Хэтрэ цIыфи лъэпкъэу къызыхэкIыгъэр шIодах ыкIи шIодэгъу, ары зэрэщытын фаери.
Ау «сызщыщ лъэпкъым фэдэ щыIэп» оIокIэ икъущтэп. Ори ащ ынапэ зэрэпфэлъэкIэу зэрэбгъэдэхэщтым удэлэжьэн, уищыIэныгъэ гъогууанэкIэ бжьыгъэ птемылъэу, лъэпкъ шIулъэгъум къыуитырэ кIуачIэр къызфэбгъэфедэзэ, гъэхъагъэхэм якIурэ гъогу къурпэныр зэпыпчышъун фае. Ащ дакIоу зыщыбгъэгъупшэ хъущтэп уигъэхъагъэхэр зэкIэ лъэпкъым зэриер, ащ ибаиныгъэу зэрэщытыр.
Джащ фэдэу зылъытэхэрэм ащыщ непэ сигукъэкIыжь чыжьэхэр зыфэгъэхьыгъэ композитор цIэрыIоу Нэхэе Аслъан Къасым ыкъор. ИцIыкIугъом къыщегъэжьагъэу щыIэныгъэ гъогоу ащ къыкIугъэм фэгъэхьыгъэу гъэзет нэкIубгъо 12 фэдиз ыпэкIэ «Адыгэ макъэм» къыщыхэсыутыгъагъ (урысыбзэкIэ А. Нэхаим фэгъэхьыгъэ тхылъэу «Откуда эта музыка во мне…» зыфиIоу къыдэкIыгъагъэм щыщ пычыгъохэр адыгабзэкIэ зэсыдзэкIыгъагъэх). Арышъ, ахэм ягугъу непэ къэсшIыщтэп, зы хъугъэ-шIагъ анахьэу сыкъызтегущыIэщтыр.
Нэхэе Аслъан апэдэдэ нэIуасэ сызыфэхъугъагъэр Адыгэ къэралыгъо кIэлэегъэджэ институтым сыщеджэ зэхъур ары. «Адыгэ отделением ижъырэ лъэпкъ орэдхэр къэзыIощт хор щызэхащэщтышъ, шъукъемыкIуалIэ хъущтэп» аIуи къызытфагъэпытэм, тэри тигруппэкIэ нэбгырэ шIукIае тыхъоу зыфаIогъэ уахътэм ехъулIэу институтым тыкъыщызэрэугъоигъагъ. Шъхьэлэхъо Абу (Тхьэм джэнэт лъапIэ къырет) кIэлэ ныбжьыкIэ горэ игъусэу къызэрэтажэрэр тлъэгъугъэ. Нахь благъэу тыкъызякIуалIэм, «Мары, нэIуасэ шъуфэхъу, Нэхэе Аслъан ары орэдкъэIоным шъуфэзгъэсэщтыр» ыIуи, макIэу Абу къэщхыпцIыгъ. ЕтIанэ Iапэ къысфишIи, «Мыри Нэхаемэ япхъу, тичылэ щыщ» зыреIом, адрэри нахь къэгушIуи, «Ащыгъум сшыпхъу нахьыкIэ хорым хэтыщтба» ыIогъагъ.
