УиIэм уасэ фэпшIын, хэбгъэхъон фае

ЫгукIэ шIоигъомэ, хэтрэ цIыфи фызэшIомыхын Iофи, къыдэмыхъун муради щымыIэу сэ сшIошIы. Ау нахьыбэм сыдкIи, хэткIи за­гъэу­лэужьырэп.

Ныдэлъфыбзэм фэгъэхьыгъэу къэпIон хъумэ, адыгабзэр хъыбэй зышIырэр, Iудз-пыдз нахьыбэм зэрашIырэр ары.

Ары, непэ адыгэм инахьыбэм яныдэлъфыбзэ чIадзыгъэу, феплъэкIыжь Iоф яIэп. Ахэм къалъ­фыгъи алъфыжьыгъи, есэжьыгъэхэу, улэу гори ямыIэу, зыгори мыхъугъахэм фэдэу дунаим тетых.

Пчыхьэ горэм, IофшIэгъу ужым, сителефон къытеуагъ. ПсынкIэу зэтырипхъанкIэзэ, кIэлэкIэ цIыкIоу дэгъоу сшIэрэ ны-тыхэм яем (мыгъэ Краснодар еджэпIэшхом щычIэхьагъ), рефератитIу, «Коневодство адыгов» ыкIи «Адыги в древности: кто такие адыги?» зыфиIорэ темэхэмкIэ ытхын зэ­рэфаер, ащкIэ сыдеIэмэ зэрэшIоигъор къыIуагъ. Сыхьатныкъом къыкIоцI кIэкIэу а зэкIэ фисIотыкIыгъ, литературэу щы­Iэм щыщхэми ацIэ езгъэт­хыгъ. Адыгэми, кIалэр ыбзэкIэ гущыIэрэп; яти ащ фэд, янэжъ-ятэжъхэри, зэрэадыгэхэр бэшIагъэу ащыгъупшэжьыгъэу, урысыбзэ закIэх. Ау къы­сэлъэIугъэу, зышIэмэ зышIоигъом сыдеIагъ. Телефоныр зы­сэгъэтIылъыжьым, сэр-сэрэу макIэу сыщхыпцIыгъ, дзэм къы­зекIыжьым адыгабзэр ымышIэжь фэдэу зызышIыгъэгъэ адыгэ кIэлэжъэу шIуанэм зытеуцом утын хэзыхыгъэр «тупы охъу, хэта учIэзыдзыгъэри» ыIуи, ыбзэкIэ къызэрэщыгущыIэжьыгъэр сыгу къэкIыжьыгъ.

ГухэкIми, непэ адыгэу ­ыбзэкIэ гущыIэрэр процент 20 — 30-м нахьыбэп. Ау а тIэкIум къин зэрагъэлъэгъузэ лъэпкъыцIэр зэрахьэ, аIэты, алэжьы, хагъахъо.

Ау Iофым темыгъэпсыхьагъэ пэпчъ сыдигъуи фэкъулаеу ушъхьагъу-телъхьапIэ къегъоты. «Адыгабзэр икъоу лажьэрэп, апэрэ къэгъэзэгъум щэкIодыжьы ныIэп…» аIо. Акъыл зиIэр жэ­хъурэп ыкIи Iохъурэп; иIэр лъэныкъуабэкIэ ешыпы, зэрегъашIэ, зэхефы. Хэти пытэу ыгу риубытэн фаер бзэ лыйи, шэн­хэбзэ улъыигъи зэрэщымыIэр, ахэр зэкIэ зые лъэпкъым ынапэхэу, имылъку гъозапIэу зэрэщытхэр ары. ШIэныгъэ лые хъурэп. ПшIэрэр нахьыбэ къэс ори ащ уегъэшъуашIо, уеIэты. Уиадыгабзэрэ урысыбзэмрэ зэфэдэу зэдэбгъэфедэнхэр, пшIэнхэр зымыуасэ щыIэп.

Улъэпкъэу, хэгъэгу уиIэу опсэумэ, уцIыф икъугъэ зэкIэ­хъухьагъэмэ, шIэныгъи, къулай­амали, бзи, IокIэ-шIыкIэ тэрэзи захэбгъэны хъущтэп. УиIэр лъагэу пIэтызэ, ущыIэныр апэрэ. «Адыгабзэр мэкIоды, кIодыгъэ», теIункIэхэзэ аIоми, джыри щыI адыгабзэр — ащкIэ къыдэкIых тхылъхэр, художественнэ произведениехэр, шIэныгъэ тхыгъэхэр, журнал зэфэшъхьафхэр.

