Хэгъэгум ишъолъыр 33-мэ якIэлэеджэкIуи 130-рэ я XIX-рэ Урысые Iофтхьабзэу «Математик ныбжьыкI» зыфиIорэм хэлажьэ. Донецкэ Народнэ Республикэмрэ Луганскэ Народнэ Республикэмрэ якIэлэеджэкIо 30 апэрэу ащ хэлэжьэщт.
Урысые кIэлэцIыкIу гупчэу «Орленкэм» 2005-рэ илъэсым къыщыублагъэу ар щэкIо. 2022-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу консорциумэу «Урысыем и Къыблэ иуниверситет математическэ ыкIи цифрэ экосистемэр» зыфиIорэм тегъэпсыхьагъэу IофшIэныр лъагъэкIуатэ. Мы проектым игъэцэкIэн зыкIорэ уахътэм къыкIоцI хэгъэгум ишъолъыр 50-мэ якIэлэеджэкIо минитIум ехъу Iофтхьабзэм хэлэжьагъ. Ахэм ахэтыгъэх урысые ыкIи дунэе хьисап олимпиадэхэм текIоныгъэ къащыдэзыхыгъэхэр.
Программэм мэхьанэшхо иIэу щыт: пIэлъэ кIэкIым къыкIоцI Iэтахъохэм мы лъэныкъомкIэ ухьазырыныгъэу яIэм нахь хагъэхъощт, ащ дакIоу якъулаиныгъэхэми нахь зарагъэушъомбгъущт. Еджэнымрэ гъэпсэфынымрэ зэдиштэу зэхэщэгъэнымкIи амалышIухэр къэзытыхэрэм ащыщ кIэлэцIыкIу гупчэу «Орленкэр».
— Программэу «Приоритет 2023» зыфиIорэм къыдыхэлъытагъэу Адыгэ къэралыгъо университетым игукъэкIыкIэ «Урысыем и Къыблэ иуниверситет математическэ ыкIи цифрэ экосистемэр» зыфиIорэр зэхащэгъагъ. Ащ пшъэрылъэу иIэр наукэмрэ гъэсэныгъэмрэ зэпхыгъэхэу хьисапымкIэ сэнаущыгъэ ин зыхэлъ кIэлэцIыкIухэр къыхэгъэщыгъэнхэр, ахэм IэпыIэгъу ятыгъэныр, Урысыем и Къыблэ ишъолъырхэм а лъэныкъомкIэ зэпхыныгъэ-зэдэлэжьэныгъэ азыфагу илъыныр ары. Хэгъэгум икIэлэеджакIохэр тигъусэхэу илъэсыбэ хъугъэ ащ тетэу чанэу тызызэдэлажьэрэр. Донецкэ Народнэ Республикэмрэ Луганскэ Народнэ Республикэмрэ къарыкIыгъэ кIэлэцIыкIухэри мы илъэсым проектэу «Математик ныбжьыкI» зыфиIорэм къыхэлажьэх. Тэ типшъэрылъыр ясэнаущыгъэ къыхэгъэщыгъэным пае лъэныкъо зэфэшъхьафхэм афытегъэпсыхьэгъэ шIыкIэ зэмылIэужыгъохэр нахь игъэкIотыгъэу дгъэфедэнхэр, кIэлэцIыкIухэр олимпиадэхэм нахь чанэу къахэдгъэлэжьэнхэр ары, — къыхигъэщыгъ Адыгэ къэралыгъо университетым иректорэу Мамый Даутэ.
Мы Iофтхьабзэр мэфэ 21-рэ щыкIощт кIэлэцIыкIу лагерэу «Солнечный» зыфиIорэм. Ащ хэхьэх хьисапымкIэ джэгукIэхэр, лекциехэр, гуманитар шIэныгъэхэмкIэ, культурэм епхыгъэ ыкIи япсауныгъэ игъэпытэн фытегъэпсыхьэгъэ Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафхэр.
Мы Iофтхьабзэм хэлэжьэрэ ныбжьыкIэхэр езыгъаджэхэрэр хьисапымкIэ анахь сэнаущыгъэ ин зыхэлъ кIэлэцIыкIухэм Iоф адэшIэгъэнымкIэ опытышхо зиIэ кIэлэегъаджэхэр, зэлъашIэрэ шIэныгъэлэжьхэр ары. Ахэм зыкIэ ащыщ хьисапымкIэ Урысыем ихэшыпыкIыгъэ командэу олимпиадэхэм ахэлажьэрэм итренерэу Павел Кожевниковыр, шIэныгъэхэмкIэ Урысые академием ичлен-корреспондентэу Алексей Савватеевыр, МФТИ-м прикладной математикэмкIэ ыкIи информатикэмкIэ ипащэу Андрей Райгородскэр. Ахэр зэкIэ Адыгэ къэралыгъо университетым и Кавказ иматематическэ гупчэ иIофышIэх.
Iофтхьабзэу «Математик ныбжьыкI» зыфиIорэм изэхэщакIохэр Адыгэ къэралыгъо университетым и Кавказ математическэ гупчэр, республикэ естественнэ-хьисап еджапIэр, Урысые кIэлэцIыкIу гупчэу «Орленкэр». Ахэм гъусэныгъэ пытэ адыряI Урысыем шIэныгъэхэмкIэ иакадемиеу В.А. Стекловым ыцIэкIэ щыт Математическэ институтым илабораторие, гъэсэныгъэ зыщарагъэгъотырэ урысые проектэу «Школково» зыфиIорэр.