Гъэстыныпхъэ шхъуантIэр зимыIэхэм ыпкIэ хэмылъэу ар ящагухэм ящэлIэгъэным фытегъэпсыхьэгъэ программэр гъэцэкIагъэ зэрэхъурэм, цIыфым ипсауныгъэ лъэшэу зиягъэ езгъэкIырэ уц шIоеу амброзием игъэкIодын афэгъэхьыгъэ къыкIэлъыкIорэ зэхэсыгъор АР-м и Къэралыгъо Совет – Хасэм и Тхьаматэу Владимир Нарожнэм Кощхьэблэ районым щызэхищэгъагъ. Ащ игъусагъэх Парламентым ипащэ игуадзэхэу Iащэ Мухьамэдрэ Цэй Эдуардрэ.
Зэхэсыгъом хэлэжьагъэх Къэралыгъо Советым — Хасэм идепутатхэр, АР-м экономикэ хэхъоныгъэмкIэ иминистрэу Шэуджэн Заур, Iахьзэхэлъ обществэу «Газпром межрегионгаз Майкоп» зыфиIорэм ипащэу ЕкъутэкI Аслъан, АР-м мэкъумэщ хъызмэтымкIэ иминистрэ игуадзэу Сергей Шопиныр, федеральнэ къулыкъу зэфэшъхьафхэм ялIыкIохэр, псэупIэ кой администрациехэм, народнэ депутатхэм я Совет хэтхэр, мэкъумэщ хъызмэтшIапIэхэм япащэхэр, нэмыкIхэр.
Владимир Нарожнэм Iофтхьабзэр къызэIуихызэ, АР-м и ЛIышъхьэ «догази-фикацием» фэгъэхьыгъэ программэр гъэцэкIагъэ зэрэхъурэм, амброзием игъэкIодын ыуж зэритхэм анаIэ тырагъэ-тынэу пшъэрылъ къызэрафишIыгъэр, ащ фэшI мыщ фэдэ Iофтхьабзэхэр муниципальнэ образованиехэм зэра-щызэхащэхэрэр, нэужым зэфэхьысыжьхэм АР-м и ЛIышъхьэ зэращагъэгъозэщтыр къыIуагъ.
Кощхьэблэ ыкIи Шэуджэн районхэр ары мы зэхэсыгъом зигугъу щашIыгъэр. Апэу гъэстыныпхъэ шхъуантIэм иIоф тегущыIагъэх. ЕкъутэкI Аслъан къызэриIуагъэмкIэ, Кощхьэблэ районым исым ипроцент 87-мэ гъэстыныпхъэ шхъуантIэр аIэкIахьэ. «Догазификацием» фэгъэхьыгъэ программэм къыхиу-бытэхэрэм ащыщэу унэгъо 508-р ары лъэIу тхылъхэр къэзытыгъэр. Унэгъо 495-мэ аIахыгъэх, 487-мэ фэIо-фашIэхэр афагъэцэкIэнхэу зэзэгъыныгъэхэм адыкIэтхагъэх, 13-м рагъэгъэзэжьыгъ. Мы уахътэм газыр зэращэлIагъэр щагу 420-рэ мэхъу, 67-мэ яунэхэм аращагъ.
Шэуджэн районым исым ипроцент 78,9-мэ гъэстыныпхъэ шхъуантIэр яI. Къэнагъэхэм ащыщэу тхылъхэр къэзы-тыгъэхэр унэгъуи 158-рэ мэхъу. Ахэм ащыщэу 149-мэ зэзэгъыныгъэхэр адашIыгъэх, 124-мэ ящагухэм аращэлIагъ, ау джыри зыми иунэ фыращагъэп.
Программэм къыдыхэлъытагъэу, сабыибэ зэрыс унагъохэм, зигъот макIэхэм, социальнэу мыухъумагъэхэм гъэстыныпхъэ шхъуантIэр яунэхэм зэраращэрэм тырагъэкIодагъэм пае компенсациехэр сомэ мини 100-м нэсэу къаратыжьых. Ащ фэдэу фэгъэкIотэнхэр зиIэхэм къахиубытэхэу Кощхьэблэ районымкIэ тхылъхэр къэзытыгъэр унэгъо 17, Шэуджэн районымкIэ 6.