ТIэкIу-тIэкIузэ нэбгырэ 30-м ехъоу тыкъызэрэугъоигъ. Актовэ залым чIэт пхъэнтIэкIухэм татетIысхьагъэу тыщысыти, кIалэхэр — зы бгъумкIэ, пшъашъэхэр — адрэ бгъумкIэ тигъэтIыси, макъэхэмкIэ (сопрано, альт, тенор, бас) тызэтыриутыгъ. Арэущтэу ышIыным ыпэкIэ нэбгырэ зырызэу къытэкIуалIэмэ, нотэ горэхэр ежь къыIомэ, тэ къыкIытигъэIотыкIыжьыхэзэ тымакъэ зыфэдэр, орэд къатIо зыхъукIэ купэу тызыхэтыщтыр ыгъэунэфыгъ. Ар Iоф псынкIагъэп, ау ежь хихыгъэ сэнэхьатым лъэшэу зэрэфэщагъэм, хэшIыкIышхо зэрэфыриIэм, теурыкIуагъэр зэриджагъом тэри гу лъытымытэнэу хъугъэп. Сыдэу щытми, сыхьатрэ ныкъорэ фэдиз ащ ыхьыгъэу, тызэбгырыкIыжьызэ, типшъашъэхэм ащыщ горэм къыIуагъ: «Сенэгуе мы Нэхаеу Абу къытфищагъэм тигъэлIэнкIэ. Тэ кIэлэегъэджэ сэнэхьатыр ары зызфэдгъэсэн фаер нахь орэдкъэIоныр арэп ныIа». Ар сыгу римыхьэу Абу къытиIуагъэхэр ыгу къэзгъэкIыжьыгъэх: «Аслъан къышъуиIорэм шъудэмых, зыкъэшъумыгъэгужъу, ижъырэ адыгэ орэдхэр къэзыIощт хорым шъузэрэхэтыр зыщышъумыгъэгъупш».
Нэхэе Аслъан репетициехэр тшIыхэ зыхъукIэ сценэм тыкъыдищаемэ, тызэхэтэу, ежь тапашъхьэ итэу дирижировать ышIызэ, зыщищыкIагъэм тымакъэ нахь рытигъэщэхымэ, лIыхъужъхэм уарыгушхон зыщыфэе чIыпIэхэм такъынэсымэ тымакъэ нахь дгъэлъэшызэ, тынэ тетымыхэу, тэгъэразэмэ е тэмыгъэразэмэ дгъэунэфы тшIоигъоу Аслъан ынэгу тыкIаплъэзэ орэдыр къатIощтыгъ.
КIалэу къытхэтхэм ащыщхэри тIэкIу-тIэкIузэ Аслъан ныбджэгъу фэхъугъагъэх. Лъэпкъым хъупхъэу фэлажьэхэрэм ащыщхэу Чэмышъо Гъазый, Къуекъо Асфар ыкIи нэмыкIхэм ахэтэу, зэдэгущыIэхэу, зэрэгъэщххэу загъорэ тлъэгъущтыгъэх.
Мафэхэр, мазэхэр къызэкIэлъыкIуагъэх. Къэсыгъ а мафэу зэкIэми тыгумэкIызэ тызажэщтыгъэр. Джы институт сценэм тытетэу, тезгъаджэхэрэм, студентхэм ыкIи нэмыкIхэу къекIолIагъэхэм апашъхьэ тиIэпэIэсэныгъэ къыщыдгъэлъэгъон, тилъэпкъ орэдхэм купкIышхоу яIэр алъыдгъэIэсын фаеу хъугъэ. Агу рихьыщта, римыхьыщта тиорэд къэIуакIэ? Аслъан мэгумэкIыми къызыхигъэщырэп, ау ащи зэрэгумызагъэр дэтшIагъэу щыт.
Мары мэкIэ-макIэу пэIухъор къыIуахи, цIыфыр зычIиз залышхом тинэплъэгъу тетыдзагъ. Апэрэ сатырым тесыгъэх Шъхьэлэхъо Абу, Бырсыр Батырбый, Блэгъожъ Зулкъаринэ, Шъаукъо Аскэр, Абрэдж Ачэрдан ыкIи нэмыкIхэр. Тыгу къыдэлъэтыщтым фэдэу къытео. Аслъани къэтымыгъэукIытэжь тшIоигъу. Тапашъхьэ итэу зэкIэми тинэплъэгъу ежь фэдгъэзэн зэрэфаер къытигъашIэу ыIэхэр макIэу къыIэти, орэдыр къыхэтыдзагъ. Макъэу тызэригощыгъэхэмкIэ тызэпежъыузэ «ОщнэIу заор» къызытэухым, Iэгутео мэкъэшхом залыр зэтыричэу къытщыхъугъ. Ау зэкIэми анахь дгъэшIэгъуагъэр тезгъаджэхэрэр зэкIэ къэтэджыгъэхэу Iэгу къызэрэтфытеощтыгъэхэр ары.
