Сыд фэдэрэ лъэхъани прокурорхэм япшъэрылъ шъхьаIэр хабзэр, цIыфхэм яфитыныгъэхэр ыкIи яшIоигъоныгъэхэр къэухъумэгъэнхэр ары. Прокуратурэм имэфэкI ипэгъокIэу гущыIэгъу тыфэхъугъ АР-м ипрокурорэу, юстициемкIэ я 2-рэ класс зиIэ къэралыгъо советникэу И. С. Шевченкэм.

— Прокурорым иIофшIэн хэбзэ рэхьатныгъэр къэухъумэгъэным епхыгъ. Мы лъэныкъомкIэ 2024-рэ илъэсым изэфэхьысыжь шъхьа­Iэхэр сыд фэдэха?
— ЦIыфхэм яфитыныгъэхэр къэу­хъумэгъэнхэм, хабзэр гъэпытэгъэным афэшI хэбзэукъоныгъэ ыкIи бзэджэшIэгъэ зэфэшъхьафхэр зезыхьагъэхэм апэуцужьыгъэным фэгъэхьыгъэ IофшIэныр АР-м и Прокуратурэ зэрихьагъ. Зэфэхьысыжьхэм къызэрагъэлъэгъуагъэм­кIэ, хабзэр аукъуагъэу хэукъоныгъэ мин 12-м ехъу прокурорхэм къыхагъэщыгъ, нэбгырэ мини 2,5-м ехъумэ дисциплинарнэ, нэбгырэ 700-м ехъумэ административнэ пшъэдэкIыжь атыралъхьагъ. Прокурорхэм уплъэкIунэу зэхащагъэм къыкIэлъыкIоу уголовнэ Iоф 40 къызэIуа­хыгъ.
Прокурорхэм уплъэкIунэу зэрахьагъэ­хэм къакIэлъыкIоу IофышIэхэм яфитыныгъэхэр зэтырагъэуцожьыгъэх, лэжьапкIэм итынкIэ чIыфэу ателъыгъэ сомэ миллиони 5,5-м къырагъэгъэзэжьыгъ.
Предпринимательхэм яфитыныгъэхэр къэухъумэгъэнхэм ылъэныкъокIэ хэукъо­ныгъэ 400-м ехъу къыхагъэщыгъ, дисциплинарнэ ыкIи административнэ тазырхэр нэбгыри 150-м ехъумэ арагъэ­хьыгъ, шэпхъэ правовой акт 90-м ехъур зэхафыгъ.
Бизнесым пылъхэм административнэу зэратеIункIэхэрэр нахь макIэ шIыгъэным къыдыхэлъытагъэу правовой шапхъэхэр амыукъонхэм фэшI планым хэтэу ыкIи хэмытэу уплъэкIун-лъыплъэн Iофтхьабзэхэр зэрахьагъэх. БлэкIыгъэ илъэсым планым хэмытэу лъыплъэн къулыкъур къызыкIэлъэIугъэ уплъэкIун 270-м ехъум щыщэу прокуратурэр зыхэплъагъэр 39-р ары. Къэралыгъо ыкIи муниципальнэ зэзэгъыныгъэм игъэцэкIэнкIэ чIыфэу ателъыгъэ сомэ миллиони 10-м ехъум къырагъэгъэзэжьыгъ.
Республикэм ихэбзэухъумэкIо къулыкъухэм пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэхэр зэрахьагъэх нахь мышIэми, бзэджэшIагъэхэм япчъагъэ къыщыкIагъэп. Телефон гъэпцIакIохэм, ашIэзэ укIын бзэджэшIагъэ зезыхьэхэрэм япчъагъэ зэрэхахъо­рэр тинэрылъэгъу. Мы лъэныкъомкIэ IофшIэнхэр гъэлъэшыгъэнхэ фае.
Ахъщэ къолъхьэ тын-Iыхыным ылъэныкъокIэ бзэджэшIагъэу зэрахьэхэрэм япхыгъэ Iофыгъохэр анахь шъхьаIэу къэнэжьых. 2024-рэ илъэсым имэзэ 11 шъолъырым ихэбзэ къулыкъухэм коррупционнэ нэшанэ зиIэ бзэджэшIэгъи 141-рэ зэрахьагъэу къыхагъэщыгъ.
— Къэралыгъо гъэпщынакIохэм яIофшIэн шIуагъэ къытэу агъэцэкIэнымкIэ шэпхъэ гъэнэфа­гъэхэр щыIэха?
