ЮНЕСКО-м игъоу зэрилъэгъугъэу, 2001-рэ илъэсым къыщыублагъэу шышъхьэIум и 10-р шIэныгъэм и Дунэе мафэу хагъэунэфыкIы. Хабзэ зэрэхъугъэу, мы мафэм шIухьафтын инхэр, дипломхэр, щытхъуцIэхэр шIэныгъэлэжьхэм аратых, конференциехэр, семинархэр зэхащэх.
ШIэныгъэм и Дунэе мафэ шIэныгъэ хьасэм щылажьэхэрэм ямэфэкI. Ахэр акъыл IофшIэнышхор зылэжьырэх — профессорых, академикых, ушэтакIох, научнэ IофышIэх, кIэлэегъаджэх, аспирантых, къэралыгъо IофышIэх.
Мы мэфэкIым мурадэу, пшъэрылъэу иIэр дунаим тет шIэныгъэлэжьхэм шъхьэкIафэрэ уасэрэ афэшIыгъэныр ыкIи ахэр нахь зэпэблагъэ шIыгъэнхэр, акъыл лэжьыгъэр мамырныгъэм ыкIи псэукIэшIум афытегъэпсыхьэгъэныр ары.
ШэкIогъум и 10-м гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ республикэ институтым Iэнэ хъурэе-экскурсие «В мире гуманитарных наук» ыIоу хэгъэгу Iофтхьэбзэ инэу «Наука рядом». Десятилетие науки и технологий в России (2022 — 2031) зыфиIорэм къыпкъырыкIэу щыIагъ. МэфэкIым хэлэжьагъэх институтым иотдел зэфэшъхьафхэм яшIэныгъэлэжьхэр ыкIи Адыгэ республикэ гимназием иапшъэрэ классхэм яеджакIохэу кIэлэегъаджэу Лъэустэнджэл Фатимэ зигъусагъэхэр.
МэфэкIыр шIуфэс гущыIэкIэ къызэIуихыгъ гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ республикэ институтым ипащэ игуадзэу, филологие шIэныгъэхэмкIэ докторэу Биданыкъо Марзият. Институтэу зыщылажьэхэрэм тарихъ гъэнэфагъэ зэриIэр, ар 1929-рэ илъэсым зэрэзэхащэгъагъэр, шIэныгъэр лъэныкъуабэкIэ лэжьыгъэн зэрэфаер къагурыIоу иапэрэ зэхэщакIохэр зэкIэдэIукIыжь-зэдэIорышIэхэу зэрэзэдэлэжьагъэхэр, апэдэдэ отдел зытIущ нахь зэримыIагъэр, отдели 9-м джы Iоф зэрашIэрэр, непэ шIэныгъэхэмкIэ докторхэр бэу иIэ зэрэхъугъэр, институтым хэхъоныгъэхэр зэриIэр кIигъэтхъыгъ; къыткIэхъухьэрэ кIэлакIэхэр шIэныгъэм мэхьанэ ратэу пIугъэнхэр, ар нэбгырэ пэпчъ ищыкIэгъэ гушъхьэгъомылэу зэрэщытыр къыIуагъ.
ШIэныгъэм имэфэкI лъигъэкIотагъ филологие шIэныгъэхэмкIэ кандидатэу, АРИГИ-м иученэ секретарэу Шэуджэн Тэмарэ. Адыгэ республикэ гимназием икIэлэеджакIохэр шышъхьэIум институтым щыIагъэх, Адыгеим иархеологие бай ыкIи мы Iофышхом фэгъэзэгъэ археологхэм щафагъэнэIосэгъагъэх; упчIабэу яIэхэм джэуапхэр аратыжьыгъагъ. Зичэзыу зэIукIэгъу-зэхэхьагъур шIэныгъэм и Дунэе мафэ фагъэшъуашэ. Ащ елъытыгъэу еджакIохэр щэу агощынхэшъ, шIэныгъэ площадкэхэм фольклорым, бзэшIэныгъэм, литературоведением яIофыгъохэм зэращафагъэнэIосэщтхэр; гурыт еджапIэр къызаухкIэ сэнэхьатыр къыхахынымкIэ, зэхахырэр, алъэгъурэр, къафаIуатэрэр къазэрашъхьапэщтыр къыIуагъ.
