Адыгэ Республикэм ит поселкэу Краснооктябрьскэм щыщ пенсионер къызэрымыкIоу Виктор Матюшиным пылъ къэбарыр гъэшIэгъон дэд. Ащ ежь ыкIуачIэкIэ планетарий ышIыгъ, тихэгъэгу щыпсэухэрэм лIыхъужъныгъи 100-у зэрахьагъэхэм афэгъэхьыгъэ тхылъэу къыдагъэкIыгъэм ар дагъэхьагъ.
Том пчъагъэ хъурэ тхылъыр къыдэзыгъэкIырэр урысые медиапроектэу «ЛIыхъужъныгъэхэр» зыфиIорэр ары.
Виктор Матюшиныр динлэжьыгъ, пенсием зэкIом, астрономием зыфигъэзагъ. ПсэолъэшI сэнэхьатэу зэригъэгъотыгъагъэр ыгу къыгъэкIыжьи, ежь ыIитIукIэ ыкIи имылъкукIэ ипоселкэ гупсэ мэзипшIым къыкIоцI планетарий щишIыгъ, ар зыхъугъэр 2000-рэ илъэсхэр ары. Илъэс къэс нэбгырэ мин пчъагъэмэ а псэуалъэр зэрагъэлъэгъу. Экскурсиеу планетарием щыкIохэрэм апае ыпкIэ аIахырэп. Ау чIахьэрэ пэпчъ, ежь ишIоигъоныгъэ елъытыгъэу сомэ 20 е 100 къыгъэнэн ылъэкIыщт. Ар екъу планетариер агъэцэкIэжьынымкIэ, электричествэм ыкIи газым атефэрэр атынымкIэ.
АсторономымкIэ мэхьанэ зиIэр нэбгырэ пэпчъ жъуагъомэ яплъышъуныр, яшIэныгъэмэ ахигъэхъоныр ары. Ежь ышIошъ мэхъу фаемэ, цIыфым игухэлъ къызэрэдэхъущтыр. Ау ащ уфэкIон фае. Виктор Матюшиным зэрилъытэрэмкIэ, астрономиемрэ дунаим икъэхъунрэ зэпхыгъэх, зым адрэр пегъэхъожьы. Астрономие шIэныгъэм и ТхьэлъэIупIэ еплъыкIэу яIэм емылъытыгъэу, цIыфыбэ щызэшIужьы, щызэгурэIожьы.
Виктор Матюшиным фэгъэхьыгъэ къэбарыр тхылъэу «ЦIыф къызэрыкIомэ ялIыхъужъныгъи 100» зыфиIорэ зичэзыу томым къыдагъэхьанэу унашъо ашIыгъ. Проектэу «ЛIыхъужъныгъэхэр» зыфиIорэм ижурналистхэм ащ зыIуагъэкIагъ, гущыIэгъу фэхъугъэх. Ары лъапсэ фэхъугъэр зы едзыгъоу Матюшиным фэгъэхьыгъэм. Тхылъым къыдэхьагъэх сэнэхьат зэфэшъхьафхэм арылажьэхэзэ лIыхъужъныгъэ зезыхьагъэхэр: врачхэр, ухъумакIохэр, полицейскэхэр ыкIи нэмыкIхэр. ГуфэкIо проектхэми тхылъыр къатегущыIэ. Ар интерактивнэу щыт, тхылъым инэкIубгъо пэпчъ QR-код иI, ащкIэ проектым исайтэу kartageroev.ru зыфиIорэм ухэхьан ыкIи зэрэпсаоу проектым нэIуасэ зыщыфэпшIын плъэкIынэу гъэпсыгъэ.