— Ары, щыI. Къэралыгъо гъэпщынакIохэм яIофшIэн зыфэгъэзагъэр лажьэ зиIэхэр гъэпщынэгъэнхэр ыкIи уголовнэ хьыкум зэхэфынхэм ахэла­жьэхэрэм яконституционнэ фитыныгъэ­хэр амыукъонхэр ары. АР-м и Прокуратурэ шэпхъэ гъэнэфагъэм тетэу, зэфагъэ хэлъэу лажьэ зиIэхэм пшъэдэ­кIыжь арегъэхьы, лажьэ зэрахыгъэхэм яфитыныгъэхэр къеухъумэх.
ГущыIэм пае, Республикэу Къырым щыщ бзылъфыгъэм (куп хъухэу гъэпцIагъэ зыхэлъ бзэджэшIагъэ зэрэзэрихьагъэм фэшI) условнэу илъэси 3-рэ мэзихрэ, игъусэгъэ ятIонэрэ бзылъфыгъэм условнэу илъэси 3-рэ мэзиплIырэ хьапс атыралъхьагъ. Хьыкумым ышIыгъэ унашъом емызэгъэу прокурорым апелляцие ытыгъ, ау хьыкумым ар щигъэзыягъ. Арэу щытми, хьыкумым ышIыгъэ унашъом прокурорым дыригъэштагъэп, Iофыр кассацием ритыгъ.
Адыгэ Республикэм и Апшъэрэ хьыкум уголовнэ Iофхэм язэхэфынкIэ хьыкум коллегием ияплIэнэрэ кассационнэ хьыкум икIэрыкIэу Iофым зыхэплъэм, къэлэ хьыкумым ышIыгъэ унашъор щигъэзыягъ. БзылъфыгъитIум илъэси 4 ыкIи илъэси 3-рэ мэзитфырэ хьапс атырилъхьагъ.
— ЦIыфым прокуратурэм къэбар гушIуагъокIэ зыфигъазэу макIэ къызэрэхэкIырэр, нахьыбэрэмкIэ даокIэ ары. Хэбзэухъу­мэкIо къулыкъухэм афэгъэхьыгъэу ара, хьауми IэнатIэ зыIыгъ­хэм алъэныкъокIа нахьыбэу дао къызыфатырэр?
— Республикэм щыпсэухэрэм дао къызыфатыхэрэм IэнатIэ зиIэхэри, хэбзэухъумэкIо къулыкъухэри къахэфэх. БлэкIыгъэ илъэсым АР-м и Прокуратурэ цIыфхэм ядэо мин 14-м ехъу къы­IэкIэхьагъ. НахьыбэрэмкIэ ахэр зыфэгъэхьыгъэхэр псэупIэм ыкIи псэупIэ-коммунальнэ хъызмэтым алъэныкъокIэ хэбзэгъэуцугъэр зэраукъуагъэм, зы­ныбжь имыкъугъэхэм яфитыныгъэхэм ыкIи яшIоигъоныгъэхэм якъэухъумэн, гъогурыкIоныр щынэгъончъэным яIофыгъохэр, нэмыкIхэри.
ГущыIэм пае, бзылъфыгъэм пенсиехэмкIэ ифитыныгъэхэр зэраукъуагъэм къыхэкIэу Красногвардейскэ район прокуратурэм уплъэкIунхэр зэхищагъэх. ЗэрагъэунэфыгъэмкIэ, ыпэкIэ бзылъфыгъэм Темырым Iоф зэрэщишIэгъэ илъэ­си 8-р пенсиехэмкIэ чIыпIэ къулыкъум къыдилъытагъэп. Район прокуратурэм бзылъфыгъэм даоу къытыгъэр иIэубытыпIэу хьыкумым зыфигъэзагъ. Прокуратурэм идао хьыкумым дыригъэштагъ.
Лъыплъэн къулыкъум зэхэфынхэр зешIыхэм, бзылъфыгъэм ифитыныгъэ зэтырагъэуцожьыгъ, пенсием зыщыкIогъэ мафэхэр икIэрыкIэу къалъытэжьыгъэх.
ХэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием хэлажьэхэрэм ыкIи ахэм яунагъохэм, предпринимательхэм, джащ фэдэу бизнес цIыкIур ыкIи гурытыр къэухъумэгъэ­нымкIэ АР-м и Прокуратурэ щызэхащэгъэ Общественнэ советым иIофшIэн хахьэу зэIукIэгъухэр адытиIагъэх.
ТапэкIэ пшъэрылъэу тиIэр бэ. Социальнэ лъэныкъомкIэ, псэупIэ-коммунальнэ хъызмэтымкIэ, гъэсэныгъэ учреждениехэм алъэныкъокIэ Iофыгъохэр щыIэх. ТапэкIи типшъэрылъхэр къэнэжьых, ахэм Iоф адэтшIэщт.
КIАРЭ Фатим.