Адыгэ шъуашэр Москва щагъэшIуагъ

Я XII-рэ Шъолъыр фестивалэу «Русское поле» зыфиIорэр Москва имузей-заповедникэу «Коломенское» зыцIэм блэкIыгъэ тхьамафэм щыкIуагъ.

Тэхъутэмыкъое районым щыщ дизайнерэу ХъокIо Рузанэ ишъуа­шэхэм яколлекцие хэушъхьафыкIыгъэ диплом ащ къыщыфагъэшъошагъ. Ар зэрэхъугъэр IэпэIасэм «Адыгэ макъэм» къыфиIотагъ.

Гъэмафэм Москва щырагъэ­кIокIырэ фестиваль анахь шъхьа­Iэхэм ыкIи инхэм ар ащыщ. Творческэ куп зэфэ­шъхьафхэр, товархэр къыдэ­зыгъэкIырэ хъызмэтшIапIэхэр, IэпэIасэхэр, лъэпкъ шъуашэхэр ыкIи шхыныгъохэр зышIыхэрэр фестивалым гъэ къэс зэфещэх. Къэралыгъом ицIыф лъэпкъ зэмылIэужыгъохэм культурэ хьалэмэтэу, гушъхьэ баиныгъэу, тарихъ кIэнэу ахэлъхэм якъэгъэлъэгъуапIэу ар мэхъу.

Мызыгъэгум фестивалым Беларусь, Узбекистан, Урысыем ишъолъыр 66-мэ къарыкIыгъэ нэбгырэ минрэ ныкъорэ фэдиз хэлэжьагъ. Адыгеир фе­с­тивалым къыщызгъэлъэгъуа­гъэхэр дизайнерэу ХъокIо Рузан, IэпэIасэу Ольга Галата, Тэхъутэмыкъое районым икъэшъокIо купэу «Адыгэхэр». ЛIыкIо купым хэхьащтхэр зыгъэ­нэфагъэр АР-м лъэпкъ культу­рэмкIэ и Гупч.

«Фестивалым изэхэщакIохэр дахэу къытпэгъокIыгъэх. «Адыге­им тыкъежэщтыгъ», — ащ фэдэ гущыIэхэр къытпа­гъохыгъ, — хигъэунэфыкIыгъ Рузанэ. — Лъэ­шэу тигопагъ уасэ къытфашIэу, талъытэу анаIэ къызэрэттетыгъэр. Зэрэ Кавказ зыпштэрэм, лъэпкъ шъолъырхэмкIэ Адыгеир ары ныIэп къырагъэблэгъагъэр. Ар хагъэунэфыкIызэ къытаIуагъ. Коломенскэ заповедникым чIыпIэшхо еубыты, ащ ипарк лъэныкъо зэфэшъхьафхэмкIэ зэтеутыгъэу къэгъэлъэгъуапIэхэр щагъэуцугъагъэх. Лъэпкъ шъуа­шэхэр, Iэпэщысэхэр, къашъохэр, шхыныгъохэр — шъхьадж къы­шIырэм, къыгъэлъагъорэм ­елъытыгъэу чIыпIэ хэхыгъэ иIагъ. Тэ тичIыпIэ зэреджагъэ­хэр «Модный ряд». ШышъхьэIум и 19-м, апэрэ мафэм шъуа­шэхэр къызытэгъэлъагъом, ащ лъыпытэу тыкIожьыным зытедгъэпсыхьэгъагъ. Ау осэшI купым илIыкIо къытэкIуалIи, къыкIэ­лъыкIорэ мафэми къэгъэлъэ­гъоным тызэрэхагъэуцуагъэр къытиIуагъ. Шъуашэхэр къэзыгъэлъагъощтыгъэ пшъэшъэ къэ­шъуакIохэу тигъусагъэхэм хьа­кIэщым агъэзэжьыгъэу щытыти, макъэ язгъэIугъ джыри ­къэгъэлъэгъон зэрэтиIэщтыр. Мыщ фэдэ фестиваль инэу зэрэ Урысыеу иIэпэIасэхэр, итворческэ купхэр, ихъызмэтшIэпIэ хэхыгъэхэр зыхэлажьэхэрэм тахэфэныр тэркIэ шъуашэу, гъэшIэгъонэу щытыгъ. Къэплъэ­гъуни, къыщыбгъэлъэгъони щыIагъ».