Ау пстэуми апэу еджакIохэу къызэIукIагъэхэр зыфагъэнэIосагъэхэр гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ республикэ институтым илъэс 90-м къыкIоцI гъогоу къыкIугъэр: шIэныгъэр лэжьыгъэным апэрэу фежьэгъэгъэ адыгэ гъэсагъэхэу мы Iофышхом Iутыгъэхэр, отделхэр зыфэдагъэхэр, нэбгырэ пчъагъэу зэрэхъущтыгъэхэр, апэрэ экспедициехэм бзэмкIэ, фольклорымкIэ, литературэмкIэ, тарихъымкIэ якIэщэкIуагъэхэр; охътэ къиныгъохэр зыфэдагъэхэр, институтым пащэу иIагъэхэр, ахэм ялэжьыгъэ хэгъэгу шIэныгъэр зэригъэбаигъэр… Ахэр зэкIэ къызэхиубытэу гъэпсыгъагъэ социологие шIэныгъэхэмкIэ кандидатэу ГъукIэлI Зухра зэхигъэуцогъэ видеороликэу «Адыгейский республиканский институт гуманитарных исследований им. Т. Керашева» зыфиIоу мэфэкIым хэлажьэхэрэр зэрагъэплъыгъэхэр. Ащ къыкIэлъыкIуагъ площадкэхэм яIофшIэн. Апэрэр фольклористикэм фэгъэхьыгъагъ. КIэлэеджакIохэм мы лъэныкъомкIэ адэгощагъ филологие шIэныгъэхэмкIэ докторэу, отделым ипащэу Цуекъо Нэфсэт. Адыгэхэм яфольклор зэрэбаир, чIым уетIэ къэс зы гъэшIэгъон горэ къызэрэчIэкIэу, угъоигъэхэр бэу зэрашIыхэрэр, ахэр зэрэзэрагъэзафэхэрэр, уасэ афашIэу къызэрэдагъэкIыхэрэр ыкIи адыгэхэмкIэ фольклорым мэхьанэшхо зэриIэр ныбжьыкIэхэм къафыраIотыкIыгъ.
ЯтIонэрэ площадкэр бзэшIэныгъэм фэгъэхьыгъагъ, ащ фэгъэзэгъагъэр филологие шIэныгъэхэмкIэ докторэу Анцокъо Сурэт. Бзэм ишъэфхэр, адыгабзэм илъэшыгъэ-дэхагъэ кIэлэеджакIохэм апкъырилъхьэу Iоф ащ адишIагъ.
Ящэнэрэ площадкэр литературоведением ехьылIэгъагъ, ар зэрищагъ, ишIэныгъэхэмкIэ ныбжьыкIэхэм адэгощагъ филологие шIэныгъэхэмкIэ кандидатэу, институтым иIофышIэу Сихъу СултIан.
ШIэныгъэм уасэ зэриIэр, мафэ къэс иIэм хигъахъозэ ыпэкIэ зэрэлъыкIуатэрэр кIигъэтхъэу мэфэкI Iэнэ хъураер кIуагъэ.
КIэлэеджакIохэри зэхахыгъэм, зэдэIугъэхэм нахь къыгъэшъошIуагъэхэу, лъэпкъ культурэмрэ лъэпкъ шIэныгъэмрэ зэпхыныгъэ пытэ зэряIэр кIагъэтхъэу филологие шIэныгъэхэмкIэ кандидатэу, институтым иIофышIэу Нэгъэрэкъо Казбек шыкIэпщынэм къыригъэIогъэ адыгэ орэд мэкъамэхэм ягуапэу ядэIугъэх, ахэм апылъ къэбар кIэкIхэри ашIагъэх.
Мамырыкъо Нуриет.
Сурэтыр: республикэ институтыр.