Хабзэ зэрэхъугъэу, Iоныгъом и 27-м кIэлэпIум ыкIи кIэлэцIыкIу IыгъыпIэм Iоф щызышIэхэрэм я Мафэ Урысыем щыхагъэунэфыкIы. Мы сэнэхьатым сыдигъокIи мэхьанэшхо иI, анахь агъэлъапIэхэрэм ащыщ.

Зисэнэхьат фэшъыпкъэу, зищыIэныгъэ гъогу мы Iоф мыпсынкIэм езыпхыгъэу республикэм исыр макIэп. Ахэм ащыщ Хьакурынэхьаблэ дэт кIэлэцIыкIу Iыгъы­пIэу «Насып» зыфиIорэм икIэлэпIоу Къыкъ Иринэ.
Илъэс 35-рэ хъугъэ кIэлэпIоу ащ Iоф зишIэрэр. Еджэркъое гурыт еджапIэр 1987-рэ илъэсым къызеухым, Адыгэ къэралыгъо университетым икъутамэу кIэлэпIу сэнэхьатыр зыщарагъэгъотыщ­тыгъэм ар чIэхьэгъагъ, ащ ыуж, Iоф­шIэныр ригъэжьэгъахэу, мы апшъэрэ еджапIэр къыухыжьыгъ.
— СицIыкIугъом къыщегъэжьагъэу сабыйхэм сафэщагъэу щытыгъ. Унэгъо Iужъу сыкъихъухьагъ, пшъэшъищырэ зы кIалэрэ тэхъу. Нахьыжъым сыкъыкIэлъы­кIоти, нахьыкIэхэм ренэу сахэтыщтыгъ, ахэм ящыкIагъэр язгъэгъотыщтыгъ. Арын фае кIэлэцIыкIухэм сяпхыгъэу Iоф сшIэнэу сызкIыфэягъэри, сэнэхьатэу къыхэсхыщтыми бэрэ сегупшысагъэп, — еIо тигущыIэгъу.
Иринэ ятIонэрэ ным фэдэу ыIыгъ кIэлэцIыкIухэм афыщыт. Сабыйхэр шIу умылъэгъухэу кIэлэпIоу улэжьэн
зэрэмылъэкIыщтыр ащ къыхегъэщы. Ащ дакIоу, щэIэгъэшхо пхэлъын фае. Исэнэхьат дэгъоу ыIэ къызэрэригъэхьагъэм къыхэкIэу иIофшIэн гъэшIэгъонэу ащ зэхищэн елъэкIы.
ИIофшIэнкIэ апэрэ лъэбэкъоу ышIыгъэхэр тигущыIэгъу дэгъоу ыгу къэ­кIыжьых. Еджэныр къымыухызэ ар унагъо ихьагъ ыкIи непэ Iоф зыщишIэрэ кIэлэцIыкIу IыгъыпIэу «Насыпым» икъу­тамэ IофшIэныр щыригъэжьэгъагъ. Апэрэ пшъэшъэжъыер къызыфэхъум ыуж мыщ къэкIожьыгъ ыкIи ащ къыщегъэжьагъэу Iоф щешIэ.
Сабый пчъагъэ Иринэ къычIигъэ­кIыгъ. СыдигъокIи адыгабзэм нахь фэщагъэхэу кIэлэцIыкIухэр ыгъэсэнхэм ыуж ит. Непэрэ мафэм ахэм яныдэлъфыбзэ икъу фэдизэу зэрамышIэрэр гумэкIыгъо
шъхьаIэу елъытэ ыкIи ар дэгъэзыжьыгъэным епхыгъэ Iофыгъоу кIэлэцIыкIу IыгъыпIэм щызэрахьэхэрэм тигущыIэгъу ягугъу къышIыгъ.

Пилотнэ проектым къыдыхэлъытагъэу кIэлэцIыкIу IыгъыпIэм Iоф ешIэ. Iоны­гъом и 1-м къыщегъэжьагъэу купэу ыIыгъым адыгабзэкIэ нахь игъэкIотыгъэу Iоф адишIэщт. Ащ нэмыкIэу нахь инхэм адыгабзэм фэгъэхьыгъэ хэушъхьафыкIыгъэ кружок аригъэхьыщт.
— Сабыйхэм адыгабзэр нахь ашIэнымкIэ, яныдэлъфыбзэ агъэфедэнымкIэ, тэрэзэу рыгущыIэнхэмкIэ мы Iофыгъохэм шIогъэ гъэнэфагъэ апылъ, — еIо тигущыIэгъу.