Iоныгъо мазэм ыкIэм нэс зэкIэ зэзэ-гъыныгъэм зыдыкIэтхагъэхэм гъэсты-ныпхъэ шхъуантIэр афащэным ыуж итых. IофшIэнхэр игъом зэшIуахынхэм пае бригадэхэр нахьыбэ ашIыгъэх, под-рядчикхэр къырагъэблэгъагъэхэу къыхагъэлажьэх.
НэмыкI муниципальнэ образованиехэм ягъэпшагъэмэ, мы районитIум програм-мэм ипхырыщын зэрэщыдэлажьэхэрэм уигъэрэзэнэу щыт, ау джыри щыкIагъэхэр щыIэх. Газ зимыIэхэм зэкIэми тхылъхэр къагъэхьазырыгъэхэп, къезыхьылIа-гъэхэми зэрищыкIагъэм тетэу зымы-гъэпсыгъэхэр е псэупIэр ежьхэм зэряунаер икъоу къэзымыушыхьаты- шъугъэхэр къахэкIыгъэх. Ащ нахь гъэлъэшыгъэу Iоф дашIэн фае.
Программэм къызэрэдэлъытагъэмкIэ, гъэстыныпхъэ шхъуантIэр зищагу езыщалIэмэ зышIоигъохэм Iоныгъом и 15-м шIомыкIэу тхылъхэр атынхэ фае. Ащ ыужи программэр къызэтеуцорэп, ау компенсациеу, фэгъэкIотэнэу щыIэхэм апае федеральнэ ахъщэ къатIуп-щыжьыщтэп. Ащ фэшI цIыфхэм IэпыIэгъу афэхъухэзэ тхылъхэр тэрэзэу арагъэ-гъэхьазырынхэу муниципальнэ обра-зованиехэм япащэхэм ЕкъутэкI Аслъан къялъэIугъ.
— Уахътэу къэнагъэр макIэ, цIыфхэм тхылъхэр тэрэзэу агъэпсынхэмкIэ таде-Iэныр шIокI зимыIэ Iоф. «Социальнэ догазификацием» фэгъэхьыгъэ проектым ипхырыщын, ащ къыдыхэлъытагъэхэр игъом ыкIи икъоу гъэцэкIэгъэнхэм пае хэбзэ къулыкъухэмрэ газымкIэ шъолъыр компаниемрэ Iоф зэдашIэн фае. РайонитIум арысым ипроцент 80-м ехъумэ гъэстыныпхъэ шхъуантIэр аIэкIэ-хьэ, IофшIэнхэр нахь жъугъэлъэшхэмэ, ар проценти 100 хъущт, — къыIуагъ Владимир Нарожнэм иеплъыкIэхэр къыриIотыкIызэ.
ГазымкIэ шъолъыр компанием ипащэ къызэриIуагъэмкIэ, унэм гъэстыныпхъэ шхъуантIэр ищэгъэным пае проектым игъэхьазырын цIыфхэм ахъщэу лъатырэр нахь макIэ хъугъэ. Республикэм ащ пае компенсациеу ыгъэнэфагъэм ишIуагъэкIэ, ыпэкIэ сомэ мин 19 хъущтыгъэмэ, джы непэ сомэ мини 7-м тIэкIу ехъу ныIэп. Ари цIыфхэм алъыгъэIэсыгъэн фай.
Владимир Нарожнэм псэупIэ кой администрациехэм япащэхэм закъыфи-гъазэзэ, программэм къыхиубытэхэрэм тхылъхэр тэрэзэу агъэхьазырынхэм, фэгъэкIотэнхэр зиIэхэр амалэу къэралы-гъом къаритырэм щыгъэгъозэгъэнхэм алъэныкъокIэ IофшIэныр нахь агъэ-лъэшынэу къариIуагъ. МФЦ-м, социальнэ фэIо-фашIэхэм ягъэцэкIэн фэгъэзэгъэ къулыкъухэм япащэхэу къырагъэб-лэгъагъэхэми мы пшъэрылъым игъэцэкIэн нахь чанэу къыхэлэжьэнхэу афигъэпытагъ.
Шъугу къэдгъэкIыжьын, «догазифика-цием» фэгъэхьыгъэ программэм игъэцэкIэн блэкIыгъэ 2022-рэ илъэсым рагъэжьагъ, ащ пIэлъэ гъэнэфагъэ иIэп. Урысые политическэ партиеу «Единэ Россиер» ащ кIэщакIо фэхъугъ, УФ-м и Президент къадыригъэштагъ. Владимир Путиным псэупIэу газыр зыдэщагъэхэм ар зимыIэу адэсхэм ящагу гъунапкъэхэм ыпкIэ хэмылъэу гъэстыныпхъэ шхъуантIэр афынагъэсынэу пшъэрылъ къышIыгъ. ЦIыфхэм ежьхэм яунэ зэрэращэлIэщтымрэ зэрэщызэбгыращыщтымрэ зыпкIэ атырэр.
