Я 2-рэ разряд зиIэ гарнизоным идзэ комендатурэу Мыекъуапэ дэтым идзэ комендантэу, майорэу Игорь Жариковыр иподразделение игъусэу хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием мэзиплIым ехъурэ щыIагъ. Ащ пшъэрылъэу щагъэцэкIагъэхэр, зэзэгъыныгъэкIэ къулыкъум шIуагъэу пылъхэр тигущыIэгъу къедгъэIотагъ.
— Игорь, гъэзетеджэхэм нэIуасэ уафэтшIыным пае о къыпфэгъэхьыгъэ къэбарыр кIэкIэу къытфэпIотагъэмэ дэгъугъэ.
— Ермэлхьаблэ сыкъыщыхъугъ, гурыт еджапIэм ыуж техникумым сыщеджагъ. Я 90-рэ илъэсхэм лъэхъаныр зытетыгъэр бэхэм къашIэжьы, IофшIапIэ къэбгъотыныр псынкIагъэп ыкIи сэнэхьатэу къыхэпхыщтыр къэшIэгъоягъ. Сегупшысагъ, дзэ Iофыр сыдигъуи зэрагъэлъапIэрэр, ащ ишIуагъэкIэ уищыIэныгъэ зыпкъитыныгъэ зэрэхэлъыщтыр къызгурыIуагъ. Ащ лъыпытэу авиацием епхыгъэ дзэ училищым сычIэхьагъ. Еджэныр къызэтэухым IофышIэ тыздагъэкIощтымкIэ тагощыгъ, сэ къалэу Мыекъуапэ къыстефагъ. 2005-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу 2016-м нэс дзэ комендатурэм Iоф щысшIагъ. Сиунагъуи скIыгъоу, илъэс 11-рэ Адыгеим тыщэIэфэ, сисабыитIу мыщ къыщыхъугъэх, я 5-рэ гимназием щеджагъэх, республикэм хэбзэ дахэу илъхэм дэгъоу тащыгъуаз. 2016-рэ илъэсым дзэ комендантэу Ермэлхьаблэ сагъэкIуагъ. Мы илъэсым имэзае къыщыублагъэу Мыекъуапэ сыкъагъэкIожьыгъ. Илъэс 20-м ехъум къыкIоцI командировкэ пчъагъэхэм сащыIагъ, ары дзэ Iофыр зэрэщытыр. Зэо-зэпэуцужьэу Сирием щыIагъэми сыхэлэжьагъ, Украинэм щыкIорэ хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операциеми сыщыIагъ. Илъэс зэкIэлъыкIохэм тын лъапIэхэмкIэ, щытхъу тхылъхэмкIэ сиIофшIэн къыхагъэщыгъ.
— Сыда анахьэу дзэ Iофыр къыхэпхынэу зыкIэхъугъэр?
— ЫпшъэкIэ къызэрэщысIуагъэу, мы сэнэхьатым урыпсэун плъэкIыщт. Неущрэ мафэм сицыхьэ телъ, лэжьапкIэу къэзгъахъэрэм ишIуагъэкIэ сищыIэныгъэ зыпкъитыныгъэ хэлъ. Сятэ симыIэу сыкъэтэджыгъ нахь мышIэми, «крестнэ сятэу» сиIагъэр дзэкъулыкъушIэу щытыгъ. Ар щысэтехыпIэ сфэхъугъ. СикIэлэ нахьыжъи силъагъо рыкIуагъ, ар дзэ училищым ия 2-рэ курс щеджэ.
— ХэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием узэрэщыIагъэр ыпшъэкIэ къыщыпIуагъ. Сыд фэдэ пшъэрылъхэр щыбгъэцэкIагъэха ыкIи апэрэ мафэхэр сыдэущтэу угу къэкIыжьхэра?
