НатIэкъо Мыхьамодэ 1972-рэ илъэс чыжьэм мэкъумэщ хъызмэтым IофшIэныр щыригъэжьэгъагъ. Илъэс 50 ащ ритыгъ. Ар УФ-м мэкъумэщ хъызмэтымкIэ иIофышIэ гъэшIуагъ, АР-м мэкъу-мэщымкIэ изаслуженнэ IофышI, Адыгеим и Парламент итын анахь лъапIэу «Закон. Пшъэрылъ. ЦIыфыгъ.» зыфиIорэр, и Щытхъу тхылъ къызфагъэшъошагъэхэм ащыщ.
НатIэкъо Мыхьамодэ ыныбжь непэ илъэс 75-рэ мэхъу. Ары зыIудгъэкIэным ушъхьагъу фэхъугъэр.
«ХъызмэтшIэкIо пыт» зыфаIохэрэр Мыхьамодэ фэдэхэр ары. Совет хабзэм илъэхъанэу зыпкъитыныгъэ зыщыщы-Iагъэми, «перестройкэ» охътэ къинэу колхозхэр зыщызэхэзыжьыгъагъэхэми, ащ къыкIэлъыкIогъэ илъэсхэу мэкъумэщ хъызмэтым изэтегъэуцожьын Iоф къызэ-рымыкIоу зыщыщытыгъэми къахиубытагъ, непэрэ лъэхъаным къыздихьыгъэ зэхъо-кIыныгъэхэри къызэпичыгъэх, ау зыпа-рэкIи иIофшIэн къыгъэтIылъыжьыгъэп, гъогу нахь псынкIэ къыхихынэу ыIуагъэп.
— Теуцожь районым гектар зыхыбл нахьыбэ щамылэжьыжьэуи уахътэ къы-хэкIыгъагъ, — къыIуагъ Мыхьамодэ 1990-рэ илъэсхэр ыгу къэкIыжьхэзэ.
Джащыгъур ары ежьыркIэ охътэ анахь къинэу ищыIэныгъэ къыхэфагъэу ыIорэр. 1950-рэ зэоуж илъэсхэу ицIыкIугъор къызхиубытагъэхэр ащ фэдэу къыфэ-къиныгъэхэу ыгу къэкIыжьхэрэп. Ащы-гъум кIэлагъэ, къымышIэжьырэр нахьыб, етIани укIалэмэ, зэкIэри къызэрыкIоу къыпщэхъу. Арэу щытми, заом зэты-ригъэзыгъэ хэгъэгум изэтегъэуцожьын зыщырагъэжьэгъэгъэ икIэлэгъур псын-кIагъэуи пIон плъэкIыщтэп. Мэкъумэщ хъызмэтыр ары ащыгъум хэкIыпIэу щыIагъэр.
Мыхьамодэ мэкъумэщышIэ унагъо къихъухьагъэти, ицIыкIугъом къыщыу-благъэу ащ хэщэгъагъ. Джыри зихэхъогъу пIоным ыныбжь нэмысыгъэу ны-тыхэм аготэу ыкIуачIэ къыхьырэмкIэ адэла-жьэщтыгъ. Ащ дакIоуи дэгъоу еджагъ. МэкъумэщышIэм иIофшIэн къинэу хэлъыр ебгъэшIэжьынэу щытыжьыгъэп, ау ащ пае къэмынэу еджэпIэ ужым мэкъумэщ институтэу Краснодар дэтым кIуагъэ.
Агроном сэнэхьатэу ащ щызэри-гъэгъотыгъэмкIэ Теуцожь районым иколхозхэм ащыщэу партием ия 24-рэ зэфэс ыцIэ зыхьырэм, ар къутырэу Шевченкэр ары зыдэтыгъэр, ибригадэ иIофшIэн щыригъэжьэгъагъ. ИлъэситIу нахьыбэрэ ащ Iоф щимышIагъэу къуаджэу Аскъэлае иколхозэу Кировым ыцIэ зыхьырэм иагроном шъхьаIэу агъэнэфэгъагъ. Ащ илъэс зытфых фэдизрэ щыIагъэу зыщыригъэжьэгъэгъэ колхозым къыгъэзэжьи, ащ иагроном шъхьаIэу илъэсыбэрэ Iоф ышIагъ.
