Адыгэ шIэныгъэлэжьэу ыкIи просветителэу Бэрсэй Умарэ иIофшIагъэу «АдыгабзэмкIэ хьарыфылъэр» зыфиIорэр къызщыдэкIыгъэм тефэу непэрэ мафэр агъэнэфагъ. Илъэси 171-кIэ узэкIэ­Iэ­бэжьмэ, араб тхып­къым илъэу Тифлис ар къыщыхаутыгъагъ. А уахътэм нэс адыгабзэр жэрыIокIэ псэугъэмэ , адыгэбзэ тхыбзэм иуцун­рэ изэгъэшIэн­рэкIэ тхы­лъыр ублапIэ хъугъэ ыкIи пкIэнчъагъэп. Непэ ар нэрылъэгъу. Зэтеуцогъэ адыгэ литературабзэкIэ а егъэжьапIэр зыфэда­гъэм игугъу тшIы­нэу амал тиI.
Непэ адыгабзэр республи­кэм икъэралыгъуабз, лъэпкъ гъэзет ны­дэлъ­фы­бзэкIэ къыдэкIы, телекъэтынхэр агъэхьазырых, тхылъхэр къыхаутых, еджапIэхэм ащызэра­гъашIэ.

Адыгабзэмрэ
еджапIэмрэ
АР-м гъэсэныгъэмрэ шIэ­ныгъэмрэкIэ и Министерствэ аужырэ уплъэкIунэу ышIы­гъэхэм къызэрагъэлъэгъуагъэмкIэ, шъолъырым игурыт еджапIэхэм якIэлэеджэкIо 32971-мэ адыгабзэр зэрагъашIэ. БлэкIыгъэ илъэсым егъэпшагъэмэ, ар процент 12-кIэ нахьыб. Пчъагъэм щы­щэу зиныдэлъфыбзэу зэзыгъашIэрэр нэбгырэ 18374-рэ, 14597-мэ къэралыгъуа­бзэу урокхэм къадыхэлъытагъэу адыга­бзэр акIу.
АдыгабзэмкIэ
кIэлэегъаджэхэр
АдыгабзэмкIэ кIэлэегъа­джэхэмкIэ республикэм непэ фэныкъуагъэ иIэп. ПстэумкIи нэбгырэ 296-рэ гурыт еджапIэхэм ащэлажьэ. УблэпIэ классхэр зыIыгъхэу адыгабзэр языгъэхьыхэрэри пчъагъэм хэтых. Ахэм ныдэлъ­фыбзэмкIэ хэушъхьафыкIыгъэ гъэсэ­ныгъэ аIэкIэлъ, яшIэныгъэ­хэм яхэгъэхъон ренэу дэлажьэх.
НыдэлъфыбзэмкIэ Iоф зы­шIэхэрэр кIэгъэгушIугъэнхэм фэшI «НыдэлъфыбзэмкIэ ыкIи литературэмкIэ анахь кIэлэ­егъэджэ дэгъу» зыфиIорэ зэ­нэкъокъур къэралыгъом щызэхащэ. БлэкIыгъэ илъэсым къыщегъэжьагъэу ны­дэлъфыбзэм тегъэпсыхьэгъэ программэмкIэ Iоф зышIэрэ кIэлэпIухэри ащ хэлэжьэнхэ алъэкIы.
АдыгабзэмкIэ тхылъхэр
АдыгабзэмкIэ тхылъхэм ягъэ­кIэжьын республикэм ренэу щыдэлажьэх. АР-м гъэсэнэ­гъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ и Министерствэрэ АР-м сэнэхьат IэпэIэсэныгъэм хэгъэхъогъэ­нымкIэ иинститутрэ зэкIыгъухэу егъэджэн-методическэ тхы­лъыкIэхэм ягъэхьазырын Iоф дашIэ. Ащ изэфэхьысыжьэу мы илъэс еджэгъум иублэгъум ехъулIэу республикэм игурыт еджапIэхэм адыгабзэмкIэ тхы­лъыкIэ 14665-р атырагощагъ. Джащ фэдэу, Пшызэ шъолъыр ит къуаджэу Шъхьащэфыжь, ТIуапсэ ыкIи ПсышIопэ районхэм якIэлэеджакIохэми тхылъхэр аIэкIагъэхьагъэх.