Ащ фэдэм тежэгъахэпти, тамэ къыдгокIагъэм фэдэу, гушхуагъэри, гушIуагъори зэхэтэу тяплъыщтыгъ. Къыддэхъугъ! Къыддэхъугъ! Абуи, Аслъани къэдгъэукIытэжьыгъэхэп! ГушIо нэпсым тытеукIытыхьэу пшъэшъэжъыехэм тинэплъэгъухэр зэшIодгъэбылъэу тызэхэтыгъ. Аслъан ыгу ихъыкIырэр итеплъэкIэ къэпшIэнэу щытыгъэп, ау концерт ужым «шъупшъыгъа?» ыIуи къызэщхыпцIым, джащыгъум къыдгурыIуагъ ныIэп къызэрэтфэразэр.
Мыгу Сарэрэ сэрырэ орэдкъэIоным тымакъэхэр къекIухэу ылъыти, а лъэныкъом зыфэдгъэзэнэу Аслъан тIэкIу къытэушъыеу ригъэжьагъ. Сэ ащ лъыпытэу пысыупкIыгъ: «Хьау, счый бэрэ сегъэгумэкIы, етIани сценэм сытетэу сизакъоу егъашIэми орэд къэсIошъущтэп. Угу къысэмыгъабгъ, Аслъан, орэдыIо сыхъун слъэкIыщтэп.» Аслъан къэщхи къыIуагъ: «Удэ ущ ыIорэр, орэд къапIо зыхъукIэ чыири хъужьыщтба! Ау, сызэренэгуерэмкIэ, еджэныр лъыбгъэкIуатэ пшIоигъу. Абу къысиIогъагъ аспирантурэм учIэхьан мурад зэрэуиIэр. Ари дэгъу, Нэхаемэ джыри зы шIэныгъэлэжь къахэхъон». А Iофым ащ нахьыбэрэ къыфэдгъэзэжьыгъэп…
Мафэ горэм Аслъанрэ Мирэрэ адэжь сыкIуагъэу, тыгущыIэу тыщысызэ, Мирэ зыфэзгъази есIуагъ: «Мир, сызэгупшысагъэр джыдэдэм ошIа? Оры мыхъугъэемэ, Нэхэе Аслъан зынэсыгъэ лъэгапIэм нэмысышъуныгъэкIи мэхъу». Аслъан лъэшэу къэщхыгъ: «Олахьэ, сестричка, Мирэ ыгу илъ шъыпкъэм къытебгъэфагъэкIэ».
Зигугъу къэсшIыгъэ хъугъэ-шIагъэу хорым епхыгъэм ыуж илъэсипшI пчъагъэ тешIэжьыгъэми, тэри нэнэжъ-тэтэжъ тыхъугъэми, зыдгъэхъупхъэзэ тиунэхэм зыгорэхэр ащытшIэхэ зыхъукIэ, ижъырэ адыгэ орэдхэу Аслъан тигъэшIэгъагъэхэр къыкIэтIукIыхэзэ, тиныбжьыкIэгъур тыгу къэтэгъэкIыжьы, къыткIэхъухьэгъэ цIыкIухэми ахэр зэхятэгъэхых.
Тыпфэраз, Аслъан, лъэпкъ шIулъэгъур пытэным уиIахьышхо зэрэхэпшIыхьэрэм, искусствэ лъагэм цIыфхэр зэрэхапщэхэрэм апае.
Тхьаркъохъо Сафыет.
Филологие шIэныгъэхэмкIэ кандидат, АР-м изаслуженнэ журналист.