Шевченкэм щыIагъ ишъхьэгъусэу Зое нэIуасэ зыфэхъум. Ар къуаджэу Гъобэ-къуае щыпхъу, кIэлэегъэджэ ныбжьыкIэу къутырым Iоф щишIэнэу къагъэкIогъагъ. Ащ къыщыублагъэу ар сыд фэдэрэ уахъти икъотэгъоу, гукъауи, гушIуагъуи къыдэ-зыгощырэ кIыбдэтышхоу иI.
Мыхьамодэ ащ ыуж мэкъумэщ объединениеу Теуцожь районым щызэ-хащэгъагъэм иагроном шъхьэIагъ, былымхэр зыщагъэпщэрыхэрэ хъызмэт-шIапIэм ипэщагъ. Мыщ хэкIыжьэу нэмыкI лъэныкъо Iоф щишIэуи къыхэкIыгъ. Илъэс 22-рэ ыгъэцэкIэгъэ IофшIэнэу Теуцожь районым иагроном шъхьаIэ IэнатIэм зыIухьэгъагъэр 2000-рэ илъэсхэм якъихьагъоу мы районымрэ Адыгэкъалэрэ зэхэкIыжьхи, муниципальнэ образование шъхьаф зэхъужьхэр ары. Ащ къыздихьыгъэ Iоф мыухыжьым имызакъоу, мэкъу-мэщ зэтезыгъэр джыри зэтеуцожьыгъагъэп.
— ГухэкIми, Теуцожь районым ичIы-гухэр дэих, уащылэжьэныр къызэрыкIоп, — къеIуатэ Мыхьамодэ. – Ащ имызакъоу, уахътэр къиныгъэ, колхозхэр зэхэзы-жьыгъагъэх, техникэр, чылапхъэхэр щыIагъэхэп. Ау къызкIэзгъэтхъымэ сшIо-игъор, а лъэхъаным районым ипэщэгъэ Хъут Теуцожь, Тхьэм джэнэт лъапIэр къырет, мэкъумэщ хъызмэтым ыпсэ къыпыкIэжьыным пае Iофышхо зэри-шIагъэр ары. ГущыIэм пае, 2007-рэ илъэсэу районым чIыгу гектарибл нахьыбэ зыщыхамылъхьэгъагъэм ащ къыгъотыгъэгъэ лэжьыгъэ чылэпхъэкIэ лъэпкъ дэгъухэр, «элитнэкIэ» тызаджэ-хэрэр, ары мэкъу-мэщым зыкъышIэ-жьынымкIэ зишIуагъэ къэкIогъагъэр. Ахэр чIыгулэжьыныр районым щызэте-гъэуцожьыгъэным егъэжьапIэ фэхъу-гъагъэх. Нэужым а IэнатIэм къыIухьэгъэ кIалэхэми ащ хагъэхъуагъ, зырагъэу-шъомбгъугъ, амалэу щыIэмкIэ чIыгухэм язытет нахьышIу хъуным ыуж итыгъэх ыкIи итых, амылэжьырэ Iахьи илъыжьэп.
Колхозхэм ачIыпIэкIэ мэкъумэщ-фермерскэ ыкIи унэе хъызмэтшIапIэхэр щыIэхэ хъугъэ. ГущыIэм пае, Мыхьамодэ анахьэу къыхигъэщыгъэх «Синдика-Агро», «Киево-Жураки», «Богатырь», «Гупс», «Парус» зыфиIохэрэр, унэе хъызмэтшIапIэу «М. А. Пэнэшъур». Ахэм районым ичIыгухэм псэ къапагъэкIэжьыгъ. Адыгеим ичIыгухэр, ядэгъугъэ елъытыгъэу, зонитIоу зэтырафых. Теуцожь районыр зыхэхьэрэ зонэр пштэмэ, лэжьыгъэу къырихыжьырэмкIэ илъэсипшIым ехъугъэу апэрэ чIыпIэр ыIыгъ.
Непэ мы муниципальнэ образованием чъыгхатэу иIэр гектар 500-м ехъу, цумпэ лэжьыным, хэтэрыкI къэгъэкIыным етIупщыгъэу зыщаушъомбгъу. А зэпстэуми агроном шъхьаIэу районым иIэгъэ НатIэкъо Мыхьамодэ, мы илъэсыр ары ныIэп Iоф зимышIэжьырэр, иIофшIагъи, ыкIуачIи, ишIэныгъи, иуахъти ахэлъ.