Адыгэ литературэмкIэ тхы­лъы­кIэм игъэхьазырыни Iоф дашIагъ. БлэкIыгъэ илъэсым ар Урысыем просвещениемкIэ и Министерствэ агъэхьыгъ. Федеральнэ тхылъхэм ясатырэ зыхагъэуцокIэ, къыхаутынышъ, еджапIэхэм аIэкIагъэхьащт.
Адыгабзэмрэ сыхьат
пчъагъэмрэ
ПсэупIэхэу адыгэхэр нахьыбэу зыдэсхэм адыгабзэмрэ литературэмрэ язэгъэшIэнкIэ (а 1-11-рэ классхэм) тхьамафэм сыхьати 3 къыдыхэлъытагъ. Ащ нэмыкIэу сыхьат тедзэхэр ыкIи лъэпкъ культурэм изэгъэшIэнкIэ кружокхэр гурыт еджапIэхэм ащызэхащэх.
Бзэм
икъызэтегъэнэн ыкIи изэгъэшIэн
Адыгабзэр изехьакIохэм ма­кIэу агъэфедэ зэрэхъугъэр лъэ­хъаным игумэкIыгъо шъхьаIэхэм ащыщ. Унэгъо псаухэм бзэр аIэкIэлъыжьэп. IофыгъомкIэ хэ­кIыпIэшIу хъунэу алъытагъ уро­кым къыхимыубытэрэ Iофтхьэ­бзэ зэфэшъхьафхэр зэхэщэгъэн­хэр. Непэ мы екIолIакIэр Мые­къуапэ иеджэпIиплIымэ ащагъэ­федэ: Адыгэ Республикэ гимназием, Мыекъопэ гимназиеу N 5-м, гурыт еджапIэхэу N 2-м, N 7-м. Урокхэм афэшъхьа­фэу адыгабзэм, лъэпкъ шэн-хабзэхэм, культурэм, адыгэ ха­бзэм язэгъэшIэнкIэ сыхьат шъхьафхэр кIэлэеджакIохэм яIэх.
Ащ нэмыкIэу, адыгабзэм изэ­гъэшIэн епхыгъэ Iофтхьабзэхэр кIэлэцIыкIу IыгъыпIэхэми ащызэхащэх. АР-м гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ и Министерствэ иунашъокIэ республикэм икIэлэцIыкIу IыгъыпIэ 25-мэ ны­дэлъфыбзэ адыгабзэм изэгъэшIэнкIэ пилотнэ проектхэр ащагъэцакIэх. Iофтхьабзэхэм язэхэщэн имызакъоу, пIуныгъэ IофшIэнри адыгабзэкIэ ахэм ащызэхэщэгъэн фае. Ащ пае ищыкIэгъэ IэпыIэгъу тхылъхэмкIэ кIэлэцIыкIу IыгъыпIэхэр зэтырагъэпсыхьагъэх.
Мыхэм ямызакъоу, гъэ къэс бзэм фэгъэхьыгъэ Iофтхьэбзэ зэмылIэужыгъохэр республи-
кэм щэкIох. Адыгабзэмрэ тхыбзэмрэ я Мафэ къыдыхэлъы­тэгъэ мазэр гурыт еджапIэхэм зэкIэми ащырекIокIы, зэнэкъо­къухэу «Сыбзэ — сидунай», «Сыбзэ дахэу, адыгабзэ» ыкIи олимпиадэхэр зэхащэх.
Анцокъо Ирин.