— Мамыр щыIакIэм ухэкIэу ащ фэдэ плъыр-стыр чIыпIэм узыкIокIэ щыхъурэ-щышIэрэм уесэфэ къин ухэт. Сэ сизэкъуагъэп, подразделение псау тыхъущтыгъ. Анахь плъыр чIыпIэхэм ащыщэу Донецк тыздэщыIагъэр. МэзиплIым къыкIоцI тыкъэтыфэ тиIофшIэнкIэ анахьэу тызыфэгъэзэгъагъэр хабзэр ыкIи рэхьатныгъэр къэухъумэгъэнхэр, КПП-м ыкIи КТП-м къулыкъур ащытхьыныр, комендант сыхьатхэр зэхэщэгъэнхэр, чэщым къалэр къэдгъэгъунэныр ары. Донецкэ дэс цIыфхэр зэрэмыщынэхэрэр лъэшэу дгъэшIэгъуагъ. Мыщ къыдэнагъэу щыпсэурэр макIэп. Апэрэ мафэм щэрыонхэм тазыхафэм хъурэр къыдгурыIуагъэп. ТызыплъэкIэ, цIыфхэм азыныкъо IофышIэм ежьагъэхэу автобус къэуцупIэм тетых, кIэлэцIыкIухэр еджапIэм макIох. ЕтIанэ ахэм ащыщ горэм «хьэхэр щылъыхэ зыхъукIэ шъумыгумэкI, чъэхэ зыхъукIэ благъэу къэощтых, щэр къызэрэбыбырэ макъэм елъытыгъэу ахэм къашIэ» къытиIуагъ. МэзиплI къулыкъур тэхьыфэ амал зэриIэкIэ къалэм щыпсэурэ цIыфхэм ярэхьатныгъэ, ящынэгъончъагъэ къэтыухъумагъ, дэгъоуи тагурыIуагъ.
— Джырэ лъэхъан щыIэ зэпэуцужь зэфэшъхьафхэм дзэ стратегием сыд мэхьанэу ащыриIэр?
— Ащ мэхьанэшхо иIэу щыт. Тактикэмрэ стратегиемрэ пытэу зэпхыгъэх, ахэр ары зэкIэ зыгъэзекIохэрэр. Джырэ лъэхъан зэхъокIыгъэр бэ: цIыф зэрымыс быбырэ пкъыгъохэр, спутникхэр нахь агъэфедэх. ГущыIэм пае, хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операциер зырагъэжьакIэм ашIэщтыгъэр макIэ. Джы стратегиер зэблахъугъ, техникэри, Iашэри агъэкIэжьыгъэу аIэкIахьэх. ТидзэкIолIхэм IэпэIэсэныгъэу аIэкIэлъымкIэ езыгъэжьэгъакIэхэм адэгуащэх.
— Хэгъэгур къэухъумэгъэныр дзэкъулыкъушIэхэм язы пшъэрылъ шъхьаIэхэм ащыщ. О ар сыдэущтэу къыбгурыIора?
— Патриотизмэмрэ хэгъэгур къэухъумэгъэнымрэ ямэхьанэ зэпэблэгъэ дэд. Уихэгъэгу, уиунагъо шIу плъэгъунхэр патриотизмэм къызэлъеубытых. ТэркIэ хэгъэгур унагъом къыщежьэ, унагъор хэткIи анахь шъхьаI. Арышъ, а зэпстэури къэтыухъумэнхэм фэшI тидзэкIолIыбэхэм щытхъу хэлъэу непэ къулыкъур ахьы, хэгъэгум ыпашъхьэкIэ пшъэрылъэу яIэр зэрафэлъэкIэу агъэцакIэ.
— ДзэкъулыкъушIэм сыд фэдэ шэнха хэлъынхэ фаер?
— Апэрэр – ишэнкIэ зыпкъитыныгъэ хэлъыныр ыкIи шIокI имыIэу ипшъэрылъхэр ыгъэцэкIэнхэр. Идагъо къызыраIокIэ зэхишIыкIын фае, ыпэ ит нахьыжъхэм ядэIузэ, лъэгапIэхэм афэкIон фае. Тикъулыкъу зэрэгъэпсыгъэмкIэ, цIыф жъугъэхэм Iоф адэтшIэн, чIыпIэ зэфэшъхьафхэм бэрэ тащыIэн фае. ГущыIэм пае, непэ Мыекъуапэ тыщыIэмэ, неущ Карабах тыкIон тлъэкIыщт. Арышъ, ащ тафэхьазырын фае.
