Мыщ фэдэ шъхьэ зиIэ проектэу АР-м иIэпэIасэхэм ыкIи лъэпкъ IэпэщысэшIыным пылъхэм я Ассоциацие къыгъэлъэгъуагъэм УФ-м и Президент ифонд культурнэ IофтхьабзэхэмкIэ игрантэу къырихыгъэмкIэ IофшIэнхэр ригъэжьагъэх.
Проектыр зигукъэкIэу, Ассоциацием хэтэу, IэпэIасэу Гумэ Ларисэ «Адыгэ макъэм» къызэрэфиIотагъэмкIэ, АР-м и Лъэпкъ музей IофшIэным иапэрэ едзыгъо щаублагъ.
Iоныгъом иапэрэ мафэ къыщыублагъэу къихьащт 2024-рэ илъэсым имэкъуогъу мазэ и 23-м нэс, мэзибгъум къыкIоцI, проектыр агъэцэкIэн фае.
Адыгэ лъэпкъ Iэпэщысэхэм якъэухъумэн ыкIи яхэгъэхъон проектыр атегъэпсыхьагъ. Зыфэдэ къэмыхъугъэ къэгъэлъэгъонэу проектым диштэу агъэхьазырыщтым музейхэм ачIэлъ пкъыгъохэм атешIыкIыгъэхэр ыкIи тиIэпэIасэхэм джырэ уахътэм аIапэ къычIэкIыгъэ IэшIагъэхэр хэхьащтых.
Лъэпкъ музеим ихъарзынэщ щыщ пкъыгъохэу агъэфедэщтхэр къыхахыгъахэх. Унэгъо Iэмэ-псымэхэр экспозицием хэуцощтых, гущыIэм пае, диваныр, зекIо Iанэр. Дышъэидагъэхэр, шъагъэхэр зыщыгъэфедэгъэ шъуашэхэр — адыгэ цыер, бзылъфыгъэ къэптаныр, кIэпхыныр, хъыгъэ шъхьарыхъоныр, жьыфыр, сыхьатылъэр, дэжъые быракъыр, дэжъые бэщыр. Джащ фэдэу я III-рэ Александр шIухьафтынэу ратыгъэгъэ шъхьарыхъонэу Санкт-Петербург Урысые этнографическэ музееу дэтым чIэлъыр къэгъэлъэгъоным хэхьащт. «Предметы культуры адыгов в собрании Российского этнографического музея» зыфиIорэ тхылъым IэпэIасэу Мэстафэ Вячеслав игъэкIотыгъэу ар къыщитхыхьагъ, исурэтхэри къыдигъэхьагъэх. Ахэр къызфагъэфедэзэ тиIэпэIасэхэм ащ техыгъэ шъхьарыхъоныр ашIыщт. ЗэкIэмкIи музеим къычIэхыгъэ пкъыгъуибгъоу зыцIэ къетIуагъэхэм атешIыкIыгъэ Iэпэщысэхэр Iоныгъо ыкIи чъэпыогъу мазэхэм къакIоцI тиIэпэIасэхэм ашIыщтых.
Гумэ Ларисэ тызэрэщигъэгъозагъэмкIэ, Ассоциацием хэт IэпэIасэхэм ямызакъоу, ащ хэмытхэри Iофтхьабзэм къыхэлэжьэнхэ алъэкIыщт. Сет Сафиет, Мыгу Рузанэ, Джарымэкъо Зурет, Гостэкъо Руслъан, ТIэшъу Нурбый, ХъутIыжъ Симэ, Акъущ Фатимэ, Чэсэбый Саидэ, Хьамырзэ Саидэ, Битэ Азэ, Пшызэ къэралыгъо университетым истуденткэу Гумэ Русетэ проектым дэлэжьэщтых.
Пкъыгъоу щыIагъэхэмрэ джы IэпэIасэхэм ашIыхэрэмрэ цIыфхэм зэрагъэпшэнхэ алъэкIыщт. Ахэр зыщалъэгъущтхэ къэгъэлъэгъоныр АР-м имуниципальнэ псэупIибгъумэ къащыращэкIыщт. Ащ IэпэIасэхэр яшIэныгъэхэмкIэ зыщадэгощэщтхэ Iофтхьабзэхэри ахэтыщтых.
ЗэкIэмэ анахь мэхьанэ зиIэр — республикэ гупчэм къэмыкIошъухэрэм къэгъэлъэгъоныр анэсыщт, чэзыу гъэнэфагъэ хэлъэу псэупIэхэм къащагъэлъэгъощт. Культурэм исаугъэтэу псэ къызпыкIэжьыгъэхэр цIыфхэм зэрагъэлъэгъунхэ, анэсынхэ алъэкIыщт. Ащ имызакъоу, тикъэралыгъо ишъолъырхэм ащызэхащэрэ культурнэ Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафхэми къэгъэлъэгъон хьалэмэтыр ащыщ хъун ылъэкIыщт.
«Адыгэмэ ядышъэ кIэн икъэухъумэн, ихэгъэхъон, нэмыкI лъэпкъхэм ар нахь ядгъэшIэным тызэрэхэлажьэрэм гушхуагъэ къытхилъхьагъ. КIэлэцIыкIухэу джынэс мыщ фэдэ къэгъэлъэгъонхэр зымылъэгъугъэхэм ялъэпкъ культурэ зэрэбаим, зэрэдахэм ащыгъуазэ хъунхэмкIэ, ясэнаущыгъэ къыхэгъэщыгъэнымкIэ мы проектым ишIогъэшхо къэкIощт.
Культурнэ IофтхьабзэхэмкIэ Президентым ифонд къытфигъэшъошэгъэ мылъкур зэрищыкIагъэм тетэу дгъэзекIоныр, проектым къыщыдгъэлъэгъогъэ Iофтхьабзэхэм апэIудгъэхьаныр типшъэрылъ, ар къэдгъэшъыпкъэжьыным тыпылъыщт», — къыхигъэщыгъ Гумэ Ларисэ.
Чъэпыогъу мазэм икIэухым къэгъэлъэгъоныр хьазыр хъущт. Культурэм и Унэу псэупIэу Джаджэм дэтым апэ ар къыщагъэлъэгъощт.
Тэу Замир.
Сурэтхэр: Гумэ Ларисэ ихъарзынэщ.