIэгъэныр зэхэщакIохэм пшъэрылъ шъхьаIэу яIагъ. Адыгэ лъэпкъ Iэпэщысэхэм якъэухъумэн, якъызэтегъэнэн ыкIи яхэгъэхъон Iофтхьабзэр фытегъэпсыхьагъ.

— ЛIэшIэгъу зэблэкIхэм ятарихъ, лъэпкъхэм, цIыфхэм ягушъхьэлэжьыгъэ музейхэр яухъумакIох. Непэ къышъуфэдгъэхьазэрыгъэ къэгъэлъэгъоныр ямышIыкIэу дгъэпсыгъэ. Тинепэрэ IэпэIасэхэу зиIофшIагъэхэр къэдгъэлъагъохэрэр зэIукIэм хэлажьэх, ары пакIошъ, лъэпкъым иIэпэIасэхэу зидунай зыхъожьыгъэхэм яунагъохэри къедгъэблэгъагъэх, — къыIуагъ Лъэпкъ музеим ипащэу Джыгунэ Фатимэ.
Iофтхьабзэр зэхэзыщэгъэ музеим иIофышIэхэу Мамырыкъо Саидэрэ Хэшхо Маринэрэ къэгъэлъэгъоным къытегущыIагъэх. IэпаIасэхэм яунагъохэм зэрадэлэжьагъэхэм къекIолIагъэхэр ща­гъэгъозагъэх.

— Лъэпкъым дахэкIэ ыцIэ раIомэ, ар шъхьаджи игуапэу ышъхьэ фехьыжьы, ежь къыдэхъугъэ шIогъэшхокIэ елъытэ. Ащ фэдэ къабз лъэпкъым ищытхъу зытхырэр нэбгырэ пэпчъ иIэшIагъ, изе­кIуакI, ишэн, игъэпсыкI, ишъуаш. Лъэпкъым иIэпэIасэхэу Пэнэжьыкъуае щыщ Зэрамыку ХьапакIэрэ ащ ыкъоу Алыйрэ яIэшIагъэхэр къэгъэлъэгъоным хэхьагъэх, цIэрыIуагъэх, — къыIуагъ Хэшхо Маринэ.
— Ижъырэм тянэжъ-тятэжъ пIашъэ­хэм унэгъо хъызмэтым щагъэфедэщтыгъэ Iэмэ-псымабэ къэдгъотыжьыгъ. Тятэжъ ишыкIэпщынэ шъолъырым щыцIэрыIуагъ. Ащ ишIын зэрыфэIэпэIасэм имызакъоу, шыкIэпщынэо Iэзагъ, хъарзынэщым къыхэтхыжьыгъэу имэ­къа­­мэхэм ащыщ непэ шъуедгъэдэIущт, — къы­Iуагъ Зэрамыку Щэбанэ.

