Адыгэ къэралыгъо университетым и Кавказ хьисап гупчэрэ Урысые институтэу Н. И. Вавиловым ыцIэ зыхьырэмрэ кIэщакIо зыфэхъугъэхэ гъэмэфэ еджапIэр мы мафэхэм зэфашIыжьыгъ.
Тхьамафэм къыкIоцI къэкIыхэрэм афэгъэхьыгъэ шIэныгъэхэр ныбжьыкIэхэм зэрагъэгъотыгъэх. Лъэпкъ проектэу «Наука и университеты» ыкIи федеральнэ программэу «Хлеба России» зыфиIорэм ар къыдыхэлъытагъ.
Адыгэ къэралыгъо университетым ибазэу «Горная легенда» зыфиIорэм апшъэрэ еджапIэм истудентхэр, иаспирантхэр, шIэныгъэмкIэ Урысые академием и Сыбыр къутамэ илIыкIохэр мыщ щызэрэугъоигъагъэх. Программэм къыдыхэлъытагъэу къэкIыхэрэм яфиномикэ елъытыгъэ практическэ ыкIи теоретическэ IофшIэнхэр афызэхащагъэх.
АКъУ-м чIыгулэжьынымкIэ ыкIи биотехнологиемкIэ ихьисап лабораторие ипащэу Марат Алиевым лекцие гъэшIэгъонхэр афызэхищагъэх. Аужырэ шапхъэу щыIэхэр къызыфагъэфедэзэ фермерхэм яхьасэхэм пестицидхэр ащамыгъэфедэхэу уцыжъхэр лазеркIэ агъэкIодын зэралъэкIырэр къафиIотагъ. Хэгъэгу зэфэшъхьафхэм мыIэрысэр дронкIэ къызэращашыпырэр, гиперспектрометрэр къызыфагъэфедэзэ лэжьыгъэм къэмылъэгъорэ бгъотагъэ иIэмэ, джащ фэдэу коцым иIухыжьын къэсыгъэмэ зэрагъэунэфыхэрэр аушэтыгъ.
ШIэныгъэмкIэ Урысые академием и Сыбыр къутамэ цитологиемкIэ ыкIи генетикэмкIэ и Институт инаучнэ IофышIэ шъхьаIэу Олеся Шоевам пивэ зыхашIыкIырэ ячмень лъэпкъхэм язэгъэшIэн студентхэм къафиIотагъ.
ЗэрагъэунэфыгъэмкIэ, белокыр нахь макIэ зэрэпшIырэ закъор арэп пивэм идэгъугъэ зэлъытыгъэр, лэжьыгъэм хэлъ синтезыр зыхахьэкIэ ар егъэутхъо.
Гъэмэфэ еджапIэр тхьамафэм къыкIоцI кIуагъэ, ар мэфэкI шIыкIэм тетэу зэфашIыжьыгъ. Адыгэ къэралыгъо университетым иректорэу Мамый Даутэ ныбжьыкIэхэм гущыIэгъу афэхъугъ.
— Хьисапыр зикIасэхэмрэ биологиер игъэкIотыгъэу зэзыгъашIэхэмрэ егъэджэнхэр афызэхэтщэнхэу тыгу къэкIыгъ. Ащ ишIуагъэ къэкIуагъ, мы мэфэ заулэм ныбжьыкIэхэм яшIэныгъэхэм ахэзыгъэхъорэ Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафхэр афызэхащагъэх. ГъэрекIо «Сириусым» щызэхащэгъэ конференцием тыщыIэу мы еджапIэр дгъэпсынэу тыгу къэкIыгъ. АщкIэ Урысые институтэу Н. И. Вавиловым ыцIэ зыхьырэм IофышIэу Елена Хлесткинам къыддыригъэштагъ ыкIи зэрифэшъуашэу зэхэтщагъ, — къыIуагъ ректорым.
ВИР-м и Федеральнэ ушэтыпIэ гупчэ ипащэ игуадзэу Алексей Заварзиным мыщ фэдэ еджапIэ зэрэзэхащагъэмкIэ пстэуми зэрафэразэр къыIуагъ. ЗиIахьышIу хэзылъхьэгъэхэ Адыгэ къэралыгъо университетым, пшъэдэкIыжьэу ыхьырэмкIэ гъунэпкъэ гъэнэфагъэ зиIэ обществэу «Феномика» зыфиIорэм, ВИР-м и Мыекъопэ станцие ирэзэныгъэ гущыIэхэр апигъохыгъэх.
— КъэкIыхэрэр нахь игъэкIотыгъэу зэжъугъэшIэнэу шъузэрэфаер тигуапэ. ТиIофшIэгъу программистхэр ыкIи ботаникхэр АКъУ-м истуденческэ грантхэм ахэфэнхэу тэгугъэ, ар къахьымэ, проектым изэфэхьысыжьхэр къэкIорэ илъэсым еджапIэм щыдгъэфедэжьынхэ тлъэкIыщт. Ушэтын IофшIэнхэм шъуахэлэжьэнэу ыкIи мы лъэныкъом нахь зежъугъэушъомбгъунэу сэгугъэ, — къыIуагъ Алексей Заварзиным.
УшэтынхэмкIэ департаментым ипащэу Елена Куква къызэриIуагъэмкIэ, къэкIорэ илъэсым зэхащэщт гъэмэфэ еджапIэм ипроект джырэ уахътэм егупшысэх.
— ЯтIонэрэ Iофтхьабзэм изэфэхьысыжьхэр тэшIых ыкIи ящэнэрэр щыIэнэу тэгугъэ. Мы лъэныкъом узэрэдэлэжьэщтыр, ныбжьыкIэхэм нахь ашIогъэшIэгъоныщт лъэныкъохэр къыдгурыIуагъ — къыхигъэщыгъ ащ.
АКъУ-м ипресс-къулыкъу.