Нэужым амброзием пэшIуекIорэ Iофтхьабзэхэр районитIум зэрэща-гъэцакIэхэрэм тегущыIагъэх. Владимир Нарожнэм нэмыкI муниципальнэ обра-зованиехэм аригъапшэхэзэ, Кощхьэблэ ыкIи Шэуджэн районхэм Iофхэр зэращынахьышIур къыхигъэщыгъ. Арэу щытми, джыри гумэкIыгъо ямыIэу пIон плъэкIыщтэп.
Мэкъумэщ хъызмэтым епхыгъэ чIыгухэр зыIыгъхэм джыри щыкIэгъабэ яI. Амыгъэфедэхэрэр зэрэзэлъикIугъэхэм имызакъоу, лэжьыгъэ къызщагъэкIыгъэу, зытырахыжьыгъэхэми, зэрамыжъожьы-гъэхэм ыпкъ къикIэу, жъугъэу къащэкIы, Iуамыхыжьыгъэхэми бэу ахэт.
Россельхознадзорым мы лъэныкъомкIэ ипшъэрылъхэр икъоу ымыгъэцакIэхэу Парламентым итхьаматэ ылъытагъ. Нэужым къэгущыIагъэхэм ащыщыбэхэми ащ дырагъэштагъ. Джащ фэдэу уц шIоим игъэкIодын Iэпэдэлэл зышIыхэрэм пшъэдэкIыжьэу ахьырэр нахь гъэлъэшыгъэныр анахь хэкIыпIэ тэрэзэу къаIуагъ.
ЦIыфхэм япсауныгъэ зэрарэу къы-фихьырэм, ыгъэсымаджэхэрэм япчъагъэ зэрэхахъорэм, уц шIоир гъэкIодыгъэным пае анахьыбэу анаIэ зытырагъэтын фаехэм, ар игъом изымыупкIыхэрэм пшъэдэкIыжьэу ахьырэм, нэмыкI Iофыгъохэм зэхэсыгъом щатегущыIагъэх.
«Россельхозцентрэм» и Къутамэу АР-м щыIэм ипащэ къызэриIуагъэмкIэ, амброзиер къыхэмыкIэным пае зэшIохыгъэн фэе шапхъэу щыIэхэр игъом ыкIи икъоу агъэцакIэхэмэ ар нахь макIэу къэкIыщт е кIодыпэщт. Ащ фыте-гъэпсыхьэгъэ Iофэу зэшIуахыхэрэм апэIухьэрэ мылъкур къыздэкIыщтыми, псэупIэ койхэм амброзием ебэны-гъэнымкIэ пэIуагъэхьащт ахъщэр ябюджетхэм къызэращыдэлъытэгъэн фаеми ягугъу ашIыгъ.
Владимир Нарожнэм пстэури къызэ-фихьысыжьзэ къызэриIуагъэмкIэ, ам-брозием пэшIуекIогъэным фытегъэп-сыхьэгъэ Iофтхьабзэхэр тапэкIи лъагъэ-кIотэщтых, зэхэсыгъом предложениеу къыщахьыгъэхэми Iоф адашIэщт.
Амброзием игъэкIодын нахь чанэу дэлэжьэнхэу къызщиIорэ джэпсалъэу республикэ къэралыгъо ыкIи чIыпIэ зыгъэIорышIэжьыпIэ хэбзэ къулыкъухэм, зэкIэ цIыфэу исхэм афэгъэзагъэр АР-м и Къэралыгъо Совет – Хасэм 2019-рэ илъэсым ыштагъ. Ащ къыщыублагъэу Парламентым ипащэхэмрэ уц шIоим земыгъэушъомбгъугъэным фэгъэзэгъэ Межведомственнэ комиссием хэтхэмрэ илъэс къэс муниципальнэ образованиехэр къакIухьэх, унашъор гъэцэкIагъэ зэрэхъурэр зэрагъэлъэгъу. ТапэкIи а IофшIэныр лъагъэкIотэщтэу ары къызэраIуагъэр.
ХЪУТ Нэфсэт.