Нобэ зи махуэшхуэр зыгъэлъапIэ адыгэ лъэпкъыр дунейм щекIуэкIа хьэлэбэлыкъ къомым дыхэтами, зауэшхуэхэри ди нэгу щIэкIами, псэкIэ дыузыншэрэ IэпкълъэпкъкIэ зызыужь зэпыту дыкъызэрекIуэкIам я щыхьэтщ тхакIуэшхуэхэр, макъамэтхэр, щIэныгъэлIхэр, сурэтыщI ехьэжьахэр къызэрытхэкIар.
КъинэмыщIауэ, лIыхъужьхэри ди мащIэкъым – къыдэкIуэтей щIалэгъуалэр зыдэплъеину, щап-хъэ яхуэхъуну цIыху щэджащэ куэд лъэпкъ тхыдэми щыб-гъуэтынущ, нобэрей ди гъащэIми хэтщ.
Сэ сыкъапщтэмэ, си адэ-анэ Къармокъуэхэ Анатолэрэ Марь-янэрэ къысхалъхьа адыгэпсэмрэ къысIуралъхьа анэдэлъхубзэмрэ адэкIи щIигъэбыдащ икIи зри-гъэужьащ сыкъыщалъхуа Ново-Хьэмидей жылэм дэт курыт школым адыгэбзэмрэ лите-ратурэмрэ щыдэзыгъэджа цIыху хьэлэмэт, щIэблэм я унэтIакIуэ IэкIуэлъакIуэ, егъэджакIуэ Iэзэ Балъкъэр Жаннэ. Ар си гъуэгугъэлъагъуэу, и чэнджэщхэм сытету нэхъ куууэ зджауэ щы-тащ ди лъэпкъыр зэрыгушхуэ, зэрыин цIыху щэджащэхэм ящыщ КIыщокъуэ Алим и творчествэр. Хуабжьу сыди-хьэхыу згъэзэщIауэ щытащ КIыщокъуэм и творчествэм адыгэ дунейм теухуа гупсысэхэр къызэрыхэщым ехьэлIа къэху-тэныгъэ лэжьыгъэри. Нобэ, Адыгэхэм ди махуэм, сыхуейщ а проект лэжьыгъэр щызгъэ-защIэм усакIуэшхуэм и твор-чествэм ехьэлIауэ къэзугъуеяуэ щыта щIэныгъэщIэхэмкIэ, еплъы-кIэщIэхэмкIэ сывдэгуэшэну. Алим и усэ сатырхэм, прозэм щыкуэдщ бзэмрэ хабзэмрэ уезыгъэгупсысхэр.
ИпэжыпIэкIэ къапщтэмэ, «лъэпкъ» жезыгъэIэр анэдэлъ-хубзэмрэ лъэпкъ хабзэмрэщ. Ахэр сакъыу зыхъумэфхэращ, абыхэм зезыгъэужьыфхэращ, зи блэкIам пщIэ хуэзыщIу пщэ-дейрей махуэм хьэлэлу тела-жьэхэращ къэкIуэну зиIэ лъэп-къыу къалъытэр. Кlыщокъуэ Алим и зы тхыгъэм мыпхуэдэу щыжеlэ: «Анэдэлъхубзэмрэ адыгэ хабзэмрэ хьэдзитlу зы нэм ис хуэдэщ, апхуэдизкlэ зэкlэрыпщlащи. Нтlэ, хабзэмрэ нэмысымрэ lэщlыб тщlамэ, зыгуэрым къытпиубыду тщlа-къым, мащlэ-мащlэурэ тlэщlэ-кlауэ аращ». Дэ фIыр къэдмыщ-тэфмэ, дымылъагъумэ, ди бзэм, ди хабзэм делъэпэуэжмэ – хэт зи лажьэр? Ар зы лъэныкъуэкIэ. НэгъуэщIкIэ укъеплъмэ, езыр-езырурэ щIэблэфI зыми къы-щIэтаджэркъым. Псори къыще-жьэр лъабжьэращи, ар быдэмэ, къуэпсыр узыншэ, куэд мэхъу. АтIэми къуэпсым зимыужьмэ, ар кIуэдмэ, лъабжьэри мыгъуу къанэркъым.
КIыщокъуэ Алим и творчест-вэр зэрыщыту тещIыхьауэ жыпIэ хъунущ лъэпкъым, абы и лъаб-жьэмрэ къуэпсхэмрэ зегъэу-жьыным: бзэм, хабзэм, щIэблэр гъэсэным, хамэщIыр псэупIэ зыхуэхъуа адыгэхэм, ахэр псори къызэщIикъуэжу лъапсэм къешэлIэжыным.
КIыщокъуэм и псалъэхэмкIэ жысIэнщи, «Адэжь хабзэм елъэпауэр Лей зэрихьэм пэу-джэнщ». Дэ тхуэдэ, дэ нэхърэ нэхъ лъэщыжу зыкъэзылъытэу щыта лъэпкъ куэд ирихьащ тхыдэм и архъуанэм. Абы щы-хьэт тохъуэ тхыдэм и напэ-кIуэцIхэр. Иджыпсту дызытет гъуэгум дыкъытемыкIмэ, ди лъэпкъым шынагъуэ къыщ-хьэщыхьэнкIэ хъунущ.
ЛъэпкъыфIым и бзэмрэ и хабзэмрэ дапщэщи къызэ-догъуэгурыкIуэ, сыту жыпIэмэ бзэращ лъэпкъым и хабзэр зэрызэрихьэр, ар хэIущIыIу зэрищIыр. «Уадыгэкъэ уэ?», «Адыгэм укъилъхуакъэ?» упщIэ-хэм е «Адыгэбзэ жиIащ», «Ады-гагъэ хэлъщ» псалъэхэм къызэ-щIаубыдэ ди лъэпкъым хэлъ хьэл-щэнхэр, гъэсэныгъэр, дуней еплъыкIэмрэ цIыху хэтыкIэмрэ.
Адыгэ лъэпкъым и гъащIэм ди анэдэлъхубзэм щиубыд увыпIэр инщ, щигъэзащIэ къалэным мыхьэнэшхуэ иIэщ. Лъэпкъыу нобэ дыкъызэ-тезыгъанэр а фIыгъуэр дызэри-Iэращ. А фIыгъуэр хъумэным лъэпкъым и цIыху дэтхэнэми ди нэIэ тедгъэтын хуейщ. Анэдэлъхубзэм и щытыкIэр, абы игъуэт пщIэмрэ нэмысымрэ зей лъэпкъым и напэу, и щIэныгъэу, и зэхэщIыкIыу зэрыщытыр къызыгурыIуэу зи дунейр зыхьа ди нэхъыжьхэм, усакIуэшхуэм зэрыжиIауэ, «Дядэм я адэхэм я тхыдэр ямыгъэкIуэду» ди деж къыщIахьэсыфар аращ. Иджы а псомкIи жэуап зыхьыр дэращ, хамэм «мыхэр лъэпкъщ» жезы-гъэIэу нобэ псэу дэ адыгэхэращ.
КЪАРМОКЪУЭ Ислъам.
Тэрч щIыналъэ.