Агрономым мэкъумэщ хъызмэтым лъыплъэн закъор арэп иIофшIэныр. Ар зэхэщакIу, хэбзэгъэуцугъэхэр зыщи-щыкIагъэм гъэфедэгъэнхэм, ахэм адиш-тэу зэкIэми Iоф ашIэным ынаIэ тет, лъэхъаным шэпхъэшIоу къыздихьыхэрэми алъыплъэн, игъом ахэр пхырищышъунхэ фае. ЧIыгулэжьым иIофшIэн ом изытет бэкIэ епхыгъ. Ар бэрэ зэхъокIы. Ары пэпчъ хэкIыпIэ къэгъотыгъэныр агроном шъхьаIэр ары зипшъэрылъыр.
— Хэхъоныгъэхэр пстэумэ апэу цIыфхэр ары зиIофшIагъэхэр, — ыIуагъ ежь ишIушIагъэу зэрэтIуагъэм къыдыри-мыгъаштэу. — ЩыIэныгъэм къыздихьырэ зэхъокIыныгъэхэм адакIоу псэумэ зы-шIоигъоу хъызмэтшIапIэ зыгъэпсыгъэхэм, зимылъку, зишIэныгъэ хэзылъхьагъэхэм, цIыф къызэрыкIоу кIуачIэкIэ зэрып-сэущтыр къэзылэжьыхэрэм ар яшIушIагъ. Тэ ятIуагъэм къедэIугъэх, амалэу щыIэмкIэ упчIэжьэгъу тафэхъугъ, тызэ-гурыIоу Iоф зэдэтшIэным тыпылъыгъ. Ары ныIэп тэ тиIахьэу хэлъыр.
— МэкъумэщышIэм иIофшIэн пстэумэ анахь къина? – теупчIыгъ Мыхьамодэ.
— IофшIэн псынкIэ щыIэп, зэкIэми къин Iахь ахэлъ, — ыIуагъ ащ. — Арэу щытми, гъомылапхъэу цIыфхэм ящыкIагъэр къэзылэжьырэм, ом зызэрэ-зэрихъокIырэм епхыгъэу, цIыраоу къэ-кIырэми, хьэцIэ-пIацIэу зиягъэ къэзы-гъакIохэрэми, нэмыкIэу зэрар къэзы-хьыщтхэми ябэнызэ лажьэрэм иIофшIэн анахь къинхэм ащыщэу сэлъытэ.
ЛIэшIэгъуныкъо зэритыгъэ IофшIэныр къызэригъэнагъэр къин къыщэхъумэ тшIогъэшIэгъонэу теупчIыгъ.
— Гъунэ зимыIэ щыIэп, — ыIуагъ ащ. – Уахътэр лъэкIуатэ, кIэу къызди-хьырэр бэ. Ахэр ныбжьыкIэхэр ары щыIэныгъэм пхырызыщынхэ фаер. Сэ джы охътэ лыеу сиIэр гухахъо хэзгъуатэзэ згъэфедэщт, зызгъэпсэфыщт, илъэсыбэ зэстыгъэ хъызмэтым хэхъоныгъэу ышIы-хэрэм салъыплъэщт.
Мыхьамодэрэ Зоерэ шъэуитIурэ пшъа-шъэрэ зэдапIугъ. Ахэм ащыщ зыпарэми ятэ игъогу къыхихыгъэп, ау апшъэрэ гъэсэныгъэ зэрагъэгъотыгъ, чIыпIэ гъэнэфагъэ щыIэныгъэм щаубытыгъ.
— Сипсауныгъэ, скIуачIэ къахьи, синасып къыхьыгъэуи сэлъытэ, ащ фэдизрэ Iоф зэрэсшIэшъугъэм сырыраз, шыкур. ИкIэрыкIэу сищыIэныгъэ гъогу сыкъырыкIожьын амал къысатыгъэми, мэкъумэщ хъызмэтыр къыхэсхы-жьыщтгъагъэ, нэмыкIэуи зыпари зэсхъо-кIыщтгъагъэп, — ыIуагъ Мыхьамодэ.
Инепэрэ мэфэкIкIэ тыгу къыддеIэу ащ тыфэгушIо, псауныгъэ иIэу джыри илъэсыбэрэ иунагъо ышъхьагъ итынэу тыфэлъаIо!
ХЪУТ Нэфсэт.
Сурэтыр: НатIэкъохэм яхъарзынэщ.