Ащ лъыпыдзагъэу АР-м изаслуженнэ сурэтышIэу ГъукIэ Замудин шыкIэпщынэшI IэпэIасэу Зэрамыку ХьапакIэ ишIогъэшхо къызэрекIыгъэр къыIотагъ. Зэхахьэм къе­кIолIагъэхэм ежь иIэшIагъэхэу пIуаблэм, шыкIэпщынэм яхъишъэ къафиIотагъ.
— Ижъырэ пхъэ хэбзыкIыныр IэпэIасэхэм непэ къаухъумэ, ар лъы­зыгъэкIотэщт ныбжьыкIэхэм Iоф адашIэ. Адыгэ быракъым ищэбзищыр, ижъырэ убых унагъом ищагу, ащ дэт унэм ятеплъэ, ижъырэ адыгэ музыкальнэ Iэмэ-псымэу шыкIэпщынэр, адыгэ хьакIэщыр, унагъом щагъэфедэхэрэ хьакъу-шыкъухэр, адыгэ Iанэр, адыгэ нысащэ пэпчъ къыщаштэрэ пхъэкIычыр, нэмыкIхэри лIэужым къыфэнэнхэм тыпылъ. Адыгэ кушъэм ихъишъэ лIэужыкIэм едгъэшIэщт, — хигъэунэфыкIыгъ IэпэIасэу Нэгъуцу Ас­лъан.
Iэмэ-псымэхэу экспозицием хэуцуагъэхэр хьалэмэтэу гъэ­псыгъэх. Дышъэидагъэхэр, шъагъэхэр зыщыгъэфедэгъэ IэрышI алырэгъухэр, жьыфыр, сыхьатылъэр, дэжъые быра­къым­рэ бэщымрэ, пхъэцуакъэр, пIуаблэр къыщыгъэлъэгъуагъэх. ПщэрыхьакIом ищыкIэгъэ Iэмэ-псымэхэм еплъыкIэу афыриIэри лъэпкъ шIэжьым къыщежьэу хагъэунэфыкIыгъ. Бзылъфыгъэм Iэрыфэгъу фэхъурэ Iэнэ хъураер, бэлагъыр, тхьацуфыр, пхъэ лагъэр, фэшъхьафхэри бысымгуащэм иIофшIэн ыгъэпсынкIэным тегъэпсыхьагъэх.
ПIуаблэр зыхэшIыкIыгъэр IутIэн къы­зэрыкIоми, сурэт хьаламэтэу тетымкIэ тилъэпкъ икультурэ IэшIагъэу чIинагъэмэ зыкIэ зэращыщыр къегъэнафэ. ПIуаблэм ыпкъ плIэмый, итеплъэ дахэ, ышъхьашъо тхыпхъэхэмкIэ баеу гъэкIэрэкIагъэ. Ар зэкIужьхэу, зэдиштэу зыблагъэр сэнаущыгъэшхо зыхэлъ IэпэIасэу зэрэщытыр зыхэошIэ.
НыбжьыкIэхэр лъэпкъ культурэм ибаиныгъэрэ идэхагъэрэ щыгъозэнхэмкIэ нэмыкIхэм ар арагъэшIэнымкIэ мыщ фэдэ Iофтхьабзэхэм мэхьанэшхо яI. Лъэпкъ искусствэр зыми зэрэфэмыдэр, IэпкIэ-лъапкIэу, баеу зэрэщытыр къэгъэ­лъэгъоным къеушыхьаты.
— Адыгэхэм якультурэ, яшэн-хабзэхэр къыткIэхъухьэрэ лIэужхэм ягъэшIэгъэнымкIэ мыщ фэдэ Iофтхьабзэхэм яшIогъэшхо къэкIощт. Дышъэ кIэныр зэрагъашIэзэ, дунэе культурэм иIахь анахь гъэшIэгъоным зыфагъэнэIосэн амал ныбжьыкIэмэ яIэщт, нахьыжъхэм акIырыплъыхэзэ яIэпэIэсэныгъэ хагъэхъощт, — къыIуагъ Мамырыкъо Саидэ.
IэпэIасэхэу Запсэкъо Хъусен, Зэрамыку Алый, Мерэм Татим, Зэчэрый Естатле, ХьакIэцIыкIу Исхьакъ, Нэгъуцу Аслъан, ЛIышэ Ахьмэд, ГъукIэ Замудин, Лъэцэрыкъо Ким, ТIэшъу Нурбый, Дед Фатимэ яIэшIагъэхэр къэгъэлъэгъоным хэхьагъэх.
ЯмышIыкIэ дунай хьалэмэт горэ къэ­гъэлъэгъоным щыгъэпсыгъэу къыпщэхъу. ЯIофшIагъэхэм лъэпкъ-шэн хабзэхэр, культурэр, тарихъыр ахэолъагъо. Ары ахэр адрэ пстэуми ахэзыушъхьафыкIыхэрэр.
Пхъэр IэпэIасэхэм «къагъэгущыIэ». Кушъэр, адыгэ Iанэр, унагъом ищыкIэгъэ хьакъу-шыкъухэр, музыкальнэ Iэмэ— псымэхэр, нэмыкIхэри ащ хэшIыкIыгъэх.
— Лъэпкъ тхыдэр пкъыгъо зэфэшъхьаф­хэмкIэ къизыгъэлъэгъукIырэ къэгъэлъэгъоныр непэ тинэрылъэгъу. Хэтрэ цIыф лъэпкъи икультурэ, идунэезэхашIэ зэ­хъокIыныгъэхэр фэхъухэзэ щыIэныгъэ гъогум къырэкIо. Ау ижъыкIэ щыIэгъэ Iэмэ-псымэхэр, IэшIагъэхэр лъэпкъым ыгъэкIодыхэрэп. СыныбжьыкIэми, пкъы­гъожъхэр гукIэ зэхэсшIагъэх, зэкIэми яшIыкIэ джы зэзгъашIэмэ сшIоигъу, — къыIуагъ студентэу Сэхъу Астемир.
IэпэIасэхэм яIофшIагъэхэм ахэм ягупшысэхэм уахащэ, чIыопсым зэпхыныгъэу дыряIэр ахэолъагъо, дунаим идэхагъэ зэхыуагъашIэ. Ахэм яIэшIагъэ­хэр дышъэм, тыжьыным, мыжъом, гъу­чIым ахэшIыкIыгъэ сурэт блэрхэмкIэ гъэдэхагъэх.
Iофтхьабзэм Адыгэ Республикэм ишIэныгъэлэжьхэм ащыщхэр, лъэпкъ интеллигенцием инахьыжъ гъэшIуагъэхэр, АР-м культурэмкIэ и Министерствэ илIыкIохэр, хьакIэхэр, журналистхэр ыкIи искусствэр зикIасэхэр хэлэжьагъэх. Гъэтхапэм и 1-м нэс къэгъэлъэгъоным Iоф ышIэщт.
Лъэпшъыкъо
Фатим.