Адыгеим непэ журнали 4 къыщыдэкIы. ЗымышIэхэрэм апае къэспчъыщтых: адыга­бзэкIэ «Зэкъошныгъэр», кIэлэцIыкIу журналэу «Жъогъобыныр», урысыбзэкIэ — «Лите­ратурная Адыгея» ыкIи «Родничок Адыгеи» зыфиIохэрэр. Мыхэм яредактор шъхьаIэр зэ­лъашIэрэ тхакIоу МэщбэшIэ Исхьакъ. Бзэ къабзэкIэ ахэр тхыгъэх, инхэм апаехэм гупшысэ зэфэшъхьафхэр зыщыкIэщыгъэ художественнэ ыкIи литературоведческэ тхыгъэхэр, авторхэм яIофшIагъэхэмкIэ тхылъеджэхэм яшIошIхэр къызщаIуагъэхэр бэу адэтых. Мары «Зэкъошныгъэм» ия 3-рэ номерэу бэмышIэу къыдэкIыгъэм уигъэгушIоу бэ дэтыр: гъэзетэу «Адыгэ ма­къэм» иредакторыкIэу МэщлIэкъо Саидэ итхыгъэу «Лъэпкъым фишIэщтымкIэ къогъанэ иIэп» зыфиIоу зэлъашIэрэ ме­ценатэу Шъэумэн Хьазрэт Мэджыдэ ­ыкъом ар къытегущыIэ. Ащ къыкIэлъэкIо журналистэу ТIэшъу Светланэ итхыгъэу «Напэ».

Адыгэ художественнэ прозэм ыкIи поэзием адэжькIэ гъэзагъэх ГъукIэлI Нурбый, Мэщ­бэшIэ Исхьакъ, Хьа­къунэ Заремэ, Мамырыкъо Нуриет яповестьхэр, Iотэжьхэр ыкIи Унэ­рэкъо Налбыйрэ ХьакIэмыз Сусанэрэ яусэхэр.

Адыгэ пшысэу «Акъбэч» зыфиIорэр уигупшысэ хэзыгъэ­хъонэу сеплъы.

Тиюбилярхэм — Къуекъо Налбый ыкIи ЛъэпцIэрышэ Хъа­лидэ къызыхъугъэхэр илъэс 85-рэ хъугъэ ыкIи шIэныгъэлэжь­хэу Хъуажъ Нуриетрэ Шъхьэлэхъо Дарикорэ ягуапэу мыхэм гущыIэ фабэ къафаIуагъ. Журналым Н. Къуекъом ыкIи Хъ. ЛъэпцIэрышэм яусэхэм ыкIи къэбар кIэкIхэм ащыщхэр къыдэхьагъэх.

Литературэм иIофыгъохэмкIэ гъэзагъэ «ЛIэшIэгъукIэм ишъхьа­фит гупшысакI» зыфиIорэ тхыгъэу ЩэшIэ Шамсэт къытфи­гъэнагъэр.

ТхылъыкIэу «ХьакIэщ къэбархэр» зыфиIоу, фольклор купкIышхо зиIэу къыдэкIыгъэмкIэ ишIошI къыIуагъ Бжьэмыхъу Санят.

Арышъ, литературнэ-художественнэ журналэу «Зэкъошныгъэр» ухэтми уишIэныгъэ хэзыгъахъоу, уигупшысэ къезыгъэ­блэу, щыIэныгъэр шIу озыгъэлъэгъоу, уиадыгабзэ озыгъэгъо­тыжьэу зэрэщытым зеоубытылIэ, авторхэм, редактор шъхьа­Iэм уафэразэ мэхъу, шъхьэкIафэ афыуагъэшIы.

КIэлэцIыкIу журналхэу «Жъо­гъобыныр», «Родничок Адыгеи» зыфиIохэрэр пкIырапкIынэ гъэ­кIэрэкIагъэхэу илъэсым 4 къыдэкIых. Ахэм усабыеу, уеджэкIо чан цIыкIумэ, усэхэри, рассказ цIыкIухэри, сурэтшIыгъэхэри, джэгукIэ гъэшIэгъонхэри, охътэ­-этюд дахэхэри, хырыхыхьэхэри, пшысэхэри, еджэкIо хъупхъэхэм ятхыгъэ цIыкIухэри адэтых, щы­Iэныгъэм ылъэныкъуабэкIэ лъэ­бэкъушIоу кIэлэцIыкIухэм ашIыхэрэм текIоныгъэр зэнэ­къокъухэм къащыдэзыхыхэрэм нэIуасэ уафашIы, лIэужыкIэм гъэсэныгъэ-пIуныгъэ дахэ хэ­лъэу зызэриIэтырэм уегъэгушхо. Мы журналхэр къызыщыдэкIырэ ти Адыгэ Республикэ ихъугъэ-­шIагъэ, имэфэкI инхэр ахэм къащиIотыкIыгъ, непэрэ мафэ пэпчъ ыкIи щыIэныгъэу тызыхэтым ахэр игъунджэх. А пстэумэ япхыгъэу мы журналхэр ыкIи адыгэ лъэпкъ гъэзет закъоу «Адыгэ макъэр» Адыгеим ит еджэпIэ-гъэсэпIэ учреждениехэм ыкIи ахэм Iоф ащызышIэрэ егъэджэкIо-гъэсакIохэм къыратхыкIэу зэрэщытыгъэу, тещэжьыгъэнхэм игъо къэсыгъэу ­сшIошIы.

Джащыгъум тиреспубликэ къыщыдэкIырэ журналхэр щыIэми зымышIэхэрэ нэбгырабэм ахэр нэрылъэгъу афэхъущтых.

Дзэукъожь Нуриет.