Купэу зыхэтым нэбгырэ 15 ис. Ахэр къэкIорэ илъэсым гурыт еджапIэм зэрэчIэхьащтхэр къыдэплъытэмэ, бзылъфыгъэм пшъэдэкIыжьышхо зэрихьырэр нафэ. Федеральнэ гъэсэныгъэ программэм къыдыхэлъытагъэу кIэлэпIухэм яIофшIэн зэхащэ. Жабзэм ихэгъэхъон ыкIи хьисапым фэгъэхьыгъэ егъэджэнхэр зэхищэхэ зыхъукIэ кIэлэпIум нэрылъэгъу IэпыIэгъухэр егъэфедэх. Къыкъ Иринэ ыгу етыгъэу Iоф зэришIэрэм къыхэкIэу къыдэлажьэхэрэми, зисабый ыгъэсэрэ ны-тыхэми шъхьэкIэфэныгъэ къыфашIы, къыфэразэх.
— Сабыйхэр джэгукIэ зэфэшъхьафхэм ахэтхэ зыхъукIэ зэхахырэр нахь дэгъоу къагурэIо. Ащ къыхэкIэу къафэтIуатэрэр джэгукIэ шъуашэм итэлъхьэ. КIэлэцIыкIум зыхэт дунаир ебгъэшIэныр, къэзыуцухьэрэ цIыфхэм, псэушъхьэхэм гукIэгъуныгъэ афыриIэу бгъэсэным мэхьанэшхо иI. Сабыим нахь пэблэгъэ лъэныкъор къыхебгъэхыныр, ащкIэ удэлэжьэныр пшъэрылъ шъхьаIэхэм ащыщ, — еIо кIэлэпIум.
Къыкъ Иринэ сабыйхэм зэралъып­лъэрэм, апэрэ шIэныгъэхэр зэраригъэгъотырэм имызакъоу, гъэсэпэтхыдабэ ареIо. Шэн-зекIуакIэхэр арегъашIэ, цIыфышIоу къэхъунхэм дэлажьэ.
— Хэти IэпыIэгъу, упчIэжьэгъу горэ имыIэу Iоф ышIэныр къыфэпсынкIэщтэп, сызыIут кIэлэцIыкIу IыгъыпIэм мыщ фэдэ гумэкIыгъо чIэлъэп. Типащэу Зезэрэхьэ Фатимэ сыд фэдэ упчIэкIэ зыфэбгъэзагъэми, джэуапынчъэу укъыгъэнэщтэп. Джащ фэдэу методистэу Мэрэтыкъо Тэмарэ IэпыIэгъу къытфэхъу. Тисабыйхэм гукIэгъуныгъэ, гуфэбэныгъэ зэфыряIэу къэтэджынхэм фэтэщэх, — еIо Иринэ.
Илъэсым къыкIоцI зы мэфэкI мафэ бламыгъэкIэу хагъэунэфыкIы. ИлъэсыкIэ еджэгъум фэгъэхьыгъэ IофтхьабзэмкIэ Iоныгъо мазэр аублагъ, адыгэ къашъохэр къашIыгъэх, усэ цIыкIухэр къаIуагъэх. Джащ фэдэу республикэм и Мафэ зыфагъэхьазыры. Ащ къыкIэлъыкIощт бжыхьэм епхыгъ Iофтхьабзэр, нэмыкI­хэри.
КъыткIэхъухьэрэ лIэужхэм яцIыкIу­гъом къыщегъэжьагъэу яхэгъэгу шIу алъэгъоу пIугъэнхэм кIэлэпIухэр дэлажьэх. ­Аныбжь елъытыгъэу ахэм шIэныгъэхэр арагъэгъоты, мыщ фэгъэхьыгъэ нэрылъэгъу IэпыIэгъухэр бэу яIэх.
КIэлэпIу сэнэхьатыр къины нахь мышIэми, ищыIэныгъэ гъогу ащ зэрэрипхыгъэм Иринэ зы мафи рыкIэгъо­жьыгъэп. Сыд фэдэ гумэкIыгъо иIэми, сабыйхэм къазыхахьэкIэ тырагъэу, ахэр ежь ие шъыпкъэхэм фэдэу адэзекIо. КIэлэпIу сэнэхьатым къыфэхъугъ.
ДЕЛЭКЪО Анет.