— Игорь, мары илъэс пчъагъэхэм къакIоцI ори бэрэ командировкэ зэфэшъхьафхэм уащыIагъ. Унагъори къыбдэкощэуи, уимыгъусэуи къыхэкIыгъ. Сыдэущтэу уишъхьэгъусэ ар зэхишIыкIыра?
— Шъыпкъэ, унагъор сигъусэу заулэрэ тыкощынэу хъугъэ, ау нахьыбэрэмкIэ ахэр къэзгъэнэнхэ фаеу хъущтыгъ. Сабыир къэхъугъэ къодыеу командировкэ окIошъ, кIо хъугъэу укъырехьылIэжьы. Сыдэу щытми, ишъхьэгъусэ къулыкъур зэрихьырэр бзылъфыгъэм къыгурыIон фае. Илъэс пчъагъэ хъугъэу ар къысажэ, зэрэфэлъэкIэу сабыйхэр ыпIугъэх. Джы тикIэлэ нахьыжъи дзэ Iофым зыфигъэзагъ, пшъэшъэжъыер я 6-рэ классым ис.
Къыхэзгъэщымэ сшIоигъу, пэщэныгъэ зыдызесхьэрэ къулыкъушIэхэм яшъхьэгъусэхэм зэпхыныгъэ пытэ зэрадытиIэр, IэпыIэгъу горэ ящыкIагъэмэ тыкIэупчIэ. Чыжьэу тыкIуагъэу, телефонымкIэ тадэмыгущыIэшъоу бэрэ къыхэкIы. Ащ фэдэ зэрэхъун ылъэкIыщтми щытэгъэгъуазэх.
— Тызхэт лъэхъаным зэзэгъыныгъэкIэ дзэ къулыкъур ныбжьыкIабэмэ къыхахы хъугъэ. Сыд ащ къепIолIэн плъэкIыщтыр?
— Зэзэгъыныгъэ шIыкIэм тетэу къулыкъур пхьыныр зэрагъэлъапIэрэм дакIоу, ахъщэ тын гъэнэфагъэхэр ыкIи фэгъэкIотэн зэфэшъхьафхэр ащ къыдыхэ— лъытагъэх. Зэзэгъыныгъэм кIэтхэнхэу дзэ полициеми ныбжьыкIэхэр регъэблагъэх. Адрэ къулыкъухэм афэмыдэу, IофшIэн къин зэрагъэцакIэрэм елъытыгъэу лэжьапкIэу къаратырэм ахъщэ тедзэхэр къафашIых. Джащ фэдэу социальнэ фэгъэкIотэнхэр яIэх: унэ къаратынымкIэ чэзыум хэуцох, дзэ ипотекэр аштэн алъэкIы, медицинэ фэIо-фашIэхэр ыпкIэ хэмылъэу афагъэцакIэх, IэзэпIэ-зыгъэпсэфыпIэхэм агъакIох. Илъэс 18 зыныбжьэу дзэ къулыкъум къикIыжьыгъэр зэзэгъыныгъэм зыкIатхэкIэ, дзэ сэнэхьатым епхыгъэ апшъэрэ еджапIэм чIэхьан амал иIэ мэхъу. Федеральнэ ыкIи шъолъыр зэтыгъо ахъщэ тынхэри къаратых.
Лъэшэу тищыкIагъэхэм ащыщ категориехэу «В», «С», «Д», «Е» зиIэ водительхэр.
Къэбарыр зышIогъэшIэгъон хъугъэхэр ыкIи зэзэгъыныгъэ шIыкIэм тетэу къулыкъу зыхьы зышIоигъохэр дзэ комендатурэм къекIолIэнхэ алъэкIыщт. Зыдэщытыр: къ. Мыекъуапэ, ур. Шоссей— нэр, 10.
— Тхьауегъэпсэу гущыIэгъу укъызэрэтфэхъугъэмкIэ.
IЭШЪЫНЭ Сусан.