Рузанэ илъэс 16 хъугъэ шъуа­шэхэр зидырэр. 2007-рэ илъэсым, Мыекъопэ къэралыгъо гуманитар-техническэ колле­джыр къызиухыгъэм щегъэжьагъэу исэнэхьат фэшъыпкъэу мэлажьэ. Фестиваль, къэгъэлъэ­гъон зэфэшъхьафхэм ахэлажьэ, кIэлэцIыкIухэм апае мас­тер-классхэр зэхещэх. «Лъэпкъ шъуашэм ыкIи Iэпэщысэхэм яцех» зыфиIорэ Iофтхьабзэу шъолъыр грантым ишIуагъэкIэ Боджэкъо Бэлэ зэхищагъэм хэлэжьагъ, ишъуашэхэр Да­гъыстан къыщагъэлъэгъонэу хъугъэ.

«Фестивалым IэшIэгъэ байхэр къыщагъэлъэгъуагъэх, шъо­лъырхэм ялъэпкъ шъуашэу щытлъэгъугъэхэр тшIогъэшIэ­гъоныгъэх. IэпэIэсэ шъхьафитхэмрэ хъызмэтшIэпIэ псаоу лажьэхэрэмрэ зэрагъэпшагъэх. Сэ сае зэмышъогъуи 8 фестивалым есхьылIэгъагъ. ЛIыбзыу Аслъан имэкъамэ кIэтэу пшъа­шъэхэм шъуашэхэр къагъэлъэгъуагъ. ОсэшI купым хэтэу Ди­ляра Садринар къысэкIуалIи, Москва къыщыдагъэкIырэ журналхэм ащыщ ынаIэ къызэрэттыридзагъэр, къэкIорэ илъэсми фестивалым тыкъырагъэблэ­гъэнэу зэрэфаехэр къытиIуагъ. Ар гуапэ тщыхъугъ. Ау респуб­ликэм къыгъэкIощт лIыкIохэр зэригъэнафэрэр къыхэзгъэщыгъ. «Шъолъыр шъошэ коллекцие анахь дэгъу» зыфиIорэ едзы­гъом дизайнер ыкIи хъызмэтшIэпIэ 80 хэлэжьагъ. Илъэс 200 зыныбжь предприятиеу «Вологодское кружево» зыфиIорэм джыри хъызмэтшIэпIитIу игъусэу сэ сишъуашэхэри ахэтэу хэу­шъхьафыкIыгъэ дипломхэр къы­татыгъэх. Ащ лъэшэу тиIэтыгъ, такъыхэзгъэщыгъэхэм тафэраз!», — еIо Рузанэ.

Адыгэ шъуашэм и Мафэу Iоныгъом и 28-м Адыгеим щыхагъэунэфыкIыщтым КъокIыпIэм щыпсэурэ лъэпкъхэм яискусствэкIэ Къэралыгъо музеим и Темыр-Кавказ къутамэ ХъокIо Рузанэ ишъуашэхэм якъэгъэ­лъэгъонэу щыкIощтым IэпэIасэм джы зыфегъэхьазыры.

Рузанэ гъусэу иIэгъэ Iэпэ­Iасэу Ольга Галата Шытхьалэ щыщ, ау Шэуджэн районым икъутырэу Чернышевым культу­рэмкIэ и Унэ Iоф щешIэ. Пхъэм хэшIыкIыгъэ хьакъу-шыкъухэм сурэт тхыпхъэхэр атырелъхьэх, илъэситф хъугъэу кIэлэцIыкIу-­
хэр ащ фегъасэх.

«Джыдэдэм культурэм и Унэу сызщылажьэрэр игъэкIотыгъэу агъэцэкIэжьы, сабыйхэм хъытыумкIэ зэпхыныгъэ адысиIэу тидесэхэр зэхэтэщэх. Урыс лъэпкъ тхыпхъэр ары нахьыбэм згъэфедэщтыгъэр. Адыгэ тхып­хъэхэр зытесшIыхьэгъэ пкъы­гъохэри фестивалым зыдэсщэгъа­гъэх, — къыIотагъ Ольгэ, — сшIырэм ызыплIанэм ар къы­хэсэгъафэ. Джы сшIырэм ызыныкъо адыгэ тхыпхъэ сурэтыр теслъхьанэу мурад сшIыгъэ. Лъэпкъ культурэхэм нахь зэпэблагъэ ташIы. Мыщ фэдэ фес­тивальхэм цIыф лъэпкъхэр зэкъош зэфешIых, тикъэралыгъо зэрэбаир тэлъэгъу».
Фестивалым икъэгъэлъэгъонхэр нэбгырэ мин 230-м фэдизмэ защагъэгъозагъ, лъэпкъ культурэ зэфэшъхьафхэм якъэгъэлъэ­гъопIэ инэу ыкIи хьалэмэтэу ар хъугъэ